[א] און ווי אזוי האבן איד'ן מקבל געוועהן דעמאלטס דער תורה? אזוי דארף זיין יעדער טאג זאגט דער מדרש לא ניתנה תורה אלא לאוכלי המן, דער פשט איז, אז דער תורה האט נאר געקענט באקיעמן מענטשען וואס האבען נישט געהאט קיין שום דאגת הפרנסה זיי זענען געוועהן "אוכלי המן" ווייל תורה דארף מען לערנען מיט דער גאנצע קאפ מיט דער גאנצע מח, און ממילא דארף היינטיגע צייטען אויך זיין א בחינה פון אוכלי המן, און ווער זענען היינט דער אוכלי המן, דאס זענען ישיבה בחורים וואס האבען דער זכיה צו זיצען באהלה של תורה א גאנצע טאג מען האט נישט קיין שום דאגת הפרנסה דער איינציגע דאגה וואס מען האט איז זיך אריינצולייגען אין תורה.

הצלחת ומדרגת האדם אינו נמדד בכשרונותיו והצלחותיו אלא במדת יגיעתו

בדרך כלל איז דא צווישען בחורים פארשידענע דרגות, דהיינו עס איז דא בחורים וואס האבען ב"ה גוטע קעפ גוטע כשרונות און זיי האבען חשק צום לערנען זיי האבען נישט קיין פראבלעמען אין שטוב, זיי האבען נישט קיין פראבלעמען אין ישיבה, עס גייט זיי ב"ה גוט, און עס איז דא בחורים וואס האבען נישט אזעלכע גוטע כשרונות, זיי האבען ווייניגער חשק צום לערנען מער נסיונות פון ארום און ארום אדער האבען זיי פראבלעמען פון שטוב וכדומה, און ווען די ביידע בחורים פראבירען צי לערנען און משלים צי זיין דער שיעורים און אנפולען די צייט איז דער דרך העולם אז דער בחור וואס האט א גוטע קאפ קוקט מען אסאך מער ארויף, און דער צווייטער בחור "מהיכי תיתי".

דער גמרא זאגט אבער נישט אזוי, דער גמרא פארציילט אז איינער פון דער תנאים איז שוין געוועהן אויף יענער וועלט און ער איז געבליבען לעבען האט מען איהם געפרעגט וואס האסטו געזעהן אויף יענער וועלט? האט ער גענפערט "עולם הפוך ראיתי" עליונים למטה ותחתונים למעלה, זאגט רש"י אז די עשירים וואס זענען גרויס אויף דער וועלט זענען קליין אויף יענער וועלט, און די ארעמעלייט וואס זענען אראפגקוקט אויף דער וועלט זענען גרויס אויף יענער וועלט, ולעניננו קען זיין פשט אזוי, מען זעהט אמאהל א בחור וואס קען דער גאנצע שיעור סוף וואך, ער קען דער שו"ע מיט די גאנצע נושא כלים וכדומה אין מען זעהט א צווייטער וואס קען נישט ממש דער גאנצע שיעור, ער האט נישט אזוי קלאהר ארויס אלע מפרשים, מיינט מען א וודאי אז דער ערשטער בחור הייסט א "גוטע בחור" און דער צווייטע איז נישט ווי עס דארף צו זיין, מען טראכט אבער אריין איז עס נישט אזוי.

משל נמלץ להבהיר תפקיד האדם בעמלו

ע"ד משל עס איז אמאהל געוועהן א עושר וואס האט צוליב דער עשירות געהאט א כח אין זיין שטעטעל, און ווען ער איז עלטער געווארען האט ער געוואלט אז איינער פון זיינע קינדער זאלען דאס איבער נעמען, האט ער געגעבן פאר ביידע קינדער א סכום געלט און ער האט זיי געהייסן גיין האנדלען און ווען זיי קומען צוריק וועט מען זעהן ווער ס'האט געברענגט מער געלט און ער וועט זיין ראוי איבערצונעמען, נאך א האלבער יאהר זענען די ברודער צוריק געקומען, קודם איז אריין דער ערשטער און ער האט אנגעפילט א גאנצע טיש מיט גאלד, שפעטער איז אריין דער צווייטע מיט קוים א פערטעל פון דעם סכום, און דער עולם האט שוין געוואלט מחליט זיין אז דער ערשטער דארף א וודאי איבערנעמען, דא האט זיך דער טאטע געגעבען א סוף אהן מען זאל וויסען וויפיהל מען האט לכתחילה געגעבען, דער ערשטער האט לכתחילה באקומען דאפעלט פון דאס וואס ער האט צוריק געברענגט אין דער צווייטע האט באקומען האלב פון דאס וואס ער האט צוריקגעברענגט ממילא איז דער צווייטע דער וואס קען אסאך בעסער דער מלאכה.

לענינינו איז אויך אזוי, א וודאי מען זעהט א בחור ער קען אסאך, מען דארף אבער קוקען וואס יעדער האט באקומען, א בחור וואס האט באקומען גוטע כשרונות ער קען פארשטיין גאר טיף, ער קען גוט מסביר זיין פאר אנדערע, דער צווייטע בחור האט טאקע געברענגט אסאך ווייניגער ער האט אבער באקומען אסאך א קלענער סכום אין ממילא איז ער אסאך חשובער, אזוי ווי דער חת"ס ברענגט פון זיין רבי ר' נתן אדלער זי"ע, וכי יתן איש אל רעהו כסף או כלים לשמור, וגנב מבית האיש (שמות כ"ב, ו'), "איש" גייט ארויך אויפן אויבישטער'ן (ד' "איש" מלחמה), "רעהו" גייט ארויף אויף אידישע קינדער, כסף או כלים וואס מען האט איהם געגעבען, הגם ער איז אסאך צוגעקומען אבער לויט דער כוחות וואס ער האט באקומען איז עס א בחינה פון וגנב מבית האיש, ער האט עס נישט אויסגעניצט ווי עס דארף צו זיין, לויט דעם קען זיין אז דאס איז פשט אין דער גמרא עליונים למטה דער וואס קומט צו אביסעל מער אוף דער וועלט קוקט מען איהם שוין ארויף אבער אין הימעל ווען מען מעסט לויט די כשרונות וואס ער האט געהאט איז תחתונים למעלה אין ווייטער תחתונים למטה איינער וואס גייט איהם שווערער דאס לערנען אין ער קומט נישט אהן אזוי פיהל קוקט מען איהם אראפ תחתונים למטה, אבער אויבען אין הימעל ווען מען קוקט וויפיהל ער האט זיך אנגעשטרענגט איז עליונים מלמעלה.

נח חי בזמן קשה מאד וע"כ אף שהיה במדרגה נמוכה מאברהם אבינו נקרא צדיק תמים על עבודתו את ה'

נח האט געלעבט אין א שווערער דור עס איז איהם געוועהן מורא'דיג שווער צו דינען דעם בורא כל עולמים, און ער האט זיך אויף אלעס מתגבר געוועהן און זיך געשלאגען מיט דער וועלט, און מיט דעם אלעס האט ער נאכאלטס געדארפט א סעד לתומכו ער האט נישט געקענט אליין, אבער וויבאלד עס איז איהם געגאנגען שווער אפי' ער איז נישט צוגעקומען צו אזעלכע מדריגות רופט איהם דער תורה אהן א "צדיק תמים" בזמן אברהם אבינו איז געוועהן אסאך גרינגער צו דינען דעם אויבישטער'ן א"א האט געמאכט גרים, א"א האט מכניס געוועהן איד'ן תחת כנפי השכינה, צו זיין אוף דער מדריגה וואס נח איז געוועהן בזמנו אין דער זמן פון א"א לא היה נחשב לכלום ווייל דעמאלס איז דאך נישט געוועהן אזוי שווער און ממילא וואלט בכלל נישט געוועהן קיין חשיבות אזא מדריגה, אויב אבער וואלט נח אזויפיהל געארבעט בזמן אברהם אבינו וואלט ער געוועהן אסאך אסאך גרעסער, ווייל דער יסוד איז אז מען רעכנט נישט נאר לויט וואס דער מענטש איז צוגעקומען מען רעכנט לויט דער יגיעה אין לויט דער כוחות וואס ער האט באקומען.

אפילו שמצליח בלימוד צריך למדוד הצלחתו בכל פרטי עבודת ה' ובמדות טובות שבלי זה אינו שלם

דאס איז א חיזוק פאר א בחור וואס שפירט אז עס גייט איהם שווער, אין א תביעה פאר א בחור וואס האט גוטע כשרונות, ווייל אפי' א בחור שפירט אז דאס לערנען איז ביי איהם ווי עס דארף צו זיין איז ער נאך נישט קיין מושלם ער דארף זעהן צו ארבעטען אויף אנדערע ענינים וואס גייט איהם שווער צו עס איז בין אדם לחבירו צו פשוט זיין א ירא שמים בסתר ובגלוי, לב יודע מרת נפשו יעדער ווייסט דאך ביי זיך אפי' פון אינדרויסען קוקט ער אויס ווי עס דארף צו זיין ער ווייסט דאך אבער ביי זיך ווי עס איז דא נקודות ביי איהם וואס טויגן נישט, און מען דארף וויסען אז מען פאדערט נישט פון קיין איין בחור מער וויפיהל ער קען, אז מען זעהט א בחור פראבירט ער טוהט וויפיהל ער קען וועט מען נישט האבען קיין טענות חלילה, און נישט נאר מען וועט נישט האבען קיין טענות נאר אסאך מאהל האלט איך איהם נאך חשובער פון א צווייטע וואס קען מער, יעדער בחור וואס קומט אריין אין ישיבה קומט דאך אויף צו לערנען, אבער מען דארף וויסען אז לערנען גייט נישט על רגל אחת דער לערנען דארף גיין מיט אסאך תנאים, אזוי ווי דער רמב"ם זאגט אז דער תורה האלט זיך נישט ביי איינער וואס לערנט מיט א רפיון, מען דארף לערנען מיט א ברען, מיט א שאיפה, מיט א רצון, מען דארף וויסען ביי זיך אז מען וויל אנקומען.

העיקר תלוי בהחלטת האדם שהתורה היא חייו ובזה תלוי הצלחתו ולא בתנאים אחרים

דער עיקר יסוד וואס פאדערט זיך פאר א בחור ווען ער קומט אריין אין ישיבה איז נישט קיין חברותא וכדומה דער עיקר איז ער דארף מחליט זיין, ביי זיך אז ער וויל משעבד זיין זיין הארץ אין מח פאר'ן אויבישטער'ן עס זאל איהם גארנישט אנגיין אזוי שטארק ווי עס גייט איהם אהן ער זאל ווערען א ת"ח, ער זאל זיין דבוק אין תורה ער זאל זיין א עבד נאמן לד' אזוי ווי דער רמב"ם זאגט אז א תלמיד וואס דארף גיין אין גלות דארף זיין רבי אויך מיט גיין ווייל מען דארף זעהן אז דער וואס גייט אין גלות זאל "לעבען", זאגט דער רמב"ם ובעלי תורה ומבקשיה בלא תורה כמותה הם חשובים" אהן קיין תורה דארף מען וויסען איז מען ממש א געשטארבענער, ווייל דער גאנצע חיות פון א בחור דער גאנצע תכלית פון א בחור, דער גאנצע שאיפה פון א בחור דארף זיין נאר אויף תורה און דעמאלס האלט זיך דער תורה אזוי ווי חז"ל זאגען אין התורה מתקיים אלא במי שממית עצמו עליה, און ממילא זאגט דער רמב"ם אין התורה מתקיים במי שלומד מתוך אכילה ושתייה, א בחור וואס שפירט אז זיין פרישטיג דארף געדוירען א האלבע שעה, און אפי' מען ענדיגט שפעט דארף ער ווייטער זיין א האלבע שעה, און דער עסן דארף זיין ווי עס דארף צו זיין, און אז דער ישיבה געבט נישט אלע תאוות דארף מען גיין קויפען, ביי אזא בחור וועט זיך די תורה נישט האלטען, תורה האלט זיך נאר ביי איינער וואס ביי איהם איז דער תורה דער איינציגסטע זאך און פאר תורה וועט ער אלעס מוותר זיין.

כל אחד צריך לעמול כפי כחותיו ומדרגתו ולא בהתאם לאדם אחר וזהו שלימותו

נאך א זאך וואס מען דארף כסדר געדענקען איז דער מימרות פון דער הייליגער רבי ר' זושא זי"ע, דער ר"ר זושא האט אמאהל געזאגט אז מען וועט מיר נישט שמייסען פארוואס איך בין נישט ר"ר אלימלך, מען וועט מיר שמייסען פארוואס איך בין נישט "זושא" דער פשט איז אז מען פאדערט נישט פון קיינעם ער זאל זיך מיטשען מער פון יענעם, אז יענער איז בעסער פון איהם איז יענער בעסער יענער האט באקומען בעסערע כשרונות, מען דארף זיך מעסטען מיט דער אייגענער כוחות וואס קען איך צוקומען מיט מיינע כשרונות און דאס פאדערט מען פון א בחור וואס קומט אריין אין ישיבה מען בעט אים נישט ער זאל אויסקוקען אזוי ווי יענער איז יענער, מען בעט ס"ה פון יעדער איינער אז מען זאל טוהן לפי דרגה דיליה און אויסניצען דער כוחות און כשרונות וואס ער האט באקומען.

השכר על היגיעה בזמן קושי הוא לאין ערוך יותר מבזמן אור

נאך האט דער ר"ר זושא געזאגט, דאס האב איך געהערט מפ"ק פון ר' יענקעלע זללה"ה, אז מען וועט מיר נישט געבען קיין שכר פאר ווען איך בין געוועהן "ר' זושא" מען וועט מיר געבען שכר ווען איך בין געוועהן "זושא", דער פשט איז אז אוודאי בשעת עס גייט גוט און מען האט חשק צום לערנען מען האט א גוטע חברותא מען פארשטייט דער גאנצע שיעור, אוודאי איז זייער חשוב אין הימעל, אבער נאך חשובער איז אז מען שטרענגט זיך אן בשעת מען פארשטייט נאך נישט מען האט נישט חשק, מען קען נאך נישט דער שיעור אז מען לערנט דעמאלס איז נאך אסאך חשובער, דאס האט דער ר"ר זושא זי"ע געזאגט, בשעת דער ר"ר זושא זי"ע איז געוועהן א רבי ער איז שוין געוועהן א בעל מדריגה אלעס איז געוועהן לעכטיג, פאר דעם געבט מען נישט אזוי פיהל שכר אבער דער עיקר שכר געבט מען בשעת עס איז נאך "זושא" עס גייט שווער מען זעהט נאך גארנישט מען פארשטייט גארנישט, דעמאלסט איז מען זיך מחזק אין פאר דעם געבט מען געוואלדיגע שכר.

אין להיבהל ולעצור גם כשרואה שמרמה עצמו שהבין ובאמת לא הבין הסוגיא

נאך א וויכטיגע נקודה איז דער איכות הלימוד, וואס איז נוגע פאר יעדער איינער, אסאך מאהל איז דא בחורים בשעת מען רעדט מיט זיי אין לערנען צו בשעת'ן שיעור צו בשעת'ן חזר'ן בפרט ווען מען לערנט שוין מפרשים, אויף דער גמרא רש"י תוס', אסאך מאהל רעדט מען זיך איין אז מען פארשטייט שוין דער תוס', עס איז דאך ממש פשוט, צו אמאהל קען עס זיין אפי' מיט דער גמרא און למעשה פארשטייט מען נאך גארנישט ווייל מען פאפט זיך אליין און מען רעדט זיך איין אז מען פארשטייט, אבער דער עיקר בעהט איך יעדער בחור אז ווען מען כאפט זיך צו ווייל איינער כאפט אהן צו פרעגען צו מען באמערקט אליין אז מען ווייסט נישט וואס טוט זיך, זאל מען נישט ווערען צובראכען ביי זיך און טראכטען ביי זיך איך האב געמיינט איך בין "רשכבה"ג" דערווייל זעה איך אז דער תורה איז בכלל נישט פאר מיר, ווייל דער אמת איז פונקט פארקערט יעצט איז דער צייט, יעצט בשעת ווען מען איז נאך יונג דארף מען זעהן צו אריינכאפען און זיך אנצושטרענגען צו פארשטיין יעדער זאך ווי עס דארף צו זיין, אבער עס גייט נישט אויף איינמאהל ווייל מען קען אסאך מאהל נאכזאגען א ראשון און אפי' א "קצות" און למעשה קען מען נאכנישט דער פשוט פשט, פון דער גמרא, ווייל מען רעדט זיך איין אז מען פארשטייט.

ראשית חכמה יראת השם ובלי יראת שמים אין ערך לכל הלימוד ואין חכמתו מתקיימת וראש לכל שמירת העיניים

ביז יעצט האט מען גערעדט דער ערשטע חלק דער חלק התורה, יעצט וויל איך רעדען דער צווייטער חלק, דאס איז דער ענין פון יראת שמים. אסאך מאהל איז דא בחורים וואס ווייסען אז מען איז געקומען לערנען, דער יראת שמים שטעלט מען אבער אין א זייט, וויל איך ענק זאגען אז אויף דעם וועט מען נישט מוותר זיין קיין כי הוא זה נישט, דאס גייט מיך אהן עד דכדוכא של נפש, ווייל ראשית חכמה יראת השם אהן קיין יראת שמים איז דער גאנצע לערנען גארנישט ווערד, ממילא דארף א בחור וויסען אז אפי' ביז היינט האט ער געמיינט אז ער מיז זיך אויסקענען מיט יעדער געשעפט, ער מיז כסדר גיין איינקויפען, ער דארף נישט היטען דער אויגען אויפן גאס וכדומה, זאל ער וויסען מהיום והלאה דארף ער זיך טוישן א בחור האט נישט וואס צו גיין איינקויפן אפי' בין הסדרים אויך נישט, און א בחור דארף זעהן צו אויסרעכענען אז ער קומט פארטאגס אין ישיבה און ער דארף נישט אהיים לויפן יעדען טאג בין הסדרים ער זאל קענען בלייבען אין ישיבה ביז ביינאכט, און אז עס מאכט זיך אמאהל אז מען מוז גיין דארף מען זעהן זיך צו היטען דער אויגען, מען דארף גיין ווי א האלבער בלינדער אויפן גאס לא מיבעי זומער אבער אפי' יעצט אין דער ווינטער דארף מען זיך מורא'דיג היטען, און אפי' סתם אזוי ווען מען גייט אין דער גאס, ווייל כל זמן עס איז חכמתו מרובה ממעשיו און ס'איז "אין חכמתו מתקיימת" עס האלט זיך נישט, אבער אז מען היט זיך דער אויגען און מען ארבעט אויף יראת שמים איז "חכמתו מתקיימת" דעמאלס האט דער תורה א חשיבות.

יסוד השני ביראת שמים הוא תפילה בכוונה ובדקדוק

דער צווייטע זאך וואס געהערט צו יראת שמים איז תפילה תפילה איז א לשון דביקות, א לשון נפתלי אלקים נפתלתי, תפילה איז דאך פון דער איינציגסטע זאכען וואס איז אונז איבערגעבליבן, פנה אל תפילת הערער ולא בזה את תפילתם תכתב זאת לדור אחרון (תהלים ק"ב, י"ח, י"ט) אונז זענען דאך דער דור אחרון ממילא דארף מען זעהן אז דער דאווענען זאל זיין ווי עס דארף צו זיין, מען דאווענט טאקע שטייטער ווי און חדר אין כ"ש שטייטער ווי "בעלי בתים" אבער אז א בחור וועט אנפאנגען צו טייטשן יעדער ווארט וועט ער זעהן אז מען דאווענט אסאך צו שנעל, אזוי ווי מען האט שוין געזעהן אמאהל בחורים וואס זענען נתעורר געווארען צום דאווענען און זיי האבען זיך געקויפט א טייטש סידור און דער דאווענען האט געדויסט די גאנצע פרישטיג צייט, אבער מען דארף גיין בהדרגה מען קען נישט שפרינגען קיין מדריגות אבער עכ"פ מען דארף זיך אויך נישט צוגעוואוינען אז מען קומט אריין ביי הודו, מען לאזט אויס קרבנות, איינער מיינט נאך אז ער וועט זיין א גוטע איז ער עס משלים נאכ'ן דאווענען, אזא בחור קען נישט זיין קיין ירא שמים א בחור וויל זיין א ירא שמים זאל ער קומען אויף צייט זאגען קרבנות מיט'ן עולם פראבירען צו טייטשען דאס דאווענען און אזוי וועט דער דאווענען האבען א פנים, און דער זעלבער איז ביי מנחה אויך מען דארף דאך נישט קומען אויף צייט מען קען אויסלאזען קרבנות, און מיט דאווענען מיט דער בעל תפילה, אבער אזא דאווענען הייסט דאך נישט געדאווענט, מען דארף אריינקומען אויף צייט שטיין אויף א פלאץ און דאווענען ביז נאך עלינו מיט'ן עולם.

יסוד השלישי ביראת שמים הוא שכל הנהגתו בענינים גשמיים תהיה כפי התורה והמוסר

דער רמב"ם זאגט (הלכות דעות פרק ה' הלכה א') אזוי ווי א חכם איז ניכר בחכמתו אזוי איז ער ניכר "במאכלו ובמשקהו", א בחור וואס ליגט נישט אין לערנען ווען עס קומט צו עסען ווערט ער ווילד ער קען עסען שטייענדיג, ער ווייסט נישט וועלכע ברכה מען מאכט, ער טרונקט פון א פלאש וכדומה, די אלע זאכען זענען א היפך פון יראת שמים א בחור וואס ליגט אין לערנען דארף וויסען אז ווען עס קומט צום עסען דארף ער וויסען וועלכע ברכה מען דארף מאכען ער דארף זיך אראפזעצען וכדומה, אזוי ווי עס פאסט פאר איינער וואס זיצט און לערנט, ווייל ביי די אלע זאכען קלאפט זיך אויס דער יראת שמים פון דער מענטש.

הדרך לקנות יראת שמים הוא ללמוד בספרי מוסר וחסידות

און וואס איז דער עצה צו קונה זיין יראת שמים? אויף דעם דארף מען וויסען אז דער איינציגע עצה איז לערנען ספרי מוסר וספרי חסידות, אזוי ווי דער הייליגער חתם סופר[ב] האט געזאגט אז א טאג וואס ער לערנט נישט קיין מוסר שפירט ער עס, דאס האט דער חתם סופר געזאגט ער איז געוועהן דער גדול הדור, איז דאך ביי אונז כ"ש וכ"ש אז א בחור וואס איז נישט קובע א שיעור יעדער טאג אין ספרי מוסר וספרי חסידות קען נישט זיין קיין ירא שמים, און אזא בחור קען מען נישט האבען אין ישיבה בכלל ווייל ראשית חכמה יראת השם, ממילא דארף מען לערנען יעדער טאג ספרי מוסר וספרי חסידות, א וודאי מען קען נישט לערנען קיין חסידישער ספרים א גאנצע טאג אזוי ווי מען קען נישט עסען קיין רפואות א גאנצע טאג, אבער מען דארף האבען א קביעות יעדען טאג אין דורך דעם וועט מען נאנט ווערען צום אויבישטערן און מען וועט ווערען א אמת'דיגע ירא שמים.

יש להיזהר כמו מאש מלפגוע בחבירו ולהיפך לסייע לחבירו בכל מה שאפשר ובזה מקבל סייעתא דשמיא עצומה

נאך א נקודה דארף מען "ליידער" רעדען, דאס איז דער ענין פון בין אדם לחבירו, ליידער איז דא בחורים וואס האבען א טבע אז זיי זוכן צו זיין גרעסער ווי אנדערע, זיי זוכ'ן צו אראפצוקלאפען אנדערע מען דארף אבער וויסען אז וויי טוהן א צווייטע איז אזוי ווי "שפילען מיט פייער" אז מען איז ר"ל גורם עגמת נפש פאר א בחור און ער שעמט זיך צו קומען זאגען וכדומה, און ער לאזט ארויס א קרעכטץ פון צובראכענקייט, הערט איהם דער אויבישטער גלייך אויס אזוי ווי עס שטייט ושמעתי כי חנון אני (שמות כ"ב, כ"ו) און צוליב דעם זעהט מען אז פנינה האט מצער געוועהן חנה לש"ש (בבא בתרא סוף פרק א') און אעפ"כ האט זי פארלוירען אלע קינדער, איי זי האט מכוין געוועהן לש"ש? דער תירוץ איז יא אז מען שפרינגט אריין אין פייער לש"ש קען מען אויך פארברענט ווערען, מצער זיין יענעם איז שפילען מיט פייער, ליידער איז דא א גרויסע הסתר מען זעהט עס נישט כסדר אבער מען דארף עס גלייבען באמונה שלימה אז מצער זיין א צווייטע איז א שפיל מיט פייער, און אזוי איז בעשה טוב אויך אז מען זעהט אז איינער פארשטייט נישט זאל מען איהם צוהעלפען צו מסביר זיין דער גמרא וכדומה, און אז מען נעמט צייט צו מסביר זיין יענעם איז קלאהר אז מען פארלירט גארנישט פון דעם (אזוי שרייבט אויך דער חתם סופר[ג]) ווייל אז א מענטש גלייבט אז דער אויבישטער איז דער וואס העלפט איהם קען ער דאך זעהן אז דאס וואס וואלט געדארפט געדוירען א האלבע שעה זאל גיין אין צעהן מינוט ממילא אז מען העלפט יענעם וועט מען קיינמאהל נישט דערלייגען.

 

פרשת לך

תכלית הנסיונות הם לטובת היהודי ועלייתו

ויאמר ד' אל אברם לך לך מארצך וממולדתך ומבית אביך אל הארץ אשר אראך, זאגט רש"י לך לך, להנאתך ולטובתך, ושם אעשך לגוי גדול, וכאן אי אתה זוכה לבנים, לכאורה איז שווער אויב ער איז געגאנגען כדי צו האבען קינדער וואס איז די נסיון? נאך איז שווער וואס שטייט מארצך וממולדתך, ער איז דאך שוין אוועקגעגאנגען פון זיין שטוב? רש"י לערנט פשט אז ער זאל נאך מער אוועק גיין, אויך איז שווער וואס דארף דער תורה זאגען מבית אביך? דאס איז עפעס א נסיון אוועקצוגיין פון תרח אין גיין דערהיים?

מטרת הנסיונות הם כדי שיוכל האדם לקבל שכר על עבודתו והתגברותו עליהם

עס איז ידוע אז דער סיבה פארוואס א מענטש קומט אראפ אויף דער וועלט איז ווייל ער ויל נישט האבען קיין "נהמא דכסופא", און וועגען דעם האט דער אויבישטער געגעבען א כח פאר'ן יצר הרע שווער צו מאכען דער עבודת השם, כדי א מענטש זאל זיך מתגבר זיין אויף אלע שוועריקייטען און דינען דער באשעפער, אזוי ווי די ספה"ק זאגען אז דער גאנצע שכר פון מענטש איז פארדעם וואס ער איז זיך מתגבר אויפן יצר הרע, און דער תכלית פון יצר הרע איז איבער צורעדען דער מענטש נישט צו טוהן דער רצון הבורא, אבער א מענטש דארף וויסען אז דאס איז אלעס א שליח פון דער הייליגער באשעפער און דער תכלית איז אז ער זאל זיך מתגבר זיין אזוי ווי עס שטייט ביי יעקב אבינו ווען ער האט זיך געשלאגען מיט דער שרו של עשו, ויאבק איש עמו עד עלות השחר ויאמר שלחני כי עלה השחר (בראשית ל"ד כ"ז), זאגט רש"י וצריך אני לומר שירה, לכאורה איז דאך שווער פינקט יעצט האט דער שרו של עשו געדארפט זאגען שירה?[ד] נאר דער תירוץ איז, אז זיין תכלית איז אז מען זאל זיך אויף איהם מתגבר זיין, און ממילא יעצט אז יעקב אבינו האט איהם מנצח געוועהן האט ער געקענט זאגען שירה, ספרים זאגען אז דאס איז די טייטש על חטא שחטאנו לפניך ביצר הרע, יעדער עבירה טוט מען דאך מיט'ן יצר הרע, נאר די תירוץ איז אז מען טוט אן עבירה קעגן דער יצר הרע, אויך ווייל זיין תכלית איז אז מען זאל איהם מנצח זיין.

אברהם אבינו ייסד לדורות את הדרך להתגבר על יצה"ר ולעמוד בנסיונות ולהמתין באורך רוח לישועת ה'

אברהם אבינו דער ראש המאמינים האט איינגעפלאנצט אין אונז דער ענין פון התגברות היצר, דער ענין פון מסירות נפש, אזוי ווי די משנה זאגט עשרה נסיונות נתנסה אברהם "אבינו" ועמד בכולם (אבות פרק ה' משנה ד') און פריער שטייט נאר עשרה דורות מנח ועד "אברהם" (שם משנה ג') פארוואס נישט דא שטייט "אבינו"? זאגט ר' חיים וולאזין'ער אז אברהם אבינו מיט זיינע עשר נסיונות האט אונז געגעבען דער כח התגברות היצר מיט דעם איז ער "אבינו", אסאך מאל מאכט זיך א בחור האט נסיונות און ער איז זיך מתגבר איינמאל נאכאמאל אבער ער זעהט אז דער יצר הרע איז נאך דא, לאזט ער נאך, ער קלערט אז עס איז צו שווער, עס איז דאך א טעות גמור, זאל ער זיך אביסעל מתבונן זיין אברהם אבינו איז געוועהן לויט טייל שיטות דריי יאהר אלט ווען ער האט געגלייבט אין באשעפער, ער איז געוועהן "בעבר הנהר" איינער אליין קעגן דער גאנצע וועלט, ער האט געליטען געפערליכע צרות מען האט איהם איינגשפארט אין תפיסה, ווען ער איז געקומען קיין ארץ ישראל האבען אלע געשריגען אז דער "כופר" האט געברענגט דער הינגער, און אברהם אבינו האט זיך נישט געלאזט, ער האט געשריגען אלעס איז שקר עס איז נאר דא איין באשעפער וואס פירט אלעס, אלע האבען געפרעגט ווי איז דיין באשעפער, פארוואס העלפט ער נישט?! אבער אברהם אבינו לאזט נישט נאך, ביז ענדליך ווען ער איז אנגעקומען קיין מצרים וינגע ד' את פרעה, ואברם כבד במקנה, דעמאלס האט יעדער געזעהן ווי דער אויבישטער העלפט, אברהם אבינו האט פארענפערט דער קשיא, אזוי ווי רש"י זאגט "פרע הקפותיו" (בראשית י"ג פסוק ג') אונזער פרבלעם איז, אז מען האט נישט קיין געדולד, מען וויל גלייך זעהן א התגלות, אברהם אבינו האט געווארט ביז דער פינף און זיבעציג זוכה צו זיין צו א התגלות אזוי ווי די זוהר הק' זאגט "לא בשעתא חדא ולא ברגע חדא" נאר מיט מסירות נפש פון יאהרן לאנג, און דא וויל א בחור אז אין איין טאג זאל שוין אלעס קלאפען.

דווקא האדם עם נסיונותיו ויצרו הרע יכול להגיע משום כך למדרגה גבוה יותר ממלאכי השרת

דער יסוד היסודות וואס א בחור דארף וויסען איז אז דער גאנצע תכלית אויף דער וועלט איז נסיונות, אן קיין נסיונות איז נישט קיין חכמה צו זיין אן ערליכע איד, דער אויבישטער האט גענוג מלאכים, דער אויבישטער וויל אבער הייליגע מענטשען "ואנשי קודש תהיו לי", איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יענקע'לע זללה"ה אז מען איז זיך געקומען אפרעדען אז עס איז דא שווערער נסיונות, דער עבודת השם גייט שווער, האט ער אנגכאפט דער טיש און געזאגט "דער טיש האט נאך קיינמאהל נישט געטוהן קיין עבירה קען מען דען זאגען אז דער טיש איז אן הייליג טיש? דער תירוץ איז אז דער טיש האט נישט קיין בחירה איז נישט קיין חכמה אז ער האט נישט געזינדיקט, דאס איז דער תירוץ א מענטש איז נאר הייליג, ווייל ער האט נסיונות און ער איז זיך מתגבר, און נאכמער דורך דעם וואס מען איז זיך מתגבר אויף א נסיון קומט מען צו, צו מוראדיג'ע מדריגות, אזוי ווי דער גמרא זאגט אויף מר עוקבא אז זיין פנים האט געלאכטען אזוי ווי משה רבינו, און וויאזוי איז ער צוגעקומען צו דעם, ווייל ער איז געוועהן א בעל תשובה, און בשעת ער איז נאך געוועהן א בעל עבירה האט ער געוואלט אזוי שטארק זינדיגען אז ער איז קראנק געווארען, און ווען ער האט געהאלטען ביים טוהן דער עבירה, האט ער געמאכט א חשבון אז אויב ער וועט זיך יעצט איינהאלטן וועט ער דאך וואקסען מורא'דיג גרויס, "וכבש יצרו ופטרו לשלום ונתרפא" זאגט דער גמרא, והיה נר דלוק על ראשו עד לשמים.

יהודי בכל מצב צריך לדעת לקבל הסימנים מלמעלה והשלוחים שנשלחים אליו לעוררו ממצבו ולהתחזק

ממילא זאל זיך א בחור מאכען א חשבון[ה], ער דארף זיך נישט רעכענען מיט דעם עבר, דער עיקר איז פון יעצט און ווייטער מכאן ואילך חושבנא, יעצט איז דאך דער בעסטער זמן וואס א בחור קען אויסשטעלען זיין לעבען ע"ד התורה והיראה יעצט איז דער צייט וואס מען גייט אריין אין דעם נייע זמן, יעצט קילט זיך אפ דער התחדשות, יעצט איז דער זמן וואס דער אויבישטער שיקט שלוחים פאר א בחור וואס זענען איהם מעורר צו דינען דער באשעפער, מען דארף זיך נאר לאזען, דער אויבישטער שיקט אסאך מאל שלוחים, אזוי ווי דער גמרא זאגט דער מעשה מיט ריש לקיש ווען ער איז נאך געוועהן דער "ראש הגנבים" איין טאג האט איהם ר' יוחנן מעורר געוועהן צו תשובה, און ער האט תשובה געטוהן און ער איז געווארען דער גרויסע ריש לקיש, שפעטער ווען ער איז ארויף אויף יענער וועלט, זענען דארט געוועהן דער גנבים וואס זענען אמאהל געוועהן מיט איהם, ווען זיי האבען געזעהן וואס מען טוט מיט איהם האבען זיי געפרעגט היתכן ער איז דאך געוועהן פון אונזערע, האט מען זיי געזאגט ענק זענען אלע דארט געוועהן ווען ר' יוחנן האט איהם מעורר געוועהן, אבער נאר ער האט אויסגעפירט, דארפען מיר זעהן צו זיין פון די מענטשען, וואס לאזען זיך, און נעמען אן דער שליחות פונ'ם אויבישטע'ן אפילו אין א שפל המצב.

כשאדם נוטה להיכנע תחת גופו ותאוותיו נשלחים אליו שלוחים ממרום לעוררו שלא יגיע לכלום בדרך זו

קען זיין אז דאס איז דער פשט בדרך רמז, מען זעהט אין די פסוקים אז שרה האט זיך געשלאגען מיט הגר, שרה איז מרומז אוף קדושה אזוי ווי רש"י זאגט אז זי איז געוועהן א בעלת רוח הקודש, נאך מער אברהם איז געוועהן א טפל צו שרה אין דער ענין פון נבואה, הגר איז מרומז אויפ'ן יצר הרע אויפ'ן שווערע גוף, דער גוף וואס לאזט נישט אויפשטיין, דער גוף וואס וויל רעדן אלעס וואס עס לאזט זיך, עכ"פ אונז האבען אין זיך א שר"ה מיט א הג"ר, א בחור שפירט אז דער אידישקייט איז צו שווער, עס מיטשעט איהם דא דארף ער אויפשטיין, דא טאר ער נישט רעדען, דא דארף ער לערנען בהתמדה, עס איז צו שווער ער לאזט נאך "ותענה שרה ותברח מפניה" ער לאזט נאך וימצאה מלאך השם דאס איז דער שליח פון דער אויבישטער, ויאמר לה הגר שפחת שרי איה מזה באת ואנה תלכי, פון וואס לויפט מען? מען לויפט אוועק פון תורה, פון יראת שמים, פון קדושה, פון דער שמחת הנפש פון קענען א בלאט גמרא, פון א ווארמקייט אין א דאווענען?!, און ווי קומט מען אן "ואנה תלכי" מען קומט דאך קיין ערגעץ נישט אן, נישט קיין עולם הזה און נישט קיין עולם הבא, מען קומט דאך אן אין שאול תחתית, דער יצר הרע פארקויפט דאך גארנישט, כי אותי עזבו באר מים חיים לחצוב להם בורות נשברים (ירמיה ב' פסוק י"ג), האט דער מלאך געזאגט פאר הגר, זיי נישט קיין נער גיי צוריק, לאז דיך פייניגען און דעמאלס וועסטו אלעס האבען, וועסט האבען געלט וועסט האבען קינדער, און אזוי איז טאקע געוועהן זי איז צוריק געגאנגען "ושמה קטורה" עס איז געווארען א בחינה פון קטורת, זי האט געהאט קינדער זי האט אלעס געהאט.

כל אחד במצבו אם עושה מה שיכול להימלט מהרע נחשב בשמים לבעל מדרגה גבוה

דער הסבר אין דעם איז פשוט אזוי ווי איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יענק'לע זללה"ה, אז מען האט אמאל מגלה געוועהן פאר דער הייליגער רבי ר' בער ווער וועט זיין מיט איהם אין גן עדן - ווער דער הייליגער רבי ר' בער איז געוועהן קען מען זיך נישט פארשטעלען, דער תלמידים אליין דער הייליגער תניא, דער הייליגער רבי אלימלך, עס איז בכלל נישט פאר אונז קליינע מענטשן צו רעדן - עכ"פ דער הייליגער רבי ר' בער האט איהם געוואלט זעהן, איז ער געפאהרען צו דער פלאץ ווי דער איד איז געוועהן, האט ער איהם געטראפען שטיין ביי א קליין בערגעל און ער שפרינגט, און ער זאגט "טמא", האט איהם דער הייליגער רבי ר' בער געפרעגט וואס איז דאס? האט ער געענפערט, איך בין א יתום שוין פון אלץ קינד און איך האב גארנישט געקענט, איין ווארט קען איך דער ווארט "טמא" ממילא קום איך דא ארויס און איך שפרינג אריבער, און איך שריי פאר'ן אויבישטע'ן, האט איהם דער הייליגער רבי ר' בער אויסגלערנט צו זאגען "טהור" ביז ער האט זיך איינגעחזר'ט צו זאגען טהור, און דער הייליגער רבי ר' בער איז אוועק געפאהרען, פליצלונג קומט יענער צו לויפען ער האט עס פארגעסען ווי אזוי צו זאגען, האט איהם דער רבי ר' בער געזאגט אז ער זאל זאגען אזוי ווי ביז יעצט, האט מען מגלה געוועהן פון הימל פאר דער הייליגער רבי ר' בער אז ער איז נענש געווארען (לפי מדרגתו) פאר'ן אפהאלטען דער איד אין דער צייט וואס ער האט איהם אויסגעלערנט צו זאגען "טהור".

לכל מעשה קטן של התגברות על הרע יש ערך עצום בשמים גם אם עדיין לא תיקן עצמו בכל

זעהט מען פון דער מעשה אז דער חשיבות ביים אויבישטער פון אזא פשוטע פעולה אלעס ווייל א איד האט זיך אוועקגעריסען, אין אזוי איז יעדער פעולה וואס א בחור טוט, דייקא ווען ער וויל נישט ווען עס גייט נישט און ער רייסט זיך אוועק פון זיין פשוט'ע רצונות דעמאלס איז עס חשוב אין הימל, און באמת גייט עם נאך ווייטער הגר האט זיך געווינדערט ווי קומט צו איר יעצט א מלאך? ממילא ביי אברהם אבינו אין שטוב, א מקום קדושה איז פשוט אז מען קען טרעפען א מלאך אבער דא אין א שפל המצב? דער תירוץ איז יא, דער הייליגער בורא כל עולמים זיכט צו העלפען יעדער איד און יעדער מצב יהיה איך שיהיה, אין ער שיקט שלוחים, איך זאג ענק יעצט איז דער בעסטע צייט דער בחור'ישע יאהרן מען דארף נישט מאכען קיין חשבונות פון דער עבר דער עיקר איז אז פון היינט און ווייטער גייט מען דינען דעם אויבערשטען בלב ונפש, איי עס איז שווער? אברהם אבינו איז אויך געגאגנען שווער און אברהם האט אונז געוויזען דער וועג, און מיט דעם איז ער "אבינו", און נאר דורך דעם איז ער געווארען אזוי גרויס נאר דארך זיין שווערער נסיונות, ווייל דער אויבישטער העלפט יעדער איד אפי' אין שפל המצב ווען ער שפירט אז עס גייט איהם ניטש.

יש להשתמש באותם כחות עצמם שיצר הרע מכניס באדם כדי להופכם לטוב ולהשתמש בהם לעבודת ה'

קען זיין בדרך אפשר אז דאס איז פשט אין פסוק ויאמר ד' אל אברם לך לך, דער אויבישטער האט געוואלט משפיע זיין קדושה פאר אברהם אבינו, אבער אין חרן איז ער נישט ווערד געוועהן אויף דעם, האט דער אויבישטער געזאגט, לך לך, גיי אוועק פון דא, שכאן אי אתה זוכה לבנים, מען זאל נישט מיינען אז דער יצר הרע פארקויפט עפעס "כאן אי אתה זוכה לבנים" מען דארף אפלאזען דער יצר הרע דעמאלס האט מען אלעס, אשריך וטוב לך, אשריך בעולם הזה וטוב לך לעולם הבא, איי וועט מען פרעגען עס איז נישט קיין נסיון? א וודאי איז עס א נסיון, אז דער תורה זאגט ובחרת בחיים, דער תורה זאגט וצדקה תהיה לנו כי נשמור לעשות, און דאך זעהט מען נעבעך ווי דער בעל דבר האט אזא גרויסע כח, זאגט אויף דעם דער תורה לך לך מארצך גיי אוועק פון דער עפר, (א מענטש איז פויל ער וויל נישט ארבעטען, [ו]ספה"ק זאגען אז עס קומט פון אסאך "עפר").

"וממולדתך", א מענטש איז גבוירען מיט שווערע טבעים, איינער האט א טבע אז ער איז א בעל כעס, איינער איז א מפונק מען זאגט איהם א פסק ווערט ער ווילד, דער האט א טבע ער ליגט אין תאוות ער קען נישט אויפשטיין, דער האט א טבע ער רעדט וואס עס לאזט זיך, יעדער האט דאך זיין פראבלעם וואס דער גוף לאזט נישט דינען דער אויבישטער, איז דער עצה אויף דעם "וממולדתך" ער זאל נעמען דער מדות און מיט דעם דינען דער באשעפער, א בחור רעדט ווען אין וואס עס לאזט זיך איז דער פשט אז ער האט א שטארקע כח הדיבור, זאל ער עס אויסניצען אויף תורה ער זאל לערנען בהתמדה צורעדען נאך אידן צו עבודת השם אזוי ווי דער הייליגער נועם אלימלך טייטשט "מדו בד" אז די מדות איז אזוי ווי א העמד, מען טוט עס אויס און מען טוט עס צוריק אהן, אזוי קען מען ניצען דער מצות אויף עבודת השם, א בחור איז א בעל גאווה, זאל ער זעהן צו לערנען נאך א בלאט גמרא נאך א סימן אין שו"ע און זיך לאזען פארהערן אזוי וועט זיין ויגבה לבו בדרכי ד', א בחור וואס ברענט איהם דער תאוות, זאל ער פראבירען צו בעסער דאווענען וועט ער זעהן ווי עס ברענט, ער וועט שפירען ווי דער הייליגער בני יששכר זאגט אז א סימן פון א גוטע דאווענען איז, אז נאכ'ן דאווענען שפירט מען זיך א אנדערע מענטש, ער וועט שפירען ווי עס ברענט דאווענען אין דער הייליגער שבת, ער וועט זעהן אז יעדער מצוה ברענט, און אויב זעהט ער איינער וואס עס ברענט איהם א מצוה, ער ווייסט נישט וואס יענער וויל וואס קעכט ער אזוי?! זאל ער זיך נעמען דאווענען, אריין לייגען זיין ברען אין תורה ויר"ש וועט ער זעהן ווי עס ברענט. "ומבית אביך", א בחור קומט פון שטוב און ער וויל טוהן אלעס וואס ער טוט אין שטוב, דארף ער וויסען פארקערט ער דארף ברענגען דער ביהמ"ד אין שטוב, אזוי וועט דער שטוב אויך קומען קיין א"י צוזאמען מיט משיח.

יש להתאזר במדת הסבלנות בעבודת ה' ולא לצפות מיד להצלחה ואז יוכל לחזור להקב"ה באמת

"אל הארץ אשר אראך", א בחור נעמט זיך אינטער צו זיין בעסער וויל ער שוין גלייך אין איין טאג אלעס זאל קלאפען ער זאל האבען אלע חברותות ער זאל אלעס האבען אין איין טאג, און טאמער קלאפט נישט איין זאך איז שוין צו שווער, אויף דעם זאגט דער אויבישטער עס גייט נישט אזוי, אל הארץ אשר אראך, אסאך מאהל דויערט עס צייט, אברהם אבינו איז אויך נישט געגאנגען אויף איינמאהל נאר דורכען ארבייטען יאהרן לאנג, ערשט שפעטער איז מען זוכה, ואגדלה שמך זה שאומרים אלקי אברהם, "טייערע בחורים" לאמיר זיך צוריקקערן צום הייליגען באשעפער, אלכה ואשובה אל אישי הראשון כי טוב לי אז מאתה, לאמיר זיך צוריק טרעפען מיט'ן הייליגען באשעפער, מען האלט דאך יעצט ממש פאר ביאת המשיח, לאמיר אריינכאפען תשובה טוהן נאך איידער משיח קומט, לאמיר מקבל זיין אלע צוזאמען צו פראבירן דינען דעם אויבישטען מיט אלע כוחות איי עס איז שווער אברהם אבינו איז אויך שווער געוועהן.

המתאמץ בעבודת ה' זוכה לחוש הארת שבת המלווהו ומחזקו לכל השבוע ומי שמתחיל השבוע בטוב יכול להמשיך כך כל השבוע

דער גמרא זאגט (ביצה טז.) "וינפש" כיון ששבת ווי אבדה נפש, איז דאך שווער לכאורה פארוואס זאגט מען עס פרייטאג צונאכט'ס? [ז]איין תירוץ איז דא אז מען זאגט פאר א מענטש האסט א הייליג זמן עס וועט נישט בלייבען אויף אייביג פארשפיל נישט, [ח]אבער נאך א תירוץ איז דא אז נישט ביי יעדער מענטש איז "ווי אבדה נפש" ביי אן ערליכע בחור, א בחור וואס הארעוועט גייט נישט אוועק דער נשמה יתירה עס באגלייט איהם א גאנצע וואך ער איז ת"ח בחינת שבת, א בחור שטרענגט זיך אהן א גאנצע וואך, ווען עס קומט שבת שפירט ער זיך דערהויבען און אזוי באגלייט איהם דער שבת ווייטער, אזוי ווי איך האב געהערט מפ"ק פון כ"ק אדמו"ר הגה"ק מטאהש שליט"א אז ביי דער תפילה פון קדושת לוי איז דא וואס זאגען אז דער ליבער שב"ק גייט "אוועק", אבער ער זאגט אז מען זאל עס נישט זאגען, ווייל דער שבת גייט נישט אוועק, דער שבת "גייט", און אזוי יעדער שבת ווערט א מענטש גרעסער און גרעסער, דער עצה אויף דעם איז, גלייך מוצאי שבת זאל מען זיך זעצען לערנען בהתמדה, שפעטער עסען מלוה דמלכא בקדושה אזוי ווי עס דארף צו זיין, אין זיך לייגען פרי אזוי וועט דער גאנצע וואך אויס קיקען אנדערש, זאל דער הייליגער באשעפער העלפען, אז בזכות דעם וואס מען וועט זיך מקבל זיין צו דינען דעם אויבישטען באמת, וועט דער אויבישטער אונז העלפען זיך מתגבר זיין אויף אלע נסיונות, אזוי ווי דער גמרא זאגט אלמלא הקב"ה עוזרו אינו יכול לו (קידושין דף ל.) און מען זאל בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח צדקנו במהרה בימינו.

 

פרשת וירא

עיקר עבודת ה' הוא דווקא בדברים הקשים לאדם

 

ויהי אחר הדברים האלה והאלקים נסה את אברהם ויאמר אליו אברהם ויאמר הנני ויאמר קח נא את בנך את יחידך וגו'. שטייט אין מדרש אין נא אלא לשון בקשה דער אויבישטער האט געבעטען אברהם אבינו ער זאל ביישטיין דער נסיון העקידה שלא יאמרו הראשונים לא הוי בהם ממש, אלע מפרשים שטעלן זיך אויפן לשון "לא היה בהם ממש" ווי קען מען דען זאגן לא היה בהם ממש ווען אברהם אבינו האט זיך אריינגווארפן לתוך כבשן האש? שפעטער שטייט וירא והנה איל אחר נאחז בסבך בקרניו וילך אברהם ויקח את האיל ויעלהו לעולה תחת בנו, איז לכאורה שווער וואס דארף דער תורה זאגן "אשר נאחז בסבך", למאי נפק"מ?

יש לדבר ולדבר אף שנראה שאין הדברים נשמעים לבסוף יכנסו אל הלב

מען האט שוין גערעדט לעצטער וואך וועגן דער ענין פון נסיונות, אבער איך שפיר אז מען דארף ווייטער רעדן, אזוי ווי עס איז אמאהל אריינגעקומען א מנהל פון חדר צום רבי'ן זי"ע און געפרעגט אן עצה ער זאל מצליח זיין האט איהם דער הייליגער רבי זי"ע געזאגט "רעדן און רעדען און נאכאמאהל רעדען". דער הסבר אויף דעם איז פשוט, אזוי ווי דער בעל דבר ארבעט דאך אויך נאכאמאהל און נאכאמאהל, דארף מען זיך מחזק זיין קעגן אים נאכאמאהל און נאכאמאהל, אזוי ווי רבי עקיבא האט געזעהן ווי עס טראפט אויף א שטיין טראפענס וואסער נאך א לענגערע צייט איז געווארן א לאך, דער הארץ פון א מענטש איז דאך נישט קיין שטיין, גייט עס דאך שנעלער אבער מאן דארף אסאך רעדען ביז עס גייט אריין אין הארץ.

מעשה ומוסר נורא המלמד כי המתאמץ בצעירותו מעט חוסך מעצמו להתאמץ הרבה בבגרותו

עס איז באקאנט דער הייליגער רבי ר' צדוק זי"ע איז געוועהן א מוראדיג'ע בעל מדריגה, און ווי אזוי האט ער זוכה געוועהן צו דעם נאר דורך דעם וואס ער האט צו געזעהן א מעשה, דער מעשה איז אזוי געוועהן דער הייליגער רבי ר' צדוק איז ארויס אויפן גאס און ער האט געזעהן א טאטע מיט א זוהן וואס האבען נעבעך א לאנגע צייט נישט געהאט צו עסן, זענען זיי ארויס אויפן גאס זוכן עפעס צו עסן, גייענדיג האט דער טאטע עפעס באמערקט צווישן דער בלאטע האט ער געזאגט פארן זוהן "גיי הייב עס אויף, אפשר איז עס עפעס ווערד" אבער דער זוהן איז גוועהן מורא'דיג שוואך און ער האט געהאלטן מסתמא איז עס גארנישט איז ער נישט געגאנגען אויפהייבן, האט עס דער טאטע אויפגהויבן, און ער האט געזעהן אז עס איז עפעס ווערט און ער קען מיט דעם קויפן צו עסן, האט ער זיך געוואלט טיילן מיט'ן זוהן, דער זוהן האט אבער נישט מסכים געוועהן אוועק צונעמען פון טאטען, ער האט געטראכט אז ער איז דאך אליין שולדיג אז ער האט עס נישט אויפגעהויבן, דער טאטע האט דאך געוואלט אז דער זוהן זאל עפעס האבן, האט ער געקלערט, אז ער וועט הייסן פאר'ן זוהן זאל דא ווארטן אפאר מינוט און ער זאל קומען צו א געוויסע פלאץ, דערווייל איז דער טאטע געגאנגען אין באהאלטן אופן וועג פירות אין דער בלאטע, שפעטער ווען דער זוהן איז געגאנגען האט ער געטראפען עפעלעך האט ער עס אפגעוואשן און אויפגעגעסן, און ווייטער געגאנגען און געטראפן נאך, אזוי ביז ער האט שוין געגעסן אלע עפעלעך, האט דער הייליגער רבי ר' צדוק זי"ע געזעהן דער מעשה האט ער געקלערט, ווען דער זוהן וואלט שכל געהאט און אויפגעהויבן דער רענדל דער ערשטע מאל וואלט ער דאך געהאט צו עסן אזוי פיהל גרינגער, ער וואלט געשפארט דער גאנצע טירחא פון טאט'ן און ער וואלט געקענט געהעדיג עסן.

אדם לעמל יולד ואם לא יעמול בתורה יצטרך לעמול בדברים אחרים והפיקח עיניו בראשו

פאר אונז זענן ליידער אלעס אזוי, א מענטש שפירט אלעס גייט איהם נישט און ער טראכט אז ער וועט פטור ווערן, ער וועט נישט ארבעטן, און אזוי מיט דער צייט וועלן דער שוועריקייטן אוועק גיין, אבער מורי ורבותי! עס איז דאך א טעות. וועלכער מענטש האט אויף דער וועלט א גרינגער לעבן, עס איז נישט שייך, מענטש האט פראבלעמען, [ט]נאר וואס דען טאמער האט ער שכל ליינט ער אריין זיינע שוועריקייטן אין דער תורה הקדושה, אין דער עבודת השם, און דער עבודת המדות, ווערט ער פטור פון אנדערע פראבלעמן, אבער אויב ער ארבעט נישט אויף זיך וועט ער נישט פטור ווערן, עס גייט פארקערט אויב ער מוטשעט זיך נישט מיט דער עבודת השם, וועט ער זיך מיטשען מיט וועלטליכ'ע זאכן, אזוי זאגט דאך דער גמרא, "אדם לעמל יולד" זאגט דער גמרא וועלכע "עמל" דאס איז דער עמל התורה אבער אויב פעלט איהם אין עמל התורה ר"ל דארף ער האבן עמל אין גשמיות, אזוי ווי דער משנה זאגט אין פרקי אבות כל המקבל עליו עול תורה מעבירין ממנו עול מלכות ועול דרך ארץ.

אבער ח"ו, כל הפורק ממנו עול תורה נותנין עליו עול מלכות ועול דרך ארץ, שטייט נישט אויב ער לערנט נישט, אויב ער ווארפט אראף דער עול, וועט ער לערנען ווען ער וויל ער וועט דאווענען ווען ער וויל עס פעלט אין דער קבלת עול, ווייל א מענטש איז געקומען אויף דער וועלט זיך מוטשן "בזיעת אפך תאכל לחם", אז א מענטש האט שכל איז ער פון דער אשרי כל ירא ד' ההולך בדרכיו יגיע כפיך כי תאכל אשריך וטוב לך ער מוטשעט זיך אביסעל אויף תורה האט ער אלעס דער וועלט און יענער וועלט, אשרי הגבר אשר תיסרנו י-ה ומתורתך תלמדו ער האט יסורין אבער "מתורתך תלמדנו" ער לייגט עס אריין אין דער תורה הקדושה, אזוי ווי ר' אלחנן וואסערמאן זי"ע האט געבעטן א איד פאר'ן קריג ער זאל קומען נאך געלט האט יענער געזאגט ער שעמט זיך, האט ר' אלחנן וואסערמאן זי"ע געזאגט דו נער דו איינער דער בושה וועסט די ממילא האבן כאפ אריין וועסט דו האבען א מצוה אויך.

כשמתאמצים דווקא בדברים הקשים נעשה מזה כתר לקב"ה והסיבה שיש עליהם התגברות המניעות ביותר כי הם הרצויים ביותר לפני הקב"ה

"טייערע בחורים" מען וויל טוהן גוט'ס אבער נישט ווען עס גייט שווער אבער עס איז א טעות [י]"נעבד להון כיתרין במילין יקירין" מיט וואס מאכט מען א קרוין פארן הייליגער באשעפער מיט דער זאכן וואס גיין שווער מען דארף געדענקן דער משל פון דער הייליגער בעש"ט זי"ע, א קליין קינד מען וויל איהם אויסלערנען גיין נעמט מען איהם אוועק עפעס און מען האלט עס פון דער ויינ'ענ'ס, מורי ורבותי דער הייליגער באשעפער איז דא ער וויל אונז העלפן ער וויל אבער אז מען זאל קענען גיין נישט פשט חלילה אז דער אויבישטער וויל מאכן שווער דער אויבישטער וויל אז מען זאל זיך אביסל אנשטרענגן וועט מען קענען גיין אליין.

אין ווי ווייסט מען וועלכע ענינים דער הייליגער באשעפער זיכט פון אונז דער מערסטע, אויף דעם איז דא נאך א משל דער קעניג וויל וויסן אויב מען האט איהם ליב טוהט ער זיך אהן פשוט'ע קליידער אין ער גייט צווישען דער אמון עם און ער הערט וואס מען זאגט אויף איהם, און ווי אזוי קען מען וויסען וואס איז דער קעניג אויף דעם איז דא א פשוט'ע סימן דארט ווי מען זעהט אסאך שומרים ארום איינעם מען לאזט נישט צו איז א סימן אז דאס איז דער קעניג אליין, מורי ורבותי! דער אויבישטער איז דא מען לאזט אונז נישט צו, עס איז פוהל מיט נסיונות פיהל מיט שווערקייטען, דער דאווענען גייט נישט, דער לערנען גייט נישט דער עבודת המדות איז שווער, איז א סימן א דער הייליגער באשעפער איז דא, עס איז פיהל מיט שומרים מען לאזט אונז נישט צו, משא"כ דארט ווי עס גייט גרינג ווייס איך נישט צו דער קעניג איז דארט עס איז נישט דא קיין שומרים מען לאזט יעדער איינער צו.

הסימן לדעת אם עבודת ה' אצל האדם בצעירותו היא בר קיימא לבגרותו הוא אם הוא מתאמץ בדברים הקשים

אסאך מאהל זעהט מען א בחור נעמט זיך לערנען ער האט א געשמאק אין לערנען, אבער עס איז נאך נישט קיין סימן אז עס וועט זיך ביי איהם האלטן א גאנץ לעבן, אויב יעצט לערנט ער ווען ער האט נישט קיין חשק דעמאלס איז א סימן, אז עס וועט זיך ביי איהם האלטן דער תורה ער וועט חתונה האבן ער וועט נאך עלטער ווערן אבער ער וועט בלייבן דבוק, אין דער תורה, ואהבת את ד' אלקיך בכל לבבך ובכל נפשך ובכל מאדך, ווי איז דער סימן אז א מענטש האט אהבת ד' אז ער דינט דער אויבישטער בכל לבבך בשני יצריך ביצר טוב וכיצד הרע אפי' אין דער שווערער מצבים ווען דער בעל דבר איז זיך מתגבר, ובכל נפשך אפי' הוא נוטל את נפשך, עס גייט נישט דער עבודת השם ער האט נישט קיין טעם אין א דאווענען, ער האט נישט קיין חשק, צום לערנען, ובכל מאדך בכל מדה ומדה שהוא מודד לך, יעדער מצב פראבירט ער זיך מחזק צו זיין צו דינען דער באשעפער, דעמאלס איז א סימן אז ער האט אהבת השם, דאס איז געוועהן ביי אברהם אבינו א וודאי אברהם אבינו איז געוועהן אן עובד השם אבער מען האט נאך געקענט זאגן אז ער האט געדינט דער אויבישטער ווייל עס איז איהם געוועהן געשמאק, אברהם אבינו איז אבער געוועהן מדת החסד כידוע, דער אויבישטער האט איהם געהייסן שחט'ן זיין זוהן איז עס געוועהן פארקערט ווי זיין מידה, דאך איז ער געגאנגן און געטוהן פארקערט ווי זיין דרך אין עבודת השם אלעס פארן אויבישטער'ן, יעצט איז א סימן אז אברהם איז באמת א עובד השם, ואתה ידעתי כי ירא אלקים אתה, און דאס איז דער פשט וירא איל אחר נאחז בסבך בקרניו, א בחור שפירט אז דער עבודת השם גייט נישט מיינט ער חלילה אז דער אויבישטער דארף איהם נישט האבען, דארף ער וויסן פונקט פארקערט דייקא איהם מיט זיינע נסיונות מיט זיינע שווערקייטען "נאחז בסבך" ער איז אינגאנצען פאדהאנקעדט איהם וויל דער אויבישטער פאר א עולה אזוי ווי דער משל פון בעש"ט אז אויב עס גייט שווער איז א סימן אז דער קעניג איז דארט.

הדרך לעמוד בנסיונות היא ע"י תפלה באמת מקירות הלב בהכנה והתבוננות

וואס טוט מען אבער אז דער בעל דבר לאזט נישט נאך? אויף דעם איז דא א עצה, דער ענין פון תפילה, תפילה איז דאך דברים העומדים ברומו של עולם ובני אדם מזלזלין בהם, ליידער פארשטייט מען נישט דער כח פון א תפילה, געט'ס א קוק אריין איז דער פרשה, ישמעאל האט מתפלל געוועהן וישמע ד' בקול הנער באשר הוא שם ווי שטארק א בחור שפירט ער איז פארפאלן ערגער ווי ישמעאל איז ער נישט, דאך האט דער הייליגער באשעפער אויסגעהערט זיין תפילה, אפי' דער אויבישעטר האט געוויסט אז עס וועט פון איהם גארנישט בלייבן, דאך ווייל ער האט מתפלל געוועהן האט דער אויבישטער איהם אויסגעהערט, מען דארף דאך אריינטראכטען, יעדער בחור איז מאמין באמונה שלימה או בשעת ער דאווענט שטייט ער דאך ממש און ער רעדט צום אויבישטען, ווי קומט אז מען זאל אזוי דאווענען, איז דער פשט אז עס פעלט אין התבוננות, פאר א בחור שטעלט זיך צו א שחרית זאל ער זיך מתבונן זייך איך גיי רעדן מיט בורא כל עולמים, מען מיינט אז תפילה געהערט פאר א רבי'ן, עס געהערט דאך פאר יעדער איד אין יעדער מצב, אזוי ווי עס אז באקאנט דער טייטש כי אתה שומע תפילת כל "פה", אבער עס פאדעדט זיך א הכנה, מען זאל לערנען [יא]כאטש א שעה בהתמדה, שפעטער מאכט מען הכנות צום דאווענען זאל מען געדענקען וואס דער הייליגער רבי ר' אלימלך שרייבט [יב]"ויזהר מאד שלא לדבר שום דיבור קודם התפילה ואפי' דבר אחד מפני שזה מבטל כח התפילה", [יג]ספה"ק זאגען אז דער איינציגע זאך וואס איז אונז איבער געבליבן היינטיגע צייטן איז דער ענין פון תפילה.

צדיקים הגיעו בתפילה בהתבוננות לכלות הנפש והתפשטות הגשמיות וכן צריך כל אחד להשתדל בזה

תפילה איז א לשון נפתולי אלקים נפתלתי, א לשון פון דביקות, מען האט דאך געזעהן ביי ערליכע אידן א געוואלדיגע התעוררות ביים דאווענען א בחינה ווי דער הייליגער באר מים חיים זאגט, אז א מענטש זאגט "ברוך אתה" קען ער אזוי נתעורר ווערען אז זיין הארץ קען ממש אויס גיין פאר אהבת השם, [יד]עס איז געוועהן צדיקים וואס האבן געדארפט אנכאפן א דבר גשמי כדי נישט גורם צו זיין א "כלות הנפש" פון גרויס דביקות, אבער אלעס קומט נאר פון א התבוננות דע לפני מי אתה עומד, מי אנכי שאזכה להתפלל לפני מלך קל רם ונשא, מיט אזעלכע מחשבות קען מען זיך שטעלען דאווענען, און דעמאלס איז מען זוכה ווי ספה"ק זאגן אז אדער קומט א התעוררות פארען דאווענען, אדער בשעת'ן דאווענען, און אזוי שפירט מען א התחדשות ביי יעדער תפילה, אזוי ווי עס שטייט אין נועם אלימלך אז א מענטש לייגט אריין כוחות אין דאווענען, זעהט ער א נייע וועלט אין יעדער תפילה, עס פאדערט זיך נאר אביסעל הארץ אזוי ווי עס שטיין תכין לבם תקשיב אזנך.

אם מרגיש אדם שאינו יכול להתפלל צריך להתפלל על זה גופא וזה רצוי ביותר לפני ה'

דאס זאגט דער פסוק המכסה אני מאברהם אשר אני עושה, ואברהם היה תהיה לגוי גדול ועצום, לכאורה איז שווער וואס איז דער נתינת טעם ואברהם היה תהיה? דער תירוץ איז דא האט אברהם אבינו אויסגעלערנט פאר כלל ישראל אז מען דארף אייביג מתפלל זיין אפי' מען מיינט אז עס העלפט ממילא נישט, א בחור שפירט אז ער קען נישט דאווענען זאל ער אויף דעם אויך מתפלל זיין, אזוי ווי דער פסוק זאגט אליך ה' אקרא ואל ד' אתחנן, איך וועל מתפלל זיין צום אויבישטער'ן אז איך זאל זוכה זיין אז ואל ד' אתחנן, און דער כלל איז אז מען איז מתפלל אויף קדושה, אויף יראת שמים דעמאלס גייט נישט לאיבוד קיין איין תפילה, יעדער תפילה ווערט נתקבל, א בחור האט שווערע נסיונות, א בחור שפירט אז עס גייט איהם נישט דער דאווענען, זאל ער אויף דעם מתפלל זיין, ער זאל קענען דינען דעם אויבישטערן בלב ובנפש, מיט אלע כוחות, און מען זאל געדענקן אז דער נסיונות הייבן אויף דער מענטש, זאל דער אויבישטער העלפן מען זאל זיך קענען מתגבר זיין אויף אלע נסיונות און מען זאל בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

פרשת חיי שרה

שלימות האדם הוא במילוי ימיו ומעשיו לעבודת ה'

 

ויהיו חיי שרה מאה שנה ועשרים שנה ושבע שנים, זאגט דער מדרש ר"ע היה יושב ודורש והציבור מתנמנמין ביקש לעוררן, ער האט זיי געוואלט אויפוועקן, אמר מה ראתה אסתר שתמלוך על קכ"ז מדינות? אלא שתבוא אסתר שהיא ב"ב של שרה שחיתה ק'-כ'-ז' שנה ותמלוך על קכ"ז מדינות. אלע פרעגן אז לכאורה וואס האט ר"ע זיי אויפגעוועקט פינקט מיט דעם מדרש? און בכלל איז שווער וואס איז טאקע דער שייכות פון דער קכ"ז שנה מיט קכ"ז מדינות? שפעטער שטייט ואברהם זקן בא בימים וד' ברך את אברהם בכל זאגט דער מדרש זה שאמר הכתוב ותשחק ליום אחרון, איז לכאורה שווער וואס איז דער דאפעלטער לשון זקן בא בימים? אין וואס האט דאס מיט דער פסוק ותשחק ליום אחרון?

אם אדם מנצל ימיו נחשב למעלה כזקן אף בצעירותו ולהיפך ח"ו נחשב כצעיר אף בזקנותו וכל ימיו הריקים נחשבים כמתים

נאר דער פשט איז אזוי, איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יענקעל'ע זצללה"ה אז עס איז אמאהל ארויף געקומען צוויי אידען אויף יענער וועלט, איינער איז געוועהן א איד פון זעכציג יאהר, און דער צווייטע איז געוועהן א איד פון ניינציג יאהר, דער עלטערע מענטש האט מען געריפן יונגעל אדער בחור אין דער יונגערע האט מען געריפען אן אלטע איד.

וואס איז פשט אין דער מעשה? דער פשט איז אזוי, עס שטייט דער וואך אין באר מים חיים, דער גמרא זאגט אם רואה אדם שיצרו מתגבר עליו, יקרא ק"ש נצחו מוטב ואם לאו יעסוק בתורה, נצחו מוטב ואם לאו יזכיר לו "יום המיתה", איז דאך לכאורה שווער צו פארשטיין וואס איז דער לשון "יום" המיתה, דער טאג איז עפעס דער מוסר? דער מוסר איז דער מיתה, און דער יסורים נאכן מיתה? נאר דער פשט איז ^[טו]אז יעדער טאג וואס א מענטש לעבט איז א מתנה פון דער הייליגער באשעפער, און דער תכלית איז אז ער זאל דעם טאג מעלה זיין לקדושה דורך דינען דעם אויבישטער'ן, אין אזוי קען ער מקבל זיין אלע ברכות און אלע השפעות וואס דער אויבישטער וויל איהם געבען, וואס איז ר"ל אויב ער דינט נישט דער באשעפער מיט אלע כוחות, איז דער טאג נישט קיין טאג, דער טאג איז בחינת לילה ממש ר"ל דער טאג קען ער נישט מקבל זיין קיין שום ברכה קיין שום השפעה, דער טאג איז שוין א פארלוירענער אפי' ער טוט תשובה איז דער טאג אבער נישט דא, חוץ אויב ער טוט תשובה במסירת נפש ממש קען ער דאס אויך מתקן זיין, טאמער נישט דארף ער אראפקומען אויף נאך א גלגול וואס דאס איז א געוואלדיג'ע צער פאר דער נשמה, דאס איז דער גרעסטער מוסר פאר א מענטש ער זאל וויסען אז טאמער הייבט ער נישט היינט אן איז דער טאג געשטארבענער.

אפילו אם יתחיל האדם מחר לעבוד את ה' הרי היום הזה אבד ממנו

אסאך מאהל א בחור איז זיך מקבל בעסער צו ווערען אבער ער שטיפט עס אפ, ער וועט אנהייבען, נעקסטע וואך וועט ער אנהייבען איז שוין צו שפעט, מורי ורבותי! עס איז דא פאלטשע חשבן, ראשית כל, אלע בחורים וואס זאגן איך וועל אנהייבען שפעטער הייבן קיינמאל נישט אן, נעקסטע זמן, נעקסטע ישיבה, עס ענדיקט זיך נישט תירוצים איז אייביג דא, אבער אפי' אויב ער וועט זיך יא נעמען ערנסט, איז דאך דער טאג א געשטארבענער, ער וועט זיך נעמען מארגן, אבער וואס וועט זיין מיט היינט, ער וויל חלילה נישט מגולגל ווערען נאר פאר דעם טאג, דאס זאגט דער גמרא יזכיר לו "יום המיתה" ער זאל געדענקן אז דער טאג איז א געשטארבענער, דאס דארף מען זיך מתבונן זיין, און דאס איז דער מוסר פאר א מענטש.

בשנות הבחרות אין השכל שלם ואינו תופס גודל האסון באיבוד ימיו לריק ובזקנותו כבר אין לו הכחות להתגבר

דער סיבה פארוואס א מענטש פארלירט ליידער אסאך טעג פון לעבן, שטייט אין ייטב לב בשם דער רמב"ם (אין מורה נבוכים), דער רמב"ם זאגט אז א מענטש ווערט געבוירן, האט ער נישט קיין געהעריגע שכל, דער שכל זיינע איז נאך נישט אויסגעארבעט, אבער מצד שני האט ער אין זיך א קאך, א ברען, א לעבדיגעקייט, וואס אן עלטערע מענטש האט נישט, און ממילא אין די יונגע יאהרן פעלט איהם דער שכל אין דער עלטערע יאהרן פעלט איהם דער קאך, מען זעהט כסדר עלטערע מענטשן רעדען זיך אפ ווען איך וואלט געוויסט אין דער יונגע יאהרן וואלט איך אסאך מער געדינט דעם אויבישטערן.

"טייערע בחורים" אונז האלטן ב"ה נאך פארדעם, יעצט האט מען נאך דער "קאך" פון א יונגע בחור איז דאך^[טז] יעצט דער זמן זיך אנצושטרענגן, שפעטער וועט ער דאך נישט האבן דער ברען, אויב מען וויל אז די טעג מיט די יאהרן זאלן נישט זיין קיין געשטארבענער דארף מען זיך יעצט נעמען, דאס האט אונז אברהם אבינו אויסגעלערנט, זקן מצד אחד, ובחור בצד אחר, דער שכל פון דער עלטערע יאהרן און דער "קאך" פון דער יונגע יאהרן, בן ג' שנים הכיר את בוראו, און שפעטער אויף דער עלטערע יאהרן האט ער נישט נאכגעלאזט, אזוי ווי מען זעהט אסאך מאהל ערליכע איד'ן ביי דער אכציג ניינציג יאהר טאנצען זיי ווי א יונגערמאן, פון ווי קומט דער כח, פון אברהם אבינו זקן מצד אחד ובחור בצד אחר, און מיט דעם כח האט אברהם אבינו אנגעפילט אלע טעג, און דאס איז געוועהן ביי שרה אמנו אויך, שרה האט געלעבט גאנצע הונדערט זיבען און צוואנציג יאהר, זאגט רש"י בת ק' כבת כ' כולן שוין לטובה, זי האט גענומען דער כוחות פון דער יונגע יאהרען און דער כוחות פון דער עלטערע יאהרען, און מיט דעם האט זי געדינט דער באשעפער א גאנץ לעבן.

כשיהודי עושה כל מעשיו כהוגן לשם עבודת ה' הרי גם מעשיו הגשמיים נחשבים לעבודת שמים

דאס האט ר"ע געזאגט פאר זיינע תלמידים, ווי אזוי האט שרה געהאט גאנצע הונדערט זיבען אין צוואנציג יאהר זי האט דאך געדארפט עסן, זי האט געדארפט שלאפן, נאר דער תירוץ איז^[יז] אז מען שלאפט ווי מען דארף און מען עסט ווי מען דארף, און מען דינט ריכטיג דער באשעפער, איז דער שלאפען אויך עבודת השם, דא זענען דער תלמידים געשלאפן ביים שיעור האט ר"ע זיי דערמאנט דער ענין פון "קכ"ז שנה" פון שרה אמנו, אלעס דורך דעם וואס זי האט אלעס געטוהן דער ריכטיגע צייט און געדינט דער באשעפער ריכטיג, אזוי האט זי געהאט גאנצע יאהרן, און דורך דעם האט אסתר זוכה געוועהן צו מלוכה, ווייל סוף כל סוף אז מען דינט דעם באשעפער האט מען אלעס, און דאס איז געוועהן פשט אין דער מעשה דער איד איז געקומען אויף יענער וועלט, טאקע א "אלטע איד" אבער רוב טעג זיינע זענען נעבעך געוועהן געשטארבענער ער איז געוועהן קוים א "בחור", דער צווייטער אבער, איז טאקע געוועהן אזוי יונג אבער זיינע טעג זענען געוועהן אנגעפילט.

הדרך היחידה לעבוד את ה' גם בימי הבחרות ולהתגבר על קטנות השכל היא על ידי יגיעת התורה

לאמיר זיך אבער מתבונן זיין ווי האט אברהם אבינו גענומען דער כח אנצופילען זיינע טעג, צוזאמען צו נעמען דער "קאך" פון דער יונגע יארען און דער "שכל" פון דער עלטערע יאהרען? אלעס איז געקומען דורך דער תורה הק' אזוי ווי דער מדרש זאגט אז אברהם אבינו איז געוועהן מוראדי'ג דבוק אין תורה, און דער חשיבות התורה איז דאך מוראדי'ג גרויס אזוי ווי חז"ל זאגען ות"ת כנגד כולם, וכשם ששכר ת"ת כנגד כולם כך עוון ביטול תורה כנגד כולם, און דער אויבישטער איז מוותר אויף גלוי עריות שפיכות דמים אין ע"ז, אבער נישט אויף עוון ביטול תורה, אין אזוי האב איך געהערט מפ"ק פון כ"ק מרן אדמו"ר הגה"ק מפשעווארסק שליט"א, אז עס איז נישט דא אין עס וועס נישט זיין קיין זאך וואס איז אזוי חשוב ביים אויבישטער'ן ווי תורה, דער תורה איז מגנא ומצלי, דער תורה איז א כח כנגד דעת יצר הרע אזוי ווי חז"ל זאגן בראתי יצר הרע בראתי תורה תבלין, מען קוקט אריין אין זוה"ק זעהט מען כסדר דער חשיבת התורה, און מיט דעם האט אברהם אבינו זוכה געוועהן אנצופילן דער טאג מיט אלע כוחות הנפש, ממילא זאל א בחור מאכן א חשבון ער וויל זוכה זיין צו זיין א עובד השם באמת, איז דער איינציגע וועג דורך זיך אריינלייגען אין דער תורה ראשו ורובו, סיי אין לימוד העיון זיך אנצושטרענגן צו פארשטיין יעדער זאך קלאר, סיי אין דער לימוד פון שיעור פשוט וואס דער תכלית איז אפצולערנען בלעטער גמרא וואס דאס איז מזון הנפש, סיי אין דער לימוד פון שו"ע הלכות שבת וואס דאס איז הלכה למעשה וויסן ווי אזוי זיך צו פירען, א בחור האט איבריגע צייט זאל ער דורך לערנען הלכות חנוכה, ער זאל ארינלייגן אלע כוחות הנפש אין דער תורה הק' און מיט דעם וועט ער זוכה זיין אנצופילן דער טעג אז עס זאל חלילה נישט זיין קיין "יום המיתה".

כח התורה אינו מספיק אם חסר לאדם תפילה בכוונה וכהלכה ושמירת הפה מדיבורים אסורים

"טייערע בחורים" עס פאדערט זיך אבער נאך א זאך אז דער טאג זאל נישט זיין קיין "יום המיתה", דאס איז דער ענין פון כוונת התפילה, דער חיי אדם ברענגט א מעשה מיט א צדיק אחד מען האט איהם געוויזן אין חלום ווי עס קומט ארויף א צדיק אויף יענער וועלט, און מען האט איהם געמאכט א גרויסע "ברוך הבא" און דער פמליא של מעלה האט איהם איבער געגעבען א ספר תורה אין דער הענט, און מען האט איהם געפרעגט האס'ט מקיים געוועהן וואס שטייט דא? האט ער גענפערט יא, האט מען איהם געגעבן תורה שבעל פה און מען האט ווייטער געפרעגט האס'ט מקיים געוועהן וואס עס שטייט דא? האט ער געזאגט יא, האט מען איהם געגעבען ד' חלקי שו"ע און מען האט איהם געפרעגט האסט מקיים געוועהן וואס שטייט דא? האט ער געזאגט יא, קען מען זיך פארשטעלען ווער דער צדיק איז געוועהן אז ער האט געקענט זאגען אז ער האט אלעס מקיים געוועהן, האט מען איהם געפרעגט צו ער האט אינזין געהאט ווען ער האט ארויס געזאגט דער אויבישטער'ס נאמען? האט ער געשוויגן, האט מען איהם נאכאמאהל געפרעגט, און ער האט ווייטער געשוויגן, איז אנגעקומען מלאכים אנגעטוהן שווארץ אין זיי האבן עדות געזאגט אז ער האט נישט מכוון געוועהן ביי דערמאנען דער "שם" אין עס איז נגזר געווארען אויף איהם א הארבע עונש ר"ל, מען זעהט פון דער מעשה אז אפי' א מענטש וואס האט מקיים געווען כל התורה כולה, דאך קען ער ר"ל נענש ווערן פאר דעם וואס עס האט איהם ליידער געפעלט אין כוונת התפילה, אבער מען דארף געדענקן אז תפילה ווערט נישט אייביג נתקבל ^[יח]מען דארף זיך היטן א גאנצע טאג פון לשון הרע, פון רכילות, פון שקר, פון ליצנות, דעמאלס קען מען זיך שטעלען דאווענען, און וועגן דעם שטייט, מסיר אזנו מלשמוע תורה גם תפילתו תועבה, ווייל תורה אין תפילה דאס איז צוויי זאכען וואס מען קען נישט אפטיילן, אין אז מען וויל אנפילן די טעג איז דער איינציגע עצה זיך צו מתחזק זיין אין תורה ותפילה.

כשזוכה לעבוד להקב"ה זוכה לכל הטוב ברוחניות ובגשמיות

קען זיין אז דאס איז פשט אין מדרש, ואברהם זקן בא בימים, אברהם איז אלט געווארען, ווי אזוי דורך דעם וואס ער איז געקומען מיט זיינע טעג, ער האט אנגעפילט זיינע טעג, און ווי אזוי האט ער זוכה געוועהן צו דעם? זאגט דער מדרש "עוז והדר לבושה", אין עוז אלא תורה, און הדר גייט אויך נישט ארויף אויף תורה, אזוי ווי עס שטייט תנה הוד"ך על השמים, און אזוי איז געוועהן ותשחק ליום אחרון ווייל אז מען פילט אן דער טעג איז יעדער טאג א "יום אחרון", און אזוי האט ער זוכה געוועהן וד' ברך את אברהם בכל, ווייל אז מען דינט דעם אויבישטער האט מען אלעס, זאל דער אויבישטער טאקע העלפען מען זאל זוכה זיין צו דינען דעם אויבישטער'ן ווי עס דארף צו זיין, און מען זאל זוכה זיין צו געבענטש ווערען מיט אלעס וואס מען דארף, און מען זאל בקרוב זוכה זיין גיין קעגן משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

פרשת תולדות

כח וערך התורה ומצות תלוי כמה נעשו מתוך רצון הלב

 

ויגדלו הנערים ויהי עשו איש ידע ציד איש שדה ויעקב איש תם יושב אהלים, זאגט רש"י כל זמן שהיו קטנים לא היו ניכרים במעשיהם ואין אדם מדקדק בהם מה טיבם כיון שנעשו בן י"ג שנה זה פורש לביהמ"ד וזה פורש לע"ז, לכאורה איז שווער עשו הרשע האט דאך געצויגן צו ע"ז נאך פאר ער איז געבוירן ווי קומט עס אז ביז דרייצן יאהר האט מען אויף איהם גארנישט געזעהן?

אם אין היהודי מקיים התורה ומצות מתוך רצון הלב אלא לצאת ידי חובתו אין לזה קיום ואינו לרצון לפני השי"ת

דער פשט איז אזוי בהקדם דער בני יששכר פרעגט א קשיא, וואס איז פשט אז מען זעהט אסאך מאהל קינדער וואס זעהן אויס וואוילע קינדער, מען לערנט פלייסיג, מען דאווענט ווי עס דארף צו זיין וכדומה, און פליצלונג, ווען זיי ווערען עלטער זעהט מען נעבעך אז זיי זענען פארדארבענע בחורים ר"ל? וואס האט זיי געטוישט? נאר דער פשט איז אזוי יעדער חלק פון עבודת השם איז דא צוויי אופנים ווי אזוי מען טוהט עס, דהיינו, אפי' פון אינדרויסן טוהן צוויי מענטשען דער זעלבע פעולה, אבער למעשה זענען די צוויי מענטשן נישט קיין שום דמיון, למשל אין דער ענין פון לימוד התורה עס קען אמאהל זיין צוויי בחורים ביידע הערן אויס דער שיעור ביידע חזר'ן, אבער איינער איז אים דער אויבישטער מקבל און דער אנדערע נישט, דער הסבר איז פשוט, א מענטש וואס דינט דעם אויבישטערן און ער טראכט האב איך טאקע א שווערער יצר הרע אבער יעצט בשעת איך בין מקיים א מצוה וויל איך עס טוהן מיט דער גאנצע הארץ, מיט דער גאנצע כוח הנפש, דעמאלס איז דער אויבישטער אים מקבל, משא"כ א בחור וואס לערנט אבער ער זוכט נישט אז דער לערנען זאל זיין אויף דער בעסטע אופן לערנט ער דאך נישט.

ווי קומט אז א בחור זאל אינמיטן לערען ווערען געשטערט פון יעדער קליינעקייט? דער פשט איז אז ער האט ביז יעצט אויך נישט געלערנט ווי עס דארף צו זיין, ער לערנט אבי יוצא צו זיין איז דער אויבישטער אים נישט מקבל, אזוי ווי מען זעהט ביי דער ערשטע קרבן נאך בריאת העולם זאגט דער פסוק (בראשית ד' פסוק ג') ויבא קין מפרי האדמה מנחה לד' ער איז געוועהן דער ערשטע צו ברענגן א קרבן פאר'ן אויבישטער'ן שפעטער ערשט והבל הביא גם הוא מבכורות צאנו ומחלבהן, זאגט דער פסוק "וישע ד' אל הבל ואל מנחתו ואל קין ואל מנחתו לא שעה", פארוואס ווייל קין האט נישט געברענגט דער בעסטע פאר'ן אויבישטר'ן הגם ער איז געוועהן דער ערשטע נאך פאר הבל דאך האט עס דער אויבישטער נישט מקבל געוועהן, ווייל דער יסוד אין גאנץ עבודת השם איז אז מען דארף עס טוהן מיט'ן גאנצן הארץ נישט נאר יוצא צו זיין, עס קומט סוף סדר לויפט א בחור גלייך אוועק ווי קען זיין פינקט יעצט האט ער גענדיקט? דער פשט איז ביז יעצט האט ער אויך נישט געלערנט ווי עס דארף צו זיין, ווען ער פארשטייט אז דער עבודת השם איז דער וויכטיגסטע זאך אין לעבען ממילא דארף עס זיין דער בעסטע וואלט ער יא געלערנט ווי עס דארף צו זיין, אזוי ווי מען זעהט ביי ביכורים אז עס האט א מוראדיג'ע חשיבות, פארוואס? ווייל א מענטש פארשטייט אז פאר'ן אויבישטער'ן גייט דער בעסטע, נישט נאר יוצא צו זיין.

אם אין לאדם ידיעת הערך האמתי של המצות אינו יכול לקיימם מתוך כוונה ורצון הלב

דער זעלבע זאך איז אין אלע חלקים פון עבודת השם[יט], מצות הנחת תפילין, אוודאי יעדער לייגט תפילין אבער ווי אזוי לייגט מען תפילין, די גמרא (ברכות ל:) זאגט אז רבה און ר' זירא זענען געוועהן פריילעך ווייל זיי האבען געלייגט תפילין, ביי אונז זעהט מען ליידער א בחור האלט אינמיטן לייגן תפילין און ער האט אינזין דארט'ן אנדערע זאכן, איז ווייטער דער פשט אז ער לייגט אן דעם "הארץ", דער זעלבע איז מיט דאווענען, צוויי מענטשן דאווענען אבער איינער לייגט זיין אריין כוח הנפש, ער לייגט צו הארץ, ער האט אינזין פירוש המלות ווערט דאך ביי איהם נתעורר א געוואלדיג'ע אהבת ד', און אזוי איז מיט יעדער מצוה, אז א מענטש פארשטייט אז דאס איז דער וויכטיגסט'ע זאך אין לעבן טוהט ער דאס מיטן הארץ איז עס דער אויבישטער מקבל, משא"כ א צווייטע וואס טוהט דער זעלבע פעולה אבער און זיין הארץ איז עס דער אויבישטער נישט מקבל, אזוי ווי דער חובת הלבבות זאגט אין שער חשבון הנפש, ע"ד משל אז עס קומט א גרויסע קעניג איינשטיין ביי איינעם און ער זיצט זיך דארט אזוי רוהיג ער פאדעט זיך בכלל נישט מיט דער הכנות פאר'ן קעניג ער לאזט עס פאר זיינע משרתים, וועט דער קעניג וועלען ביי איהם איינשטיין? דער קעניג דארף עפעס האבען אזעלכע מענטשן וואס דער קעניג איז נישט גענוג חשוב ביי זיי זיך אליין מטריח צו זיין, דער נמשל איז מובן מאליו, דער אויבישטער דארף אויך נישט קיין עבודת השם פון איינער וואס פארשטייט נישט אז עבודת השם דארף זיין אויף דער בעסטע אופן, מען קוקט אריין אין דער הפטרה פון דער וואך זעהט מען ווי דער נביא שרייט ממש דער בחינה, מען ברענגט א קרבן פאר'ן אויבערשט'ן דארף מען דאך נישט דער בעסטע וועט מען נעמען א הונקעדיג'ע בהמה, זאגט דער נביא והבאתם גזול ואת הפסח ואת החולה, והבאתם את המנחה, הארצה אותה מידכם אמר ד', דארף איך דאס דען האבן זאגט דער אויבשטער! דאס איז דער יסוד, אז א מענטש זאל פארשטיין פאר עבודת השם דארף מען דאס בעסטע, און מען טוהט עס מיטן הארץ, מיט א שמחת הנפש דאס הייסט געטוהן א מצוה.

פעמים שאדם בצעירותו מקיים המצות כדי למצוא חן בעיני אחרים ועדיין אינו ראי' שרוצה לעבוד את ה'

קען זיין אז דאס איז געוועהן ביי יעקב און עשו, כל זמן א מענטש איז יונג ער האט א גוטע קאפ קען ער באשטיין צו טוהן גוט'ס, ער וויל זיך געפעלען פאר'ן טאט'ן, עס איז נאך נישט קיין ראי' אז ער זיכט דעם אויבישטר'ן ווי קלאפט זיך אויס דער חילוק ער ווערט עלטער "ויגדלו הנערים" עס איז שוין מער נישט גרינג עס איז שוין מער נישט געשמאק יעצט זעהט מען דער חילוק פון די צוויי איינער האט עס געטוהן נאר "משפה לחוץ" און איינער האט עס געטוהן באמת צו ממלא זיין דער רצון הבורא, און ממילא האט ער עס געטוהן מיט דער גאנצע הארץ.

אין דער ענין פון שב"ק איז אויך אזוי, א מענטש מיינט אז ווען ער טוהט אלע פעולת וואס מען דארף טוהן שבת, ער עסט דריי סעודות, ער טוהט נישט קיין ל"ט מלאכות, ער דאווענט שבת'דיגע דאווענען שפירט ער שוין ביי זיך אז ער האט געהיטען שבת ווי עס דארף צו זיין, עס איז אבער א גרויסע טעות א מענטש קען שבת צוקומען צו א געוואלדיגע אהבת שבת, ער קען שפירען ממש א מעין עולם הבא, ער קען שפירען נפשי חולת אהבתך, ער קען שפירען ממש ווי ער ברענט ביי איהם דער קדושת שבת קודש, ער קען שפירען דער קדושה פון א סעודת שבת, אזוי ווי דער זוה"ק זאגט אז דער קדושה פון א סעודת שבת אין מורא'דיג גרויס דער אויבישטער כביכול זיצט ביי דער סעודה, און אז א מענטש פירט זיך אויף בקדושה בשעת'ן סעודה ווייזט ער מיט דעם אז ער איז א קינד פון אויבערשט'ן, אבער אויב חלילה פארקערט ער פירט זיך נישט אויף ווי עס דארף צו זיין ביי דער סעודה ווייזט ער חלילה אז ער האט נישט קיין חלק באלקי ישראל.

במדרגת קדושת השבת שמרגיש היהודי ניכר אם הוא עובד להשי"ת כל ימות החול באמת וברצון

נאכמער שטייט אז דער סעודה וואס א מענטש עסט יו"ט טאמער ברענגט ער נישט קיין גאסט וכדומה איז דער גאנצע סעודה גארנישט ווערט, שבת אבער האט דער סעודה אליין א געוואלדיגע קדושה, א מענטש קען זוכה זיין שבת צו שפירען א טעם אין דער שבתדיג'ע דאווענען, א טעם אין דער נשמת כל חי, ווי עס שטייט אין זוה"ק אז נשמת האט מען מתקן געוועהן פאר דער נשמה יתירה, און ווי קלאפט זיך טאקע אויס דער חילוק צווישען די צוויי מענטשען? דער תירוץ איז פשוט מען זעהט איינער האט איבריגע צייט שבת, ער זעצט זיך שמועסען סתם דברים בטלים, ר"ל שטייט אין זוה"ק אז איינער שמועס'ט שבת דברים בטלים קומען צוויי מלאכים, און לייגן ארויף אויף איהם דער הענט אין זיי זאגען "ווי לפלניא דלית ליה חילקא באלקי ישראל", אין ירושלמי שטייט "בקושי התירו לומר שלום בשבת" א וודאי, עס איז שווער צו שווייגען אינגאנצען מען דארף זיך אבער נישט זעצען רעדען נאר דברים בטלים, עס איז דא א לאנגע פרייטאג צונאכט'ס זאל מען אויסניצען דער צייט צו זינגען שירות ותשבחות אז מען האט ווייטער איבריגע צייט זאל מען לערנען חומש רש"י חזר'ן דער לימודים פון דער וואך, דער עיקר מען זאל וויסען אז דער זמן פון שב"ק איז טייער, און מען דארף זעהן אויסצוניצען דער צייט ווי עס דארף צו זיין.

אבער ווי קימט מען טאקע צו שפירען דער "נפשי חולת אהבתך" שפירען דער קדושה פון דער נשמה יתירה, שפירען דער קדושה פון נשמת כל חי, אויף דעם שטייט און ראשית חכמה אז דער קדושת שבת איז נישט תלוי אין שבת [כ]אליין דער קדושת שבת איז תלוי אין דער הנהגה פון א גאנצגע וואך, א מענטש פראבירט א גאנצע וואך זיך מחזק צו זיין אין עבודת השם, אוודאי, מען פאלט אמאהל אדורך אבער אז מען פראבירט זיך מחזק צו זיין ווי ווייט מען קען, קומט ערב שבת וועט מען שוין שפירען דער קדושת שבת, שפעטער ווען מען גייט אין מקוה אין מען טוהט אן דער בגדי שבת איז מען ממשיך אויף זיך דער גאנצע קדושת שבת, [ועיין עוד בקובץ מכתבים מכתב ב'] און אזוי וועט דער גאנצע שבת אויסקוקען אנדערש, אבער נאר דורך דעם וואס ער ארבעט א גאנצע וואך און ער הארעוועט ווי עס דארף צו זיין.

קדושת שבת קיימת תמיד באיתערותא דלעילא אלא שאם האדם חוטא הוא אינו נותן לקדושת השבת ליכנס בתוכו

אזוי ווי דער הייליגער סידורו של שבת איז מאריך אז דער קדושת שבת איז א השפעה וואס קומט אראפ פון זיך אליין אהן קיין שום "אתערותא דלתתא" המנחיל מנוחה לעמו ישראל בקדושתו" דער הייליגע באשעפער איז משפיע א געוואלדיגע השפעה פאר יעדער איינער, אבער אז א מענטש איז פארזינדיקט איז דער פשט אז ער לאזט ר"ל נישט אריין דער קדושה, און ממילא שפירט ער גארנישט, אזוי ווי עס שטייט פון דער נועם אלימלך אז א מענטש וויל וויסען צו דער וואך האט ער זיך אויפגעפירט ווי עס דארף צו זיין, זאל ער זעהן אויב ערב שבת ברענט איהם שוין דער קדושת שבת, כ"ש וכ"ש אז עס גייט אדורך א קבלת שבת א סעודת שבת, און ער שפירט גארנישט, ער קומט צו "נשמת כל חי" און ער שפירט נישט אז עס קאכט ווי א קעסל איז דאך א סימן אז דער וואך האט ער זיך נישט אויפגעפירט ווי עס דארף צו זיין, אזוי ווי דער גמרא זאגט "שבת וינפש" כיון ששבת ווי אבדה נפש, איז דאך לכאורה שווער מען וואלט עס געדארפט זאגען מוצאי שבת? דער תירוץ זאגט דער הייליגער רבי זי"ע אז א מענטש קומט פרייטאג צו נאכט'ס און עס ברענט אים נישט דער קדושת שבת, דארף ער שרייען "ווי אבדה נפש" א נער בין איך געוועהן איך האב בידים אוועק געווארפען מיין קדושת שבת דורך דעם וואס איך האב זיך נישט אויפגעפירט ווי עס דארף צו זיין א גאנצע וואך, ממילא זאל א בחור מאכען א חשבון אז דער גאנצע קדושת שבת איז תולה אין דער הנהגה פון דער וואך, און אויב ער וועט זיך מחזק זיין א גאנצע וואך וועט ער זוכה זיין צו א מעין עולם הבא, ער וועט שפירען דער קדושה פון דער נשמה יתירה, ער וועט זיך היטען שבת פון דברים בטלים, און דאס הייסט גע"היטען" שבת ווי עס דארף צו זיין, ווייל דער יסוד איז אז עבודת השם מיינט נישט נאר דער "פעולה חיצונית" וואס מען טוהט עבודת השם מיינט טוהן מיטן גאנצן הארץ יעדער מצוה.

זאל דער אויבישטער העלפען מען זאל זוכה זיין מקיים צו זיין די מצוות מיט גאנצן הארץ, מען זאל זוכה זיין צו שפירען קדושת שב"ק, און מען זאל בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

ליל שב"ק

דער גמרא זאגט אין מכות (דף כד.) לא רגל על לשונו רע זה יעקב אבינו דכתיב אולי ימושני אבי והייתי בעיניו כמתעתע, לכאורה איז שווער, ראשית כל וואס איז דער ראי' פון דער פסוק יעקב אבינו האט דאך מורא געהאט אז יצחק וועט איהם כאפען ביי דער גניבה, וועלכע גנב האט נישט מורא אז מען וועט איהם כאפען? נאך איז שווער אז מען זעהט קיינמאהל נישט דער ווארט "רגיל" על לשונו אויף שקר, מען זעהט דעם לשון לגבי רכילות, אבער נישט אויף שקר?. קען זיין אז פשט איז אזוי א וודאי עס איז דא אסאך מענטשען וואס זאגען נישט קיין ליגענט אבער ווען זיי דארפן ליגענט ווייסען זיי ווי אזוי, יעקב אבינו איז געוועהן אזא איש אמת אז אפי' ער האט געדארפט זאגען ליגענט הא ער נישט געקענט זאגען אזא "געשמירטע" ליגענט. דאס זאגט דער פסוק אולי ימושני אבי והייתי בעיניו כמתעתע יעקב האט געוויסט ער דארף זאגען ליגענט אבער ער האט מורא געהאט אז ליגענט איז נישט "רגיל" על לשונו.

 

 

פרשת ויצא

הדרך להינצל משפלות העוה"ז היא יגיעה בתורה מתוך קדושה יחד עם תפילה

 

ויצא יעקב מבאר שבע וילך חרנה ויפגע במקום וילן שם כי בא השמש, זאגט רש"י ורבותינו פירשו לשון תפילה ללמדך שתיקן תפילת ערבית, ושנה הכתוב ולא כתב ויתפלל ללמדך שקפצה לו הארץ, דארף מען פארשטיין פארוואס טאקע האט יעקב זוכה געוועהן צו קפיצת הדרך? שפעטער שטייט ויקץ יעקב משנתו ויאמר אכן יש ד' במקום הזה ואנכי לא ידעתי, זאגט רש"י שאם ידעתי לא הייתי ישן במקום קדוש כזה, פרעגט דער חת"ס סופר ווי קען רש"י זאגען "אם ידעתי" יעקב אבינו האט דאך געוויסט אז עס איז א מקום קדוש ווי רש"י זאגט כי מטא לחרן אמר אפשר שעברתי על מקום שהתפללו אבותי ולא התפללתי יהיב דעתיה למהדר, קומט דאך אויס אז יעקב האט געוויסט אז דער פלאץ איז א מקום קדוש?

משל נמרץ ללמד כי כשבוערת שריפה אין ברירה אלא לחזור שוב שוב על הדברים אף שנראה כמיותר

איך וויל דא מקדים זיין א מעשה, "כדי לשבר את האוזן" עס איז אמאהל געוועהן א איד וואס האט געדארפט וויכטיג שיקען א בריוו צו א געוויסע שטאט, און ער האט געזיכט א שליח, ענדליך האט ער געטראפען א איד וואס פארט צו יענער שטאט, האט ער איהם איבער-געגעבן דעם בריוו ער זאל עס איבער געבען פאר א געוויסע מענטש אין יענער שטאט, און ער האט צוגעלייגט "זאלס'ט געדענקען אז עס איז זייער א וויכטיגע בריוו" און ער האט עס איבער געחזר'ט עטליכע מאהל, שפעטער ווען יענער האט שוין געהאלטן ביים פארן איז ער נאכאמאהל געקומען "זאלסט געדענקען אז דער בריוו איז זייער וויכטיג" און ער האט איבער געחזר'ט נאכאמאהל און נאכאמאהל, ווען יענער איז אנגעקומען אין שטאט האט ער ר"ל געטראפן א שריפה, דער גאנצע שטאט האט גערידערט וועגען דער שריפה, אבער ער האט נישט פארגעסען דער בריוו היות אז יענער האט איהם אזוי פיהל געזאגט, האט ער געקלערט ביי זיך יעצט פארשטיי איך דער תכלית פארוואס יענער האט עס געזאגט אזוי פיהל מאהל, הגם אין א נארמאלע מצב איז גענוג איינמאהל, אבער אז עס ברענט א פייער דארף מען טאקע איבער זאגן נאכאמאל און נאכאמאל. (כדי מען זאל געדענקען)

לענינינו, מען זאגט אפשר איבער דער זעלבע זאכן כסדר, אבער עס ברענט דאך א פייער, דער יצר הרע ארבעט דאך מיט געוואלדיגע כוחות, א וודאי ווען עס וואל'ט נישט געברענט קיין פייער וואלט מען נישט געדארפט אזוי פיהל זאגן, דער פראבלעם איז אז ווי מען גייט און ווי מען שטייט איז עס סכנת נפשות ברוחניות, איז דער איינציגע עצה זיך מחזק צו זיין נאכאמאהל אין נאכאמאהל.

מהנהגת יעקב אבינו נלמד איך צריך יהודי להתנהג בכל מעשיו שיהיו כולם כתורה והעצה לשמירה הוא עצם לימוד התורה

דער בית אברהם ברענגט אז דער הייליגער לעכאויטשער ז"ל האט נישט געזאגט קיין ד"ת פרשת ויצא, האט איהם איינער פון דער תלמידים געפרעגט פשט, האט ער געזאגט אז מען קוקט אריין אין פרשה און מען זעהט יעקב אבינו האט עוסק געוועהן אין פשוט'ע זאכן און עס איז געווארען דערפון א גאנצע פרשה דאס אליין איז דער גרעסטע מוסר פאר א מענטש, ספה"ק זאגען נאכמער אז דער גאנצע מעשה פון "פרשת ויצא" איז מעשה אבות סימן לבנים יעקב אבינו האט אונז געוויזען דעם וועג ווי אזוי מען דארף זיך אויפפירן אין דעם שווערען גלות.

"טייערע בחורים" אויב אונז ווילען זיך האלטען דבוק צום באשעפער, דבוק אין דער תורה, וויסען וואס מיינט א דאווענען, וויסן ווי אזוי זיך צו שלאגען מיט דעם שווערען יצר הרע, דארף מען אריין קוקן וואס האט יעקב אבינו געטוהן, ווען ער האט געדארפט גיין צו לבן, דער ערשטע זאך האט ער געלערנט, י"ד שנים בבית שם ועבר, דער פשט איז, אז דער ערשטער עצה איז דער תורה הק'.

כדי ללמוד תורה שבע"פ צריך להמית עצמו ואז זוכה להתגלות אור התורה

מען דארף אבער אריין קוקן אין דער ווערטער פון חז"ל צו וויסען וואס הייסט תורה, דער מדרש זאגט[כא] תורה שבכתב איז גרינגער ווי תורה שבע"פ ווייל תורה שבע"פ "לא תמצא בארץ חיים", וואס הייסט לא תמצא בארץ חיים זאגט דער מדרש, שלא תמצא תורה שבע"פ אצל מי שיבקש עונג העולם תאוה וכבוד וגדולה בעולם הזה, אזוי ווי דער פסוק זאגט, זאת התורה אדם כי ימות באוהל, טייטשן חז"ל אין התורה מתקיים אלא במי שממית עצמו עליה, ווייטער זאגט דער מדרש אז תורה שבע"פ איז א שווערער לימוד אסאך מאהל איז עס נישט קלאר מען דארף זיך מוטשען צו פארשטיין, און ווער לערנט תורה שבע"פ, מי שהוא אוהב את הקב"ה איינער וואס האט ליב דעם אויבערשט'ן, און אז מען פלאגט זיך אין תורה שבע"פ איז מען זוכה צו געוואלדיגע אורות, און בפרט אז מען לערנט הלכה למעשה איז מוראדיג חשוב אין הימעל, אין אויף דעם שטייט ד' עוז לעמו יתן ד' יברך את עמו בשלום.

הדבק בתורה ניצל מיסורים ומחבלי משיח והרשעים ר"ל סופם יסורים

און דער וואס איז דבוק אין תורה קענען נישט צו קומען צו איהם דער חבלי משיח, איי מען שפירט אז עס גייט שווער דארף מען געדענקען דער טייטש פון הייליגער נועם אלימלך, אלה תולדות יצחק בן אברהם אברהם הוליד את יצחק, אברהם איז מדת החסד יצחק איז מדת הדין ביי א עובד השם איז א בחינה פון יצח"ק בן אברה"ם קודם גייט שווער ער מיטשעט זיך אין תורה און שפעטער ווערט מדת החסד עס ווערט לעכטיג א בחינה ווי תחילתו יסורין וסופו שלוה, משא"כ ביי איינער וואס דינט נישט דעם אויבישטערן איז פארקערט אברה"ם הוליד את יצח"ק, אנפאנג קוקט עס אויס געשמאק תחילתו שלוה, אבער שפעטער זעהט מען ר"ל דעת מידת הדין וסופן יסורין.

הדבק בתורה ומתנהג כתורה מגיע לאהבת ה' בתענוגים והתגלות אורות נפלאים

"טייערע בחורים" אז מען וועט זיך מוטשען איז תורה וועט נתגלה ווערען שערי אורה, עס וועט נתגלה ווערן שערי תורה, עס וועט נתגלה ווערן שערי קדושה, ער וועט שפירען "נפשי חולת אהבתך" זיין הארץ גייט אויס פאר אהבת השם, אזוי ווי עס שטייט יגעת ומצאת תאמין, לכאורה איז דאך א סתירה יגעת איז א לשון פון פלאגן, און מצאת איז א לשון "מציאה" מען טרעפט א זאך אן קיין יגיעה? דער תירוץ זאגט דער הייליגער רבי זי"ע, אז א מענטש מוטשעט זיך אין תורה ווערט נתגלה פאר איהם מוראדיג'ע אורות וואס איז ממש ביי איהם א מציאה ממש, א בחור האלט זיך און איין נישט צו רעדען איז ער "זוכה לאור הגנוז שאין כל מלאך ובריה יכולים לשער" אלעס ווייל ער האלט זיך איין פון זיינע רצונות[כב], דאס איז דער ערשטע זאך וואס יעקב אבינו האט אונז אויסגעלערנט יעקב איז תפארת, תפארת איז תורה, און מען וועט זיך מוטשען אין תורה וועט דער אויבישטער אונז אויפהייבען ער וועט אונז צי העלפען מיט א געוואלדיגע התגלות, דאס איז געוועהן ביי יעקב אבינו "יהיב דעתיה למהדר" ער האט געוואלט צוריק גיין, "מלמד שקפצה לו הארץ" ער האט זוכה געוועהן צו א קפיצת הדרך, דאס איז א רמז פאר אונז, א בחור וויל זיך צוריקקערן וועט ער זוכה זיין צו א בחינה פון "קפיצת הדרך" דער אויבישטער וועט איהם מגלה זיין מורא'דיגע אורות, מען דארף נאר טוהן א פעולה זיך אנצושטרענגען צו דינען דעם אויבישטער'ן.

תורה בלי קדושה אין לה קיום והצלחה והנשק של יצה"ר כיום הוא בגירוי היצר להיפך הקדושה ר"ל

דער צווייטע זאך וואס יעקב אבינו האט אויסגעלערנט, שטייט אין פסוק ויהי כאשר ילדה רחל את יוסף ויאמר אל לבן שלחני ואלכה אל מקומי ואל ארצי, זאגט רש"י משנולד שטנו של עשו שנאמר והיה בית יעקב אש ובית יוסף להבה ובית עשו לקש, אש בלא להבה אינו שולט למרחוק "משנולד יוסף בטח יעקב בהקב"ה ורצה לשוב", יעקב האט זיך געשלאגן מיט עשו און מיט לבן האט ער געדארפט יוסף[כג], יוסף איז מרומז אויף קדושה, אונז שלאגן זיך מיט'ן יצר הרע דארף מען האבען יעקב מיט יוסף, יעקב איז תורה, יוסף איז קדושה, אסאך מאהל שפירט א בחור אז דער לערנען גייט אים נישט, דער דאווענען גייט אים נישט, דער פשט איז, ער פירט זיך נישט אויף בקדושה, ער היט נישט די אויגען, ער היט נישט די מחשבות, א בחור גייט אין גאס דארף ער געדענקען"[כד] "איה הקדשה הוא בעינים על הדרך", ער וויל וויסען ווי זיין קדושה איז, דער תירוץ איז בעינים על הדרך ער היט זיך נישט דער אויגען אויפן גאס.

עס איז ביי מיר ברור כשמש אז דאס איז היינט פון דער גרעסטע געווערען פון יצר הרע, ער לייגט אריין א "קליפה נוראה" אין דער גאס, אין דער געשפטען ר"ל, א בחור פאר ער הייבט אויף זיינע אויגן דארף ער טראכטען, דארף איך יעצט קוקן, דארף איך יעצט ליינען דעם "אדווערט", אזוי ווי מען זעהט אין פסוק ואלקי יצחק, זאגט רש"י, אע"פ שלא יחד שמו על הצדיקים בחייהם כאן יחד שמו על יצחק לפי שכהו עיניו וכלוא בבית, מורי ורבותי! אברהם אבינו האט משעבד געוועהן אלע אברים צום הייליגען באשעפער דאך האט דער אויבישטער זיך נישט מיחד געוועהן אויף איהם ווייל ער האט געהאט "אויגן", אבער יצחק אבינו האט שוין נישט געקענט זעהן האט זיך דער אויבישטער מיחד געוועהן אויף איהם.

יסוד נוסף לקיום התורה הוא התפילה

אבער דאס איז נאך נישט גענוג, [כה]יעקב אבינו איז ארויס פון בית שם ועבר, איז ער איז געוועהן אנגעזאפט אין תורה, און ער איז געגאנגען מתקן זיין תפלת ערבית, ווייל תורה אהן תפילה גייט נישט,[כו] נאכמער שטייט אז יעקב האט מתקן געוועהן אז אפי' בזמן החשך אין דער טונקעלע גלות ווי מען שפירט ליידער גארנישט, האט מען א כח מתפלל צו זיין צום הייליגען באשעפער, אזוי ווי מען זעהט "ועיני לאה רכות" וואס איז געוועהן וואס האט לאה געוויינט, זאגט רש"י זי האט געוויינט אז זי זאל נישט פאלען בגורלו של עשו, ספה"ק זאגען אז הגם אויף איר איז געוועהן נגזר חתונה צו האבען מיט עשו, דאך דורך דעם וואס זי האט מתפלל געוועהן האט זי איבער געדרייט דער גאנצער "מערכת השמים" און זי האט זוכה געוועהן צו זיין דער זיווג פון יעקב אבינו.

צריך להתפלל בכל מצב אפילו אם לבו סתום ואינו מרגיש התקרבות לה'

א בחור שפירט ער שלאגט זיך מיט א עשו זאל ער מתפלל זיין, אין נאכמער, ער זאל לאזן א טרער, ער בעט זיך ביים הייליגען באשעפער, טאטע, איך וויל זיין אן ערליכע איד, איך וויל מיך אויפפירען בקדושה ובטהרה, זיין נאמן לד' ולתורתו, דינען דעם אויבישטער מיט אלע כוחות און אפי' ער שפירט נאך נישט קיין התקרבות, זאל ער נאך אלץ מתפלל זיין, אזוי ווי עס שטייט פון דער הייליגער פלא יועץ ( - ) הראיני את מראיך השמיעני את קולך (שיר השירים ב' פסוק י"ד) דער פשט איז א בחור דינט דער אויבישטער מיט אלע כוחות זעהט מען אויף איהם אז ער איז א עובד השם, דאס איז פשט "הראיני את מראיך", אבער אויב ח"ו זיין הארץ איז איהם פארשטאפט, עס ברענט איהם ליידער נישט דער עבודת השם, זאל ער חאטש דאווענען מיט א קול און דאס אליין איז אויך מורא'דיג חשוב אין הימל אין דורך דעם וועט ער זוכה זיין אז עס וועט ווערען "כי קולך ערב ומראך נאוה" ער וועט צוקומען צו דער מדריגה פון "מראך נאוה", לאמיר מאכען א חשבון, א ק"ו פון לאה וואס איז דאך געוועהן נגזר חתונה צו האבען מיט עשו און זי האט עס אויסגע'פועל'ט מיט תפילה, ק"ו ב"ב של ק"ו אונז וואס זענען דאך בני אברהם יצחק ויעקב אונז זענען אויסגעשטעלט צו דינען דעם אויבישטער'ן וועט דער אויבישטער א וודאי אויסהערן אונזער תפילה[כז].

יציאת יעקב לחרן מרמז לירידת הנשמה לעולם הזה וע"ז יסד יעקב את הדרך להצלחה בתוך החושך והטומאה

דאס זענען די דריי יסודות וואס יעקב אבינו האט אונז אויסגעלערנט "תורה" "קדושה" און "תפילה", ויצא יעקב מבאר שבע וילך חרנה, שטייט און אור החיים הק' אז יעקב איז מרומז אויף דער נשמה פון א מענטש, דער נשמה גייט ארויס פון "באר שבע" דאס איז דער עולם העליון מקום הנשמות, וילך חרנה עס קומט אראפ אויף דער וועלט, דער נשמה ווערט אנגעריפען יעקב ווייל ער האט א יצר הרע וואס לאזט איהם נישט דינען דעם אויבישטער'ן דער יצר הרע איז כרוך "בעקביו", וואס איז דער עצה אויף דעם "ויפגע במקום" ער זאל מתפלל זיין צום אויבישטער'ן, "ויקח מאבני המקום" דאס גייט ארויף אויף דער תורה הקדושה אזוי ווי דער גמרא זאגט לעולם ירגיז אדם יצר טוב על יצר הרע נצחו מוטב ואם לאו יעסוק בתורה, דער עצה ניצול צו ווערען פון דער יצר הרע איז תורה ותפילה, קען זיין בדרך אפשר, (דער פשט איז א רמז פאר אונז נישט קיין פשט אויף יעקב אבינו) א בחור שפירט אז דער עבודת השם גייט נישט גיט ער אויף וישכב במקום ההוא, ער לייגט זיך שלאפען, והנה ד' נצב עליו דער אויבישטער בעט זיך ביי איהם קער זיך צוריק, זיי זיך מקבל צו דינען דעם אויבישטערן מיט אלע כוחות הנפש, והנה סלם מוצב ארצה ביסט טאקע זייער שטארק פארקראכען, מצב ארצ"ה מען ליגט אין ארציות, אבער עס איז נאך אלץ וראשו מגיע השמימ"ה, דער הייליגער בורא כל עולמים ווארט אויף איהם ער זאל תשובה טוהן, מען לעבט אין א שווערער דור [כח]אבער עס איז ביי מיר ברור כשמש אז היות מען איז אין אזא שווערער דור איז מורא'דיג חשוב אין הימעל יעדער פעולה פון א איד, מען בעט נישט פון אונז קיין גרויסע זאכן, מען דארף נאר אנהייבען זיך אביסל מיטשען וועט מען זוכה זיין צו א בחינה פון קפיצ"ת הדר"ך דער אויבישטער וועט אונז מגלה זיין מוראדיגע אורות.

זאל דער אויבישטער טאקע העלפען אז מען זאל זיך מחזק זיין און די דריי יסודות, תורה, קדושה, און תפילה, און אז מען וועט פראבירען וועט דער אויבישטער אונז צו העלפען, זאל דער אויבישטער העלפן עס זאל זיין גוט פאר אידן מען זאל האבן אלעס וואס מען דארף ברוחניות ובגשמיות, אין מען זאל בקרוב זוכה זיין מקבל צו זיין פני משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

ליל שב"ק

ויקרא לו לבן יגר שהדותא ויעקב קרא לו גלעד, איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יענקעלע זללה"ה בדרך צחות אז מען האט געבויט א פשוטע גל, לבן האט דאך געמיינט דערמיט געלט, און ער האט עס גערופען "יגר שהדותא" האט איהם יעקב געזאגט רעד נישט פון קיין "הויכע זאכען" די האסט דאך געהאט דערביי א פראסטע כוונה ויעקב קרא לו גלעד, מלשון "געלט".

אויך האט ער פארציילט א מעשה, אמאליג'ע צייטען פלעגט מען איינקויפען בערג און אמאהל האט מען דארט געטראפן שטיינער וואס איז ווערד געוועהן אסאך געלט מען האט אבער נישט געוויסט פון פריער, עכ"פ דער משפחה פון ר' יענקעלע האט איינגעקויפט דריי בערג און מען האט גארנישט געטראפן איז מען גענאנגען צום הייליגען שינאווער רב זי"ע האט ער נאכגעזאגט דעם פסוק "לקטו אבנים" און מען איז געגאנגען און מען האט געטראפען שטיינער.

פרשת וישלח

דרכי העבודה למי שלא מועיל לו דברי מוסר

 

וישלח יעקב מלאכים אל עשו אחיו ארצה שעיר שדה אדום, זאגט רש"י מלאכים ממש שטעלען זיך די מפרשים לכאורה וואס האט אויסגעפעלט מלאכים ממש? שפעטער שטייט הצילני נא מיד אחי מיד עשו כי ירא אנכי אותו, שטעלען זיך די מפרשים וואס איז דער כפל הלשון מיד אחי מיד עשו?

יעקב שלח אל עשיו מלאכים ממש כדי לעוררו שיש עולם רוחני אולי ייטיב מעשיו אבל לא הועיל לו

דער ענין איז אזוי, עס איז ידוע אז עס איז פארהאן כמה וכמה אופנים וואס מען קען מעורר זיין א מענטש אפי' ער האט געזינדיקט, ער זאל באקומען א הרהור תשובה, צו מפשפש זיין במעשיו און מאכן א קבלה להבא צו דינען דעם אויבישטער'ן מיט אלע כוחות[כט], דאס איז דער ענין פון פארציילען מעשיות פון צדיקים, אז מען הערט א מעשה ווי א צדיק האט געטוהן א מסירות נפש פאר'ן אויבישטער'ן קען עס מעורר זיין דער מענטש א געוואלדיגע השתוקקות, "מתי יגיעו מעשי למעשי אבות", ווען וועל איך זוכה זיין כאטש צו א מעין פון אזא מדריגה, און דורך דעם זיכט ער זיך צו פארבעסער'ן מאכען א קבלה להבא, און תשובה טוהן באמת און זיך צוריק קערען צום הייליגען באשעפער, דער זעלבער איז ווען מען הערט א מופת פון א צדיק א השגחה פרטית, ווי א איד איז ניצול געוועארען אין א עת צרה, קען עס מעורר זיין ביי דעם מענטש צו מחזק זיין דער אמונה צו וויסען אז עס איז דא א באשעפער אויפן וועלט אזוי ווי ר' איציקעל זצללה"ה האט געזאגט אז פארוואס בעווייזט ער אפענער מופתים, ווייל איד'ן אין קריג האבען נעבעך נישט געוויסט אז עס איז דא א באשעפער אויפן וועלט ממילא האט מען געדארפט מופתים ווייל ווען מען הערט א מופת פון א צדיק וואס איז מקובל פון א אמת'ן מקור קען עס מורא'דיג מעורר זיין דער מענטש זיך צו פראבעסער'ן אין אלע ענינים. און דאס האט יעקב דא געוואלט, ער האט געוויסט אז עשו איז איין שטיק רע ער ליגט און דער קליפות, האט יעקב אבינו איהם געוואלט מעורר זיין צו תשובה האט ער איהם געשיקט "מלאכים ממש" כדי זיי זלאען אים מעורר זיין צו תשובה, אבער למעשה זענען די מלאכים צוריק געקומען און זיי האבען געזאגט פאר יעקב אבינו אל אחיך אל עשו אבער וגם הולך לקראתך וארבע מאות איש עמו, עשו איז נישט נתעורר געווארען ער איז געבליבען דער זעלבע עשו מיט זיין רשעות.

הסיבה שאין משפיע על הרשעים כל דברי המוסר וסיפורי מופתים הוא כי אין לבם ברשותם ובחייהם קרויים מתים

אבער באמת קען מען טאקע פרעגען א מורא'דיגען קשיא ווי קען זיין אז עשו איז טאקע נישט נתעורר געווארען יעקב אבינו האט דאך געשיקט מלאכים ממש? אבער דער קשיא קען יעדער בחור פרעגען אויף זיך ווי קומט עס ליידער אז מען הערט א מעשה פון א צדיק מען הערט א מופת, מען לערנט א מוסר ספר, און מען ווערט אינגאנצען נישט נתעורר מען בלייבט ביים אלט'ן און אפי' מען ווערט יא נתעורר האלט זיך נישט דער התעוררות אויף א לענגערע צייט עס ווערט גלייך פארוואסערט, עס איז דאך נאמנים עלינו דברי הנ"ל אז ווען מען לערנט א מוסר ספר מען הערט א מעשה וכדומה קען עס דאך ברענגען א געוואלדיגע התעוררות, און ווי קומט עס טאקע אז מען ווערט נעבעך נישט נתעורר?.

דער תירוץ איז ווי דער גמרא זאגט צדיקים לבם ברשותם רשעים ברשות לבם א וודאי כל זמן א מענטש האט א הארץ זיין הארץ איז דא, קען ער נתעורר ווערען, אבער אמאהל איז דא א בחינה ליידער אז זיין הארץ איז נישטא, אזוי ווי חז"ל זאגען אז רשעים בחייהם קרואים במתים, ליידער ליידער דורך דעם וואס א מענטש טוהט עבירות נעמט ער זיין נפש, זיין חלק אלוק ממעל, און ער לייגט עס אריין אין תפיסה אזוי ווי דער אור החיים הקדוש טייטשט אין פרשת כי תצא (תהילים כ"א י"א) וראית בשביה אשת יפת תאר, דאס גייט ארויף אויף דער נשמה הקדושה וואס קומט אראפ מתחת כסא הכבוד, און דורך דעם וואס א מענטש זינדיגט לייגט ער אריין זיין נפש אין א תפיסה ממש און וועגען דעם ווערט ער ליידער נישט נתעורר, דאס איז דער טייטש וראית בשביה אשת יפת תאר מען זעהט נעבעך אז דער נפש איז געפאנגען עס ליגט אין תפיס"ה.

הרשע צריך להתפלל הוציאה ממסגר נפשי ולשמוע שוב ושוב דברי מוסר וסיפורי צדיקים עד שיחדרו ללבו

און אויף דעם האט דוד המלך מתפלל געוועהן הוציאה ממסגר נפשי להודות את שמך (תהילים קמ"ב ח'), ער האט מתפלל געווען אז זיין נפש זאל ארויס קומען פון תפיסה עס זאל נישט חלילה זיין קיין בחינה פון רשעים ברשות לבם, און דורך דעם קען מען זוכה זיין להודות את שמך, ווייל כל זמן א מענטש איז פארשמירט מיט עבירות קען ער נישט נתעורר ווערען, ער לערנט א מוסר ספר ער הערט א מעשה פון א צדיק, אבער ער באקומט נישט קיין הרהור תשובה ווייל זיין נפש איז אין תפיסה ממילא שפירט ער גארנישט, און וועגען דעם האט עשו נישט געהאט קיין הרהור תשובה ווייל ער איז נעבעך געלעגען טיף אין דער קליפות אזוי ווי דער[ל] נועם אלימלך טייטשט בא אל פרעה כי אני הכבדתי את לבו (תהילים י' א') זאגט דער נועם אלימלך אז א צדיק ווען ער הערט א דיבור פון א צווייטע צדיק ווערט ער מוראדיג נתעורר צו דינען דעם אויבישטער'ן מיט א געוואלדיגע ברען, א רשע אבער וואס איז נישט זוכה צו דעם דארף הערען נאכאמאהל, און נאכאמאהל ביז ער וועט נתעורר ווערען וועגען דעם האט דער אויבישטער געזאגט בא אל פרעה זאלסט כסדר גיין צו פרעה נאכאמאהל און נאכאמאהל כי אני הכבדתי את לבו, זיין הארץ איז פארשטאפט.

העצה לרשע היא להאמין ולהתבונן כי בכל יהודי יש חלק טוב שעדיין לא נפגם ולהתייגע במה שיכול ואז יתעורר מעט מעט

און וואס איז טאקע דער עצה פאר איינער וואס דער הארץ איז איהם נישט דא זיין נפש איז אין תפיסה דער עצה איז מען דארף וויסען און גלייבען באמונה שלימה אז יעדער איד האט ביי זיך א חלק וואס ער האט נאכנישט פוגם געוועהן, ער האט ביי זיך א ניצוץ קדושה וואס ער קען זיך מיט דעם אינגאנצען צוריק קערן צום הייליגער באשעפער און תשובה טוהן באמת, און אז מען גלייבט אין דעם און מען איז כסדר מתפלל און מען בעהט דעם אויבישטער "הוציאה ממסגר נפשי" נעם מיך ארויס פון תפיסה איך וויל תשובה באמת און זיין א ירא שמים בסתר ובגלוי טוהן נאר רצון הבורא, ווייל דער עיקר איז אז מען דארף גלייבען אזעס איז קיינמאהל נישט צו שפעט מען קען אייביג תשובה טוהן און זיך צוריק קערען צום טאטן אין הימעל, און אז מען טוהט תשובה וועט מען שוין שפירען ווי מען קען נתעורר ווערען דורך א מעשה פון א צדיק, דורך לערנען א מוסר ספר וכדומה, ווייל כל זמן זיין נפש איז נישט דא קען ער נישט נתעורר ווערען אבער ווען מען פראבירט תשובה צו טוהן וועט מען צוביסלעך זעהן ווי עס ווערט לעכטיג ווייל אויף דעם שטייט כל התחלות קשות, מען הייבט אהן פריש, מען וויל מקבל זיין אויף להבא צו ארבעטען אויף דער מידות צו לערנען ברציפות, אוודאי גייט עס שווער אנפאנג אבער אז מען הייבט אהן קען מען ארויס נעמען דער נפש פון תפיסה, און אזוי קען מען נתעורר ווערען.

אם היה היהודי מתבונן בערך כל מצוה קלה היה נקל בעיניו לקיים הכל אלא שאם אין לבו ברשותו אינו יכול להתבונן

דער מדרש זאגט אין שיר השירים מה יפו פעמיך בנעלים, זאגט דער מדרש א מורא'דיגע משל עס איז אמאהל ארויס א ארעמאן אויפן וועג און ער האט באמערקט שטיינער אויפן וועג, האט ער זיי אויפגעהויבען און אריינגעלייגט אין זיין זעקעל, גייענדיג האט ער געשפירט אז דער פעקעל איז איהם צו שווער צו טראגען האט ער אנגעהויבען ארויסווארפען די שטיינער פון זיין זעקעל, און אזוי האט ער ארויס געווארפען נאך און נאך ביז ער איז איבערגעבליבען מיט איין שטיין, ווען ער איז אנגקומען צו דער צווייטע שטאט איז ער אריין צו איינעם און ער האט איהם געבעטען היות אז ער האט גארנישט זאל ער זיך מרחם זיין אויף איהם און איהם געבען צו עסען, האט יענער איהם אריינגענומען און ער האט איהם געגעבען צו עסען, בשעת'ן עסען האט יענער באמערקט דער שטיין וואס יענער האט געברענגט אין זיין זעקעל האט ער זיך אנגעריפען דער שטיין לכאורה איז ווערדט א גרויסע סכום יענער האט נישט געוואלט אפי' הערען ער האט געמיינט אז מען מאכט חוזק פון איהם, ער האט אבער מסכים געוועהן צו גיין צו א מבין זעהן וויפיהל עס איז ווערדט זענען זיי געגאנגען צו א מבין, האט איהם דער מבין געזאגט אז דער שטיין איז ווערדט טויזענט זוז, יענער האט ווייטער נישט געוואלט הערען ער האט געמיינט אז מען מאכט ווייטער חוזק פון איהם דער מבין האט געמיינט אז דער פרייז וואס ער האט געזאגט איז צו ווייניג האט ער געזאגט נאכמער ביז יענער האט פארשטאנען וואס דא גייט פאר, האט ער גע'חלש'ט, ווען מען האט איהם דערמינטערט האט ער מורא'דיג גקרעכצט פון די שטיינער האב איך דאך געהאט אסאך, איך האב געמיינט אז עס לוינט זיך נישט דער ביסעל טרחא פון שלעפען די שטיינער און יעצט זעה איך אז יעדער שטיין איז ווערדט א פארמעגען, זאגט דער מדרש ווען אידן וואלטען געוויסט דער שכר פון די פשוט'ע מצוה פון פיצען דער שיך ערב שבת, וואלטען זיי געטוהן דערפאר כל השתדלות שבעולם, ק"ו ב"ב של ק"ו די אלע מצוות דאורייתא'ס אדער דרבנן'ס ווען מען וואלט אריינגעטראכט באמת דער גרויסקייט פון דער מצוה ווי שטארק דער אויבישטער ווארט אויף א יודישע  מצוה וואלט מען געדינט דעם אויבישטער'ן מיט געוואלדיגע ברען אהן קיין שום רפיון, און דאס וואס מען דינט נישט דעם אויבישטער'ן געהעריג קומט אלעס פון חסרון התבוננות, אבער דאס איז ווייטער דער זעלבע בחינה ווער קען זיך מתבונן זיין און נתעורר ווערען צו דינען דעם אויבישטער'ן ווי עס דארף צו זיין נאר איינער וואס זיין הארץ איז דא, אבער אויב ר"ל זיין הארץ איז אין תפיסה קען ער קיינמאהל נישט נתעורר ווערען.

 

היצה"ר מפתה לאדם שאם ישמע לו יזכה לכל הטוב שבעולם ואחר שנשמע לו רואה שאין ליצה"ר כלום אבל הוא כבר מסור בידו

שטייט אין [לא]זוה"ק א מוראדיג'ע משל אויפן יצר הרע, אמאהל איז געוועהן איינער א גרויסע שווינדלער ער האט אבער געהאט א מוראדיגע כח הדיבור איבער צורעדען אנדערע, איז ער אריין אין א שטאט און ער האט זיך אנגעהויבן צו חבר'ן מיט די עשירים, און ווען ער האט גערעדט פון געשעפטען פלעגט ער זאגען אז ער האט גאנצע געשעפטען אין א צווייטע שטאט און אזוי האט ער זיך געחבר'ט מיט זיי נאך און נאך ביז ער יז געווארען ביי זיי דער באגלייבסטע מענטש און ער האט זיי צוגערעדט צו א מורא'דיגע גרויסע געשעפט און אלע האבען זיך צוזאמען גענומען און זיי זענען אדורך א וואלד ווען זיי זענען שוין געוועהן אין וואלד האט יענער זיי געזאגט איך בין נישט קיין עושר איך האב נישט קיין געשעפטען איך בין נישט מער ווי א שווינדלער, און איך גיי ענק אלע אויסהארגענען און צונעמען ענקער געלט, זאגט דער הייליגער זוהר אז דאס איז דער יצר הרע ער קומט איבער רעדען דעם מענטש ער זאל טוהן עבירות ווען ער וועט טוהן עבירות וועט ער אלעס האבען עס וועט זיין געשמאק מען זאל זיך נאכגעבען אלע תאוות דעמאלס וועט מען האבען א געשמאקע לעבען און ליידער ליידער דער מענטש וואס לאזט זיך פון יצר הרע טראגט ער איהם אריין אין שאול תחתית מען האט גארנישט פון דער גאנצע זאך נישט אויף דער וועלט און נישט אויף יענער וועלט נאר וואס דען אז מען האט שכל פארשטייט מען אז דער יצר הרע מיינט נישט דער טובה פון דער מענטש ער וויל פשוט דער מענטש זאל זיך נאכגעבען דער תאוות דעמאלס איז ער שוין אין זיינער הענט ער פארלירט דער גאנצע כח התגברות, און מיט אזא חשבון איז מען זיך מתגבר אויף אלע נסיונות.

יעקב אבינו התפלל לדורות הצילני נא מיד יצה"ר המראה עצמו כאחי

קען זיין אז דאס איז פשט, יעקב אבינו האט נישט מורא געהאט פאר זיך ער האט מורא געהאט פאר דער דורות הבאים וואס וועלען זיך דארפען שלאגען מיט אזא שווערער יצר הרע אויף דעם האט ער מתפלל געוועהן הצילני נא מיד אחי מיד עשו, דער יצר הרע וואס קומט צו א מענטש ווי א "אחי" ער זאל זיך נאכגעבען דער תאווה דאס וועט זיין געשמאק אויף דעם האט יעקב מתפלל אז מען זאל זיך מתגבר זיין און וויסען דעם אמת אז די אלע זאכען ברענגען גארנישט דער איינציגסטער זאך וואס ברענגט עפעס פאר א מענטש איז תורה ויר"ש.

הדרך להגבר על יצה"ר הוא להתבונן כי כל פיתויי היצר הם בשליחות השי"ת כדי לזכותו שיתגבר עליהם ולרוממו ע"י זה

און דער וועג ווי אזוי צו צוקומען זיך צו קענען מתגבר זיין אויף אלע נסיונות און פארשטיין אז פון די אלע זאכען וועט מען גארנישט האבען דער איינציגע תכלית איז תורה ויר"ש, אויף דעם איז דא א משל פון דער הייליגער רבי ר' בער זי"ע א מורא'דיגע משל אז א טאטע וויל אויס לערנען פאר א קינד נישט צו מורא האבען פון יעדער זאך פארשטעלט ער זיך ווי א "בער" און ער קומט צו דער קינד, אויב דער קינד ווייסט נישט אז דאס איז זיין טאטע פארשטעלט, ווערט ער אינגאנצען דערשטראקען און ער פאנגט אן צו שרייען וכדומה, אבער אויב ער ווייסט אז דער בער איז זיין טאטע וואס האט זיך פשוט באהאלטען כדי איהם אויסצולערנען נישט מורא צו האבען פון יעדער זאך ווערט ער בכלל נישט דערשראקען אדרבה ער הייבט נאך אן צו לאכען און זיך פרייען מיט'ן טאטע'ן, דער נמשל איז פשוט, דער בעל דבר קומט צום מענטש און ער מאכט שווער דער עבודת השם, דא האט מען נישט קיין חשק דא האט מען א שטארקע נסיון און מען שפירט מען קען זיך נישט איינהאלטען, דא פראבירט מען ארבעטען אויף דער מדות און מען זעהט אז עס גייט נישט, ווערט מען מורא'דיג צובראכען מען ווערט אינגאנצען דערשראקען, אבער אויב טראכט מען אריין אז אלעס איז דער אויבישטער אליין, און ער וויל אז דער מענטש זאל זיך מתגבר זיין און נענטער ווערען צום אויבישטער'ן, אז מען טראכט אזוי שפירט מען בכלל נישט קיין נסיון, און מען איז זיך מתגבר אויפן יצר הרע, ווייל אין נסיון ליגט כביכול דער אויבישטער אליין און ער בעט זיך כביכול ביי דער מענטש ער זאל זיך מתגבר זיין, מען דארף עס נאר אנקוקען מיט דער ריכטיגע בליק און אזוי קען מען זיך גרינג מתגבר זיין, זאל דער אויבישטער העלפען מען זאל זוכה זיין זיך מתגבר צו זיין אויף אלע נסיונות און מען זאל בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח צדקנו במהרה בימינו אמן:

 

פרשת וישב - שבת חנוכה

עובד ה' צריך לשבר המניעות ואז זוכה למלכות ולמעלה גדולה

 

וישב יעקב בארץ מגורי אביו בארץ כנען אלה תולדות יעקב יוסף בן שבע עשרה שנה היה רועה את אחיו, ויאהב יעקב את יוסף כי בן זקונים הוא לו, זאגט רש"י שהיה זיו איקונין של יוסף דומה לו, וכל מה שאירע ליעקב אירע ליוסף, זה נשטם וזה נשטם זה אחיו מבקש להרגו וזה אחיו מבקש להרגו, אין מדרש שטייט ווייטער זה נולד מהול וזה נולד מהול זה אמו עקרה וזה אמו עקרה, וכו' לכאורה דארף מען פארשטיין ממילא דער זאכען וואס רש"י ברענגט זענען זאכען וואס ברענגען ארויס דער גרויסקייט אז אפי' אין א שווערער מצב האבען זיי זיך נאכאלט'ס געהאלטען, אבער וואס איז דער רמז פון נולד מהול?

מען זאגט ביי על הניסים ואתה ברחמיך הרבים עמדת להם בעת צרתם דארף מען פארשטיין פארוואס עס דארף שטיין "בעת צרתם" מען האט דאך שוין געזאגט כשעמדה מלכות יון הרשעה על עמך ישראל וכו' וואס חזר'ט מען נאכאמאהל איבער בעת צרתם?

הרוצה לעבוד את ה' עובר מניעות רבות ויעקב נקרא שמש ע"ש ששבר כל המניעות כמו השמש

דער ענין איז אזוי, יעדע מענטש אויף דער וועלט וויל דינען דעם אויבישער'ן, אבער מען האט שווערקייטען, איינער גייט שווער דאס לערנען, דער צווייטע קען נישט דאווענען מיט א ברען, און אזוי איז ביי יעדען דא מניעות, און אפי' מען נעמט זיך יא אינטער צו דינן דעם אויבישטערן זעהט מען ווייטער מניעות וואס לאזען נישט דינען דעם אויבישטער'ן באמת, אבער דער[לב] יסוד פון א איד איז אז ער דארף וויסען אז די אלע מניעות קען ער אדורך צו ברעכן און צוקומען צום אויבישטער'ן, אזוי ווי מען זעהט יעקב אבינו ווי ער איז געגאנגען האט ער געהאט צרות קודם האט ער געהאט צרות פון עשו, שפעטער האט ער געהאט צרות פון לבן, ער האט איהם אויסגעפאפט עשרת מונים, שפעטער האט ער געהאט צרות מיט דינה, שפעטער האט ער געהאט צרות מיט יוסף "טרף טורף יוסף", אבער מיט די אלע צרות איז יעקב אבינו געוועהן א מורא'דיגע בעל מדריגה, ער איז געוועהן דער "בחיר שבאבות", ער איז געוועהן א חלק פון דער כסא הכבוד, טראץ די אלע מניעות וואס ער האט געהאט פון אינדרויסן וואס האבען איהם נישט געלאזט דינען דעם אויבישטערן, און וועגען דעם הייסט יעקב "שמש", ווייל דער זין אין באשאפן געווארן מיט געוואלדיגע מניעות פון דער אלע גלגלים וואס לאזען נישט דער זין ארויסקומען באלייכטען דער וועלט, אבער מיט דער מניעות שיינט אויף דער זין יעדער טאג אינדערפרי ביז ביינאכט כדי צו מקיים דער ציווי פון אויבישטער'ן.

בתחילה נראה שאי אפשר לעבור המניעות אבל כשמתגבר רואה שאפשר

און דער עבודה, זאגט דער הייליגער ישמח משה, איז געגעבן געווארען נישט נאר פאר דער זין נאר פאר יעדער איד, יעדער איד איז מצווה צו זיין שומר תורה ומצוות און דער אויבישטער האט אוועק געשטעלט געוואלדיגע מניעות וואס מאכט דער מענטש מיינען אז עס איז אוממעגליך, דארף מען אבער וויסען אז ניין! ואוהביו כצאת השמש בגבורתו (שופטים ה' ל"א) איינער וויל זיין א אוהב השם ער וויל דינען דעם אויבישטערן דארף ער גיין אזוי ווי דער זין זיך שלאגען מיט אלע מניעות און אזוי וועט ער אנקומען, ווייל אפי' אנפאנג קוקט עס אויס מורא'דיג שווער מיט דעם אלעס אז מען מוטשעט זיך קומט מען אהן, און נישט נאר מען קומט אהן, נאר מען קומט אהן נאך אסאך העכער ווי מען וואלט אנגעקומען אהן דער אלע מניעות, דער בחינה איז געוועהן ביי יוסף הצדיק, יוסף הצדיק איז אנגעקומען קיין מצרים אין ערות הארץ אין דער ערגסטע פלעצער, און ער האט זיך געהאלטען בקדושה ובטהרה, אפי' עס איז געוועהן מורא'דיג שווער, יוסף איז געוועהן איינער אליין, ער האט געהאט מורא'דיגע נסיונות אזוי ווי מען זעהט ביי דער אשת פוטיפר, מיט דעם אלעס האט יוסף הצדיק האט זיך געהאלטען בקדושה.

בכח ההתגברות על המניעות זוכה האדם למלוכה ולהתעלות למעלה מכל דרגין

אבער באמת דארף מען דא וויסען א געוואלדיגע יסוד, אז דער גאנצע סיבה פארוואס יוסף הצדיק האט זוכה געוועהן צו ווערען אזוי גרויס, [לג]דער גאנצע סיבה פארוואס יוסף הצדיק איז געווארען קעניג איז אלעס געוועהן ווגען דעם וואס ער האט געהאט מניעות, און ער האט זיך מתגבר געוועהן און דאס האבען דער שבטים גע'טענעט פאר יוסף, "המלוך תמלוך עלינו המשול תמשול בנו", די בסט דען עפעס א גרעסערע מושל אויפן יצר הרע ווי אונז, אז די זאלסט זוכה זיין צו מלוכה, אבער למעשה האט זיך ארויס געוויזען אז יא, יוסף הצדיק איז אנגעקומען קיין מצרים מיט געוואלדיגע נסיונות און ער האט זיך אויף אלעס מתגבר געוועהן און מיט דעם כח איז ער געווארען קעניג, ווייל דער יסוד איז אז א מענטש האט מניעות, דארף ער וויסען צוויי זאכען ראשית כל אויב ער האט די נסיונות איז זיכער אז ער איז בכח זיך מתגבר צו זיין אויף זיי, און שנית דארף מען וויסען אז דער דאווענען גייט נישט, מען האט נישט קיין חשק צום לערנען, מען פראבירט צו ארבעטן אויף דער מדות און עס גייט נישט, און מען איז זיך דאך מתגבר קען מען ווערען מורא'דיג גרויס א בחינה פון א מלך ממש, אזוי ווי יוסף הצדיק וואס האט זוכה געוועהן צו מלוכה נאר אין דעם זכות וואס ער האט זיך מחזק געוועהן בשעת ער האט געהאט מניעות.

זאגט דער הייליגער ייטב לב אז דאס איז פשט אין מדרש, זה נולד מהול וזה נולד מהול, דער ענין פון נולד מהול דאס איז מרומז אויף דעם וואס יעקב און יוסף האבען באקומען א באזונדערע כח הקדושה זיך צו שלאגען מיט'ן יצר הרע ווייל זיי האבען געהאט שווערע נסיונות, ווייל אז מען האט נסיונות איז דער פשט אז מען איז בכח זיך מתגבר צו זיין, און אז מען איז זיך מתגבר איז מען זוכה צו גרויסע מדריגות, אזוי ווי יוסף האט זוכה געוועהן צו מלוכה.

החשמונאים זכו למלוכה לאחר שנלחמו עם היוונים שרצו להחשיך עיני ישראל בעניני תאוות

דער זעלבע ענין איז געוועהן ביי דער חשמונאים אויך, דער מדרש זאגט וחושך זה גלות יון שהחשיכה עיניהם של ישראל בגזירותיהן (מדרש רבה בראשית פרשה ב' ד') די יוונים האבען ר"ל געמאכט טינקעל פאר אידן זיי האבען געמאכט מוראדיגע נסיונות, אזוי ווי עס איז ידוע אז דער יוונים האבען אריינגלייגט א מורא'דיגדע קליפה אין דער תאוות, כדי צו פארבלענדען דער אויגן פון אידישע קינדער, און דעמאלס אין דער שווערער זמן זענען די חשמונאים געגאנגען און זיך מוסר נפש געוועהן און דורך דעם האבן זיי זוכה געווען צו מלוכה אזוי ווי מען זעהט שפעטער אז דער חשמונאים זענען געווארען קעניגען, און דאס איז דער פשט עמדת להם בעת צרתם, דייקא ווייל עס איז געוועהן אן עת צרה וועגען דעם האבען זיי געהאט א מורא'דיג'ע סייעתא דשמיא ווייל זיי זענען געגאנגען בזמן החשכות ווען עס איז געוועהן אינגאנצען טינקעל פאר איד'ן, און מהאי טעמא האבען זיי זוכה געוועהן צו מלוכה ווייל אז מען האט שווערער זמנים באקומט מען א געוואלדיגע כח און השפעה זיך מתגבר צו זיין, און אז מען איז זיך מתגבר קומט מען אהן צו דער גרעסטע מדריגות בעולם הזה ובעולם הבא.

בחנוכה יש עליה גם לאותם שכל השנה אין להם עליה ושקועים בגשמיות

בפרט יעצט אין דער הייליגער יו"ט חנוכה, וואס איז מורא'דיג מסוגל אז א איד זאל זיך[לד] אויפהייבען אין יעדער מצב, בפרט שבת חנוכה וואס ספה"ק טייטשען פתילות ושמנים שאמרו חכמים אין מדליקים בהם בשבת מדליקים בהם בחנוכה בין בשבת בין בחול (שבת כ"ב ע"ב) דאס איז א רמז אויף אונז מען ליגט נעבעך אין גשמיות א גאנץ יאהר קען מען נישט נאנט ווערען צום אובישטער'ן, מען קען נישט שפירען קיין שבת עס איז א בחינה פון אין מדליקים בהם בשבת אע"פ כן ווען עס קומט דער הייליגער חנוכה קען מען זיך אויפהייבען אפי' פון דער נידריגסטע פלעצער אפי' מען איז אינגאנצען פארפאלען מדליקים בהם בחנוכה יעצט איז דער זמן וואס מען קען זיך מיט כאפען און נאנט ווערען צום אויבישטער'ן, זאל דער אויבישטער טאקע העלפען מען זאל זוכה זיין אלע אינאיינעם זיך מחזק צו זיין און זיך מתגבר צו זיין אין אלע מצבים און מען זאל בקרוב זוכה זיין מקבל צו זיי פני משיח צדקנו במהרה בימינו אמן:

 

פרשת מקץ

האמונה הבהירה היא יסוד עבודת ה'

 

ויאמר אליהם יוסף זאת עשו וחיו את אלקים אני ירא, לכאורה איז שווער צו פארשטיין וואס האט דא יוסף הצדיק געוואלט זאגען פאר זיינע ברודער'ס? שפעטער שטייט ויאמרו איש אל אחיו אבל אשמים אנחנו על אחינו אשר ראינו צרת נפשו בהתחננו אלינו ולא שמענו, איז לכאורה שווער פארוואס פינקט יעצט האבען די שבטים חרטה געהאט, ביז יעצט האבען זייך דאך געהאלטען אז זיי האבען געדארפט פארקויפען יוסף?

יסוד היהדות הוא להאמין באמונה שלימה ולהיכנע לצדיקים אף במה שאינו מבין

דער ענין איז אזוי, דער יסוד פון גאנץ אידישקייט איז דער ענין פון אמונה גלייבען סיי די זאכען וואס מען פארשטייט און סיי די זאכען וואס מען פארשטייט נישט, אזוי ווי מען האט שוין גערעדט אז דאס איז געוועהן דער נקודה וואס די יוונים האבען געוואלט עוקר זיין, אזוי ווי מען זאגט אין על הניסים להשכיחם תורתך ולהעבירם מחוקי רצונך, די יוונים האבען נישט געוואלט אז מען זאל טוהן תורה ומצוות ווייל [לה]עס איז "תורתך" ממילא האבען זיי געוואלט עוקר זיין די חקי רצונך די זאכען וואס מען פארשטייט נישט, אבער אונז ווייסען אז דאס איז די יסוד אז מען גלייבט באמונה שלימה אפי' דאס וואס מען פארשטייט נישט.

יעקב אבינו האט געזאגט פאר די קינדער אתי שכלתם יוסף איננו שמעון איננו (בראשית מ"ב, ל"ו) טייטשט דער בית אברהם אז יעקב האט געזאגט פאר די קינדער "אתי שכלתם" מיר האט מען נישט אויסגעהערט, ווייל די שבטים האבען נישט געוואלט גיין נאך דער מסורת אבות דארט ווי זיי האבען אנדערש פארשטאנען, און ממילא "יוסף איננו" איז נישט דא קיין ענין פון קדושה, "ושמעון איננו" עס איז נישט דא קיין ענין פון שמועה מקבל צו זיין פון א רבי, ווייל דער יסוד פון א איד איז צו וויסען אז ער איז מקבל און מאמין אפי' וואס ער פארשטייט נישט.

יוסף הצדיק השפיע לאחיו יראת שמים ואמונה שעל ידי כך הבינו שמכירת יוסף היתה טעות

לפ"ז קען זיין פשט אז יוסף הצדיק האט געזאגט "את אלקים אני ירא" האט ער משפיע געוועהן אויף די שבטי י-ה א געוואלדיגע השפעה פון יראת שמים, א השפעה פון אמונה, און ממילא האבען זיי שוין פארשטאנען אז מען האט זיי נישט חושד געוועהן סתם אזוי אז זיי זענען מרגלים עס מוז זיין עפעס א הימעל זאך וואס מען איז זיי מעניש אויף עפעס, ממילא האבען זיי געזאגט אבל אשמים אנחנו על אחינו, און שפעטער האבען זיי געזאגט אלקים מצא את עון עבדיך (בראשית מ"ד, ט"ז) ווייל זיין האבען אנגעהויבן גלייבען באמונה שלימה אז יעדער זאך קומט מיט א חשבון, און אזוי ווייטער ויגש אליו יהודה, שטייט אין נועם אלימלך אז דא האט יהודה נישט גערעדט צו יוסף ער האט מתפלל געוועהן צום אויבישטערן, ווייל ער איז צו געקומען צו א אמונה שלימה, און וועגען דעם האבען זיי פארשטאנען אז דער מכירת יוסף איז געוועהן א טעות הגם אז מיט זייער שכל האבען זיי פארשטאנען אז מען דארף אזוי צו טוהן, דאך האט עס געפעלט אין דער אמונה, צו גיין נאך דער מסורת אבות אפי' ווען מען פארשטייט נישט.

אם היה היהודי מאמין באמונה שלימה ופשוטה בכל מאמרי חז"ל לא היה נכשל בכמה איסורים שמזלזל בהם

און באמת יעדער בחור קלערט ביי זיך אז ער איז מאמין אין באשעפער באמונה שלימה, אבער ליידער איז עס נישט ממש אזוי, ווייל ווען א בחור וואלט באמת געגלייבט אין מאמרי חז"ל כל הפורש מדברי תורה אש אוכלתו, המפסיק ממשנתו מאכילין לו גחלי רתמים, וואלט זיין גאנצע לערנען אנדערש אויסגעזעהן ער וואלט געלערנט מיט דער גאנצע כוחות הנפש ער וואלט נישט מפסיק געוועהן וכדומה, זיין דאווענען וואלט אנדערש אויסגעזעהן, אזוי ווי דער[לו] דגל מחנה אפרים זאגט בשם הבעל שם טוב אז ווען א מענטש זאל גלייבען באמונה שלימה המחדש בטובו בכל יום תמיד וואלט ער יעדען טאג געדאווענט מיט א פרישע ברען, אבער אויב ר"ל גלייבט ער נישט ריכטיג ווערט דער דאווענען "אלט" ער האט דאך שוין אסאך מאל געדאווענט, און אויף דעם איז מען מתפלל "אל תשליכנו לעת זקנה ככלות כוחנו אל תעזבנו", מען בעט זיך ביים אויבישטער'ן אז דער דאווענען זאל חלילה נישט ווערען "אלט" מען זאל דורך דער אמונה זוכה זיין צו דאווענען כסדר מיט א ברען.

אם חסר היסוד שהוא האמונה אינו יכול להמשיך בעבודת ה'

נאכמער, דער ענין פון אמונה איז אזוי וויכטיג אז דער משנה זאגט אפי' נחש כרוך על עקביו לא יפסיק אבל עקרב מפסיק, "נחש" איז מרומז אויף דער יצר הרע וואס שטערט דער מענטש אינמיטען דאווענען מיט פרעמדער מחשבות אויף דעם שטייט לא יפסיק ווייל כל זמן ער גלייבט נאך באמונה שלימה אז דער אויבישטער פירט אלעס, פארשטייט ער אז דער תכלית פון די מחשבות איז אויך נאר אז ער זאל זיך מתגבר זיין און נענטער ווערען צום אויבישטערן אבל "עקרב" מפסיק, עקרב איז מרומז אויף דער יצר הרע וואס שטערט א מענטש מיט ספיקות אין אמונה אויף דעם שטייט יפסיק ווייל עס פעהלט איהם אין דער יסוד פון א איד דער ענין פון אמונה.

בכח האמונה יש ליהודי חיות בעבודת ה' והכל תלוי באמונה

ממילא אז מען וויל תשובה טוהן איז דער ערשטער זאך דער ענין פון אמונה, ווייל אז מען וועט זיך מחזק זיין אין אמונה וועט מען ווערען א "בריה חדשה" אזוי ווי עס שטייט חדשים לבקרים רבה אמונתך, דורך דער ענין פון אמונה קען מען ווערען א נייע מענטש ממש זיין גאנצע עבודת השם וועט אנדערש זיין, אזוי ווי דוד המלך זאגט אין תהילים כל מצוותיך אמונה, דער גאנצע עבודת השם פון א מענטש ווענדט זיך אין זיין אמונה, סיי אין דער ענין פון עשה טוב און סיי אין דער ענין פון סור מרע[לז] אז מען גלייבט באמת אז דער אויבישטער זעהט אלעס קומט מען נישט צו צו קיין עבירות.

ארבעה יסודות שצריך לדעת מי שרוצה להתחזק באמונה והראשון לחזור האמונה

אבער ליידער פארלייגט דער בעל דבר מורא'דיג'ע כוחות אויף דער אמונה פון א מענטש, און אז מען וויל זיך מחזק זיין אין דער אמונה דארף מען זיך איינחזר'ן פיר יסודות, דער ערשטער זאך דארף מען וויסען[לח] אז מען דארף זיך כסדר איבערחזר'ן אז מען גלייבט באמונה שלימה אז דער אויבישטער פירט דער וועלט און עס איז נישט דא אויפן וועלט קיין שום טבע, אלעס פירט דער אויבישטער ברוחניות ובגשמיות, און דורך דעם וואס מען חזר'ט זיך איין כסדר ווערט מען באמת א מאמין אבער עס גייט נישט אויף איינמאהל מען דארף עס כסדר געדענקען אז דער איינציגע כח איז דער באשעפער און ער פירט אלעס אויפן בעסטען אופן צו מען פארשטייט יא צו מען פארשטייט נישט, דאס איז דער ערשטע זאך.

והיסוד השני שלא להתפעל ממחשבות היפך האמונה ולדעת שהכל נסיונות מאתו יתברך

דער צווייטע זאך וואס מען דארף וויסען איז, [לט]אז אפי' עס קומט אמאהל אריין מחשבות פארקערט ווי אמונה ר"ל טאהר מען נישט נתפעל ווערען חלילה מען דארף זיך מחזק זיין, [מ]און מען דארף גלייבען אז אלעס איז דער אויבישטער אליין, און אז ער שיקט א נסיון איז א סימן אז מען קען עס ביישטיין און נענטער ווערען צום אויבישטער'ן, אבער מען דארף עס כסדר געדענקען ווייל דער בעל דבר פראבירט מיט אלע כוחות אריין צו ווארפען ספיקות אין אמונה ביי א מענטש, אבער מען דארף זיך מחזק זיין איך גלייב אז דער אויבישטער איז דער איינציגעסטע כח אויפען וועלט, און ער פירט אלעס, און אזוי איז מיט יעדער זאך וואס פאסירט, דא איז פונקט פארשפארט א געשעפט דא האט מען פונקט פארפאסט איינעם וואס מען האט געוואלט טרעפען, אלעס איז אויסגערעכנט בהשגחה פרטית, און אזוי דארף זיין ווייל "כל מה דעביד רחמנא לטב עביד" יעדער זאך וואס פאסירט דארף מען גלייבען אז דאס איז דער בעסטע.

והיסוד השלישי להתרחק מחברים רעים שכל קשר עמם מחליש האמונה

דער דריטע זאך, דאס איז דער ענין אז מען דארף זיך אפטיילען פון שלעכטע חברים ווי ווייט מען קען, ווייל אז מען האט שייכות מיט מענטשען וואס דרייען זיך אין דער גוי'אישע גאס און זיי לעבען נישט גענוג מיט אמונה דאס איז ר"ל גורם אז ווען מען רעדט מיט זיי ווערט נפגם דער אמונה, און דאס איז נישט נאר במעשה, נאר אפי' במחשבה אויך, דארף מען וויסען אז מען האט נישט קיין שום שייכות מיט מענטשען וואס לעבען נישט מיט אמונה, אזוי ווי דער הייליגער רבי זי"ע ברענגט דער מעשה פון דער פעטער פון ישמח משה זי"ע ער איז געוועהן א רב בימי כת שץ ימ"ש, און ער האט אנגעהויבען זיך מתרשל זיין אין געוויסע עניינים, ביז ער האט זיך מתבונן געוועהן אז דער סיבה איז ווייל ער איז ר"ל נכשל געווארען מיט א מחשבה וועגן דער כת ש"ץ ימ"ש, און עס האט איהם מורא'דיג וויי געטוהן איז ער געגאנגען אין ביהמ"ד און פארציילט דער מעשה פאר'ן עולם און ער האט געזאגט אז ער וויל יעצט תשובה טוהן, און דער סימן אז זיין תשובה איז נתקבל איז אז ער וועט נפטר ווערען אויפען פלאץ, וכך הוי ער איז אוועק אויפען פלאץ, טייטש דער הייליגער רבי זי"ע גם מזדים חשוך עבדך וכו' ונקיתי מפשע רב, דוד המלך האט געבעטען אז מען זאל נישט האבען קיין שום שייכות מיט מענטשען וואס ליגען נישט אין תורה כדי אז מען זאל זוכה זיין ונקיתי מפשע רב ווייל אז מען האט שייכות מיט אזעלכע מענטשן איז עס ר"ל גורם אז עס וועט נפגם דער מחשבה, און מען קען ר"ל צוקומען צו עבירות, ממילא דארף מען כסדר געדענקען אז מען דארף אנטלויפען פון יעדער "חברה" וואס ליגט נישט אין תורה ויר"ש.

והרביעי והוא העיקר כח התורה שזהו העצה להניח יסוד לכל החיים כדי לעבור בשלום את חיי העולם הזה המנגדים לאמונה פשוטה

דער פערדער זאך איז דער גרעסטע פון אלע, "ואת בנימין תקחו" דאס איז דער ענין פון תוה"ק אזוי ווי דער גמרא זאגט הרוצה להחכים ידרים, דאס איז דער רמז פון בנימין ווייל דער בעסטע עצה קעגן אלע נסיונות קעגן אלע פראבלעמען איז דער תורה, "טייערע בחורים" מען לעבט אין א שווערער דור בימי החשמונאים איז געוועהן חשך און היינט איז נישט נאר חשך נאר חשך ענן וערפל, יעדער טאג קומט דער בעל דבר מיט נייע נסיונות וואס רייסט אונז אוועק פון אויבישטערן דער איינציגע עצה איז יעצט זיך מחזק צו זיין, און יעצט אין די בחור'ישע יאהר'ן דאס זענען דו "שבע שני השבע" דאס זענען די יאהרען וואס מען דארף זיך צוגרייטען פאר די שבע שני הרעב די זיבעציג יאהר פון דער לעבען, און דער איינציגע אופן זיך צו צוגרייטן איז דורך דעם וואס מען שפארט זיך איין אין ד' אמות של הלכה און מען איז דבוק אין תורה דורך דעם קומט מען צו צו אמונה און אלע מצבים, אזוי ווי מען זאגט ביי קר"ש ואהבת את ד' אלקיך בכל לבבך, מען בעט פון אונז אז מען זאל דינען דער אויבישטער בשני יצריך ביצר טוב וביצר הרע סיי בשעת ווען מען לערנט און סיי[מא] בשעת ווען מען איז עוסק אין גשמיות'דיגע זאכען בשעת'ן עסען בשעת'ן שלאפען זאל ער אויך זיין אן עבד נאמן לד' און עס טוהן ווי עס דארף צו זיין, ובכל נפשך, אפי' הוא נוטל את נפשך, אפי' מען שפירט אז דער עבודת ד' גייט נישט מען האט נישט קיין שום רצונות צו דינען דעם אויבישטער'ן, ובכל מאדך בכל מדה ומדה שהוא מודד לך אין יעדער מצב ווי מען גייט ווי מען שטייט זאל מען טוהן נאר דער רצון הבורא, און מען זאל אלעס זיין גרייט צו אוועק געבען ווי איידער עובר צו זיין איין עבירה אבער ווי קומט מען צו צו די אלע מדריגות, אויף דעם זאגט דער פסוק "והיו הדברים האלה אשר אנכי מצוך היום על לבבך" דורך דעם וואס מען איז דבוק אין תורה, אז מען איז דבוק אין תורה איז מען דבוק אין באשעפער, אז מען איז דבוק אין תורה איז מען זוכה צו אמונה, דורך דעם וואס מען איז דבוק אין תורה האט מען א כח זיך מחזק צו זיין אין אלע מצבים.

המחזק עצמו במצב החושך של עקבתא דמשיחא הוא יזכה אח"כ לאור גדול

מען דארף דאך יעצט אריין כאפען ווען משיח וועט קומען וועט שוין זיין צו שפעט דער עיקר איז יעצט בשעת עס גייט שווער זאל מען זיך מחזק זיין צו זיין דבוק אין באשעפער אין דורך דעם וועט מען זוכה זיין צו א מורא'דיגע התגלות אזוי ווי דער פסוק זאגט האנשים אשר הלכו בחשך המה ראו אור גדול, יעצט איז טאקע א בחינה פון העם אשר הלכו בחשך, אבער אויב מען ווען זיך מחזק זיין מען וועט זיך איין שפארען אין דער ד' אמות של הלכה וואס איז ממש א בחינה פון ערי מקלט, א מענטש איז אין דער ד' אמות של הלכה איז נישט דא קיין רוצח עס איז נישט דא קיין גואל הדם, ער וועט נישט ליידען קיין שום פראבלעמען נישט ברוחניות און נישט בגשמיות, עס וועט ווערען מורא'דיג לעכטיג המה ראו אור גדול, מען וועט האבען א גליקליך לעבען אשריך בעולם הזה וטוב לך לעולם הבא.

אם יש לאדם אמונה בהירה שכל מה שנעשה אתו הוא מהשי"ת זה גורם שלא יחטא

אבער דער עיקר דארף מען געדענקען זיך מחזק צו זיין אין דער אמונה, און אזוי וועט מען מצליח זיין, אז מען וואלט באמת געגלייבט אז אלע כוחות פון א מענטש קומען נאר פון באשעפער וואלט מען דאך קיינמאהל נישט געזינדגט, אזוי ווי דער משל פון דער מענטש וואס איז געוועהן מורא'דיג קראנק ער האט נישט געקענט רעדען, און זיין גאנצע כח זיינע איז נאר געוועהן אין זיין דיבור און אז ער האט נישט געקענט רעדען האבען זיך אפגעשטעלט אלע זיינע געשפטען, האט מען געברענגט א גרויסע דאקטער זאל איהם אויסהיילען, ווען ער איז געזונט געווארען האט ער געמאכט א גרויסע סעודה און בשעת'ן סעודה האט ער חוזק געמאכט פון דער דאקטער וואס האט איהם אויסגעהיילט, האט מען איהם געזאגט די נער ער האט דיר דאך אויסגעהיילט און יעצט מאכסט'ו חוזק פון איהם, ליידער זענען אונז אלע אזוי מען האט באקומען א כח הדיבור דאס איז דער "מותר האדם מן הבהמה" און מיט דעם כח זינדיקט מען ר"ל, איז ערשט אז מען דארף זיך פשוט מחזק זיין אין דער אמונה גלייבען אין אויבישטער'ן באמת צוזאמען מיט די פיר יסודות און אזוי וועט מען מצליח זיין, אזוי ווי מען זעהט טאקע ביי די שבטים אז זיי האבען איינגעזעהן אלקים מצא את עוון עבדיך אלעס איז נאר פון אויבישטער'ן, ממילא איז ויגש אליו יהודה ער האט מתפלל געוועהן צום אויבישער'ן, און וואס איז שפעטער געווארען מען האט געטראפן יוסף, מען האט מחיה געוועהן יעקב אבינו אלעס איז געווארען לעכטיג, זאל דער אויבישטער טאקע העלפען מען זאל זיך מחזק זיין אין דער אמונה באמת, זיך מחזק זיין אין תורה, און דורך דעם זאל מען זוכה זיין צו התגלות כבוד שמים במהרה בביאת משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

ליל שב"ק

ויאמר אליהם יוסף זאת עשו וחיו את אלקים אני ירא, טייטשט דער בית אברהם "זאת עשו וחיו" אז מען וויל לעבען, מען וויל לעבען מיט אמונה דארף מען זיך כסדר איינחזר'ן "את אלקים אני ירא", מען האט מורא פאר'ן הייליגען באשעפער אזוי ווי יוסף הצדיק האט זיך מחזק געוועהן בשעת'ן נסיון מיט דער אשת פוטיפר "ואיך אעשה הרעה הגדולה הזאת וחטאתי לאלוקים".

איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יענקעל'ע זצללה"ה, אז דער הייליגע שינאווער רב זי"ע איז אמאהל געוועהן אין וויען, איז ער אריין צו דער פלאץ ווי מען האט געהאלטען דער חיות, און ווען דער לייב האט געזעהן דער שינאווער רב זי"ע האט ער זיך אויפגעשטעלט און זיך נישט גערירט פון פלאץ, און דער גוי דער בעל הבית האט געזאגט אז ער געדענקט פאר יאר'ן צוריק איז געוועהן א "ראבינער" "האלבערשטאם" (דער הייליגע צאנזער רב זי"ע) און דער לייב איז אנטלאפען פון איהם.

נאך א מעשה האב איך געהערט מפ"ק, אמאהל איז געקומען א איד צו פארן צום שינאווער רב זי"ע און אויפן וועג האט ער געטראפען מענטשען וואס האבען חוזק געמאכט פון דער ענין פון אמונת חכמים, ווען ער איז אנגעקומען קיין שינאווער און מען האט געהאלטען ביי ויושע האט איהם שינאווער רב זי"ע געזאגט נישט אזוי ווי זיי זאגען נאר "ויאמינו בד' ובמשה עבדו".

נאך א מעשה האב איך געהערט מפ"ק אמאהל האט זיך געמאכט א שאלה וועגען א עגונה און דער שינאווער רב זי"ע האט זיך געטראפען מיט דער "בית הלוי" דער בריסקער רב, און ער האט גערעדט מיט איהם אין לערנען אינמיטען איז דער בית הלוי אזוי נתפעל געווארען אז ער האט אנגעטוהן בגדי שבת און באגלייט דער שינאווער רב מיט לעכט (הובא בי"ג אורות).

נאך א מעשה ווען דער שינאווער רב זי"ע האט זיך געטראפען מיט דער בית הלוי, און שינאווער רב האט געהאלטען פאר'ן דאווענען און דער בית הלוי האט זיך געוואלט געזעגענן, האט שינאווער רב זי"ע געזאגט אז ער גייט זיך יאגע'ן צום דאווענען, און אזוי האט ער געטוהן (ר' יענקעלע זי"ע האט מפליא געוועהן אז שינאווער רב זי"ע האט געדענקט זיך צו יאגען) דערווייל האט ער געגעבען א נועם אלימלך פאר'ן בית הלוי, האט איהם דער שינאווער רב זי"ע געפרעגט נאכ'ן דאווענען וואס זאגט איר צום ספר? האט דער בית הלוי געזאגט "ער רעדט דאך פון צדיקים ער רעדט דאך נישט פון מיר".

 

פרשת ויגש

יהודי צריך לעמול בלי חשבונות לעתיד ואז יצליח

 

ולא יכלו אחיו לענות אותו כי נבהלו מפניו, זאגט דער מדרש אוי לנו מיום הדין אוי לנו מיום התוכחה בלעם חכם אומות העולם היה ולא היה יכול לעמוד בתוכחתו של אתונו יוסף קטנן של שבטים היה, ולא יכלו אחיו השבטים לענות אותו, כשיבא הקב"ה ויוכיח כל אחד ואחד לפי מה שהוא שנאמר אוכיחך ואערכה לעיניך על אחת כמה וכמה, אזוי ווי די שבטים האבען נישט געקענט ענטפערן יוסף הצדיק, כ"ש וכ"ש וועט דער מענטש נישט קענען ענטפערען פאר'ן ב"ד של מעלה נאך זיינע הונדערט און צוואנציג, פרעגען שוין אלע, וואס איז דער צוגלייך פון יוסף מיט זיינע ברודער, מיט דער מענטש נאך הונדערט און צוואנציג?

כשיעלה האדם לב"ד של מעלה לאחר מאה ועשרים יתבעו ממנו על מה שהיה יכול להיות וצריך להיות

דער פשט איז אזוי, עס איז געוועהן א מעשה ביי דער הייליגער נצי"ב, בשעת ער האט ארויס געגעבען זיין ספר האט ער זיך מורא'דיג געפרייט, האבען די מענטשען איהם געפרעגט וואס ער פרייט זיך אזוי שטארק? האט דער נצי"ב פארציילט פאר'ן גאנצען עולם זיין גאנצע היסטאריע, ער איז געוועהן זייער א ווילדער יונגל און עס האט פארשטייט זיך מורא'דיג גשטערט פאר דער מנהל און דער מלמדים, און מען האט פראבירט איהם צו פארבעסער'ן מיט גוטענס, און מען האט פראבירט מיט שלעכט'ס, ער האט אבער גארנישט געהאלפען ער איז געבליבען ביי זיינ'ס און ער האט זיך נישט געטוישט, דער מצב איז געווארען אזוי געפערליך אז מען האט שוין נישט געקענט אויסהאלטען, איז דער מנהל אריבער צום טאטען פון נצי"ב און איהם געזאגט, הער מיך אויס, דיין זוהן האט נישט ביי אונז אין חדר קיין שום תכלית מען האט שוין פראבירט מיט איהם אויף אלע אופנים עס גייט נישט ער האלט נישט ביים בעסער ווערען, און ער שטערט אנדערע קינדער, זאל דער טאטע פשוט טוהן תכלית און איהם ארויסנעמען פון חדר און ער זאל גיין ארבעטען אזוי וועט ער כאטש אויף וואקסן אן ערליכע "בעל הבית".

דער טאטע האט פראבירט זיך איינצובעטען ביי דער מנהל אבער ער האט נישט געוואלט הערן פון גארנישט מען האט דאך שוין גענוג מאהל פראבירט, דא איז דער נצי"ב אריינגעקומען ער האט געהאט אויסגעהערט דער גאנצע שמועס, האט ער געבעטען ביי דער מנהל ער זאל פראבירען נאך איינמאהל אפשר דאך וועט ער זיך פארבעסער'ן, האט דער מנהל מסכים געוועהן, און פון דעמאלס און ווייטער האט ער זיך טאקע אנגעהויבען בעסער אויפצופירען, און אזוי איז ער געשטיגן מעלה מעלה ביז ער יז געווארען דער גרויסע נצי"ב און ער האט זוכה געוועהן ארויס צו געבען א ספר, האט דער הייליגער נצי"ב געזאגט פאר'ן עולם ווען איך וואלט דעמאלס געגאנגען ארבעטען וואלט איך געווארען א פשוטע "בעל הבית" איך וואלט נישט געקענט קיין לערנען, איך וואלט געגאנגען יעדער טאג צום ארבעט, נאכ'ן ארבעט וואלט איך געגאנגען צו דער "עין יעקב" שיעור אזוי ווי אלע פשוטע מענטשען, ווען איך וואלט ארויפגעקומען אויף יענער וועלט וואלט מען געפאדערט פון מיר ווי איז דיין ספר? ווי איז דיין ישיבה? איך וואלט דאך גארנישט געוויסט וואס מען וויל פון מיר, איך בין דאך געוועהן א פשוטע "בעל הבית" נישט געקענט אפ' לערנען, ווי האב איך געקענט מאכן א ספר! ווי האב איך געקענט האבען א ישיבה! האט דער נצי"ב זיך געווענדעט צום עולם, מורי ורבותי מען זאל וויסען אז עס איז נישט דא קיין שום תירוצים, יעדער איינער קען אויסוואקסען א גאון ממש, עס איז נישט דא קיינער וואס וועט זיך קענען פארענטפערן, איך האב דאך גארנישט געקענט וואס וויל מען פון מיר, ווייל יעדער מענטש האט דער כוחות ביי זיך.

על כל אחד לדעת שאף אם נראה שאין לו הכחות להצליח אם יעמול יכול להגיע למדרגות עליונות

לעניינינו דארף א בחור וויסען, אז אויב ער שפירט ביי זיך אז ער האט נישט אזא גוטע קאפ ווי א צווייטע בחור, ער האט נישט אזא גוטע זכרון ווי דער צווייטע בחור, ער האט נישט דער זעלבע כוחות הנפש ווי יענער, מיינט ער אז לערנען איז נישט פאר איהם יענער קען אויסוואקסען א ראש ישיבה, א דיין, א רב וכדומה, אבער פאר איהם איז עס נישט געמאכט, ער איז דאך נישט שולדיג ער האט נישט אזעלכע כשרונות ווי יענער, ממילא לערנט ער שוין נישט אזוי פלייסיג ער קלערט ביי זיך ער וועט שוין זעהן דורך צו שטופען דער בחור'ישע יאהרען, אוודאי ער וועט נישט טוהן קיין גרויסע עוולות, אבער ער שטרענגט זיך נישט אהן צום לערנען ווייל עס איז דאך נישט געמאכט פאר איהם! א וודאי ער לערנט דא אביסעל דארט אביסל, דארף ער דאך יא קענען דער פארהער וכדומה, אבער ער ליגט נישט אין לערנען ער לייגט נישט אלע זיינע כוחות אריין אין לערנען ווייל ער קלערט ביי זיך אז ער האט דאך נישט קיין גוטע קאפ ער האט דאך נישט קיין גוטע זכרון וכדומה, די אלע חשבונות זענען ממש פאלטש, א בחור דארף וויסען אז די אלע זאכען זענען לא מעלה ולא מוריד, יעדער בחור האט אין זיך געוואלדיגע כוחות, יעדער בחור האט דער כח אויסציוואקסען א מורה הוראה, יעדער בחור איז בכח אויסצוואקסען א גאון אין תורה, ווייל די אלע שווערעקייטען וואס ער זעהט יעצט זענען דאך נישט קיין שום ראי' אויפן עתיד עס איז פונקט פרקערט אסאך מאהל דער וואס דארף זיך מוטשען עטליכע מאהל צו פארשטיין ער קען וואקסען אסאך גרעסער, ווי דער וואס עס גייט איהם גרינג דער ערשטער מאהל, ווייל א בחור דארף וויסען ער קען "זיך" נישט, ער ווייסט נישט וואס עס ליגט אלט'ס אין איהם, ער ווייסט נישט וואס קען אלט'ס וואקסען פון איהם, און אז ער וועט זיך יעצט מעסטען מיט די פאר שווערקייטען, וועט פון איהם גארנישט וואקסען, און מען וועט איהם פרעגן, ווי איז דיין ספר, ווי איז דיין ישיבה? עס איז נישט דא קיין שום תירוצים.

בחור צריך להשקיע כל כוחותיו בתורה כי אין לדעת מה יהא בסופו ובבגרותו כבר אינו יכול להתחיל

א בחור דארף זעהן אריינצולייגען אלע זיינער כוחות אין תורה, ער פארשטייט נישט איינמאהל זאל ער לערנען נאכאמאהל, דער עיקר זאל ער חלילה נישט אפמאכען אז ער האט א שוואכע קאפ, דער תורה איז פאר איהם נישט געמאכט, ער ווייסט דאך נישט זיין מציאות וואס קען זיין אין צעהן יאהר ארום וואס וועט זיין אין צוואנציג יאהר ארום, ווי אזוי וועט ער דעמאלס אויסקוקען אויב ער שטרענגט זיך אהן אפי' ער שפירט אז עס גייט איהם נישט, דעמאלס וועט דאך זיין צו שפעט דעמאלס וועט ער בכלל נישט וויסען וואס מען וויל פון איהם ער איז א פשוט'ע יונגערמאן, ער האט געלערנט אביסעל, נאך דעם איז ער געגאנגען ארבעטען, עס איז נישט קיין שום עוולה צו גיין ארבעטען, אבער ער איז דאך ממש א נער, א שוטה, ווער האט איהם געבעטען אפצומאכען אלט'ס בחור אז לערנען איז נישט פאר איהם, ער וואלט זיך דעמאלס אנגעשטרענגט וואלט ער דאך געוואקסען א ראש ישיבה וכדומה.

כשרואה האדם באחריתו כמה טעה בחשבונות שעשה בצעירותו וכמה קלקל ע"י זה אוחזתו בושה נוראה

דאס איז געוועהן דער פשט ביי יוסף מיט דער ברודער, די הייליגער שבטים האבן דן געוועהן יוסף למיתה ע"פ הלכה אזוי ווי עס שטייט אז זיי האבען מצרף געוועהן דער אויבישטער כביכול צו מנין, ווייל זיין האבען באמת געהאלטען אז יוסף הצדיק איז מחויב מיתה שפעטער ווען זיי זענען געקומען קיין מצרים האבן זיי געהאט מורא'דיג'ע צרות זיי האבען נישט פארשטאנען פשט פארוואס מען איז זיי חושד אז זיי זענען מרגלים, שפעטער האט מען צוגענומען בנימין, שפעטער ווען יוסף הצדיק האט זיך צו זיי מגלה געוועהן האבען זיי זיך מורא'דיג געשעמט, זיי האבען דאך געמאכט א חשבון א יוסף הצדיק איז חייב מיתה, יעצט האבען זיי געזעהן ווי שטארק יוסף הצדיק האט אויסגעפעלט אז ער איז טאקע פארקויפט געווארען און ער איז אנגעקומען קיין מצרים צו דער ערגסטע פלעצער, ער האט זיך אבער געהאלטען בקדושה, און דאס איז געוועהן דער יסוד פאר כלל ישראל דאס וואס יוסף הצדיק איז געוועהן אין מצרים און זיך מתגבר געוועהן אויף אלע נסיונות, דאס איז געוועהן דער בושה פון דער שבטים זיי האבן געוואלט הארגענען יוסף, דא האבען זיי געזעהן ווי שטארק יוסף הצדיק האט אויסגעפעהלט ווי פון הימל האט מען געפירט דער גאנצע מעשה אז זיי האבען געדארפט אראפקומען קיין מצרים זיך צו ביקען פאר יוסף, און וועגען דעם האבען זיי געדארפט טאקע ברענגען בנימין ער זאל זיך אויך ביקען, ווייל אזוי האט טאקע געדארפט זיין אז יוסף הצדיק זאל יא האבען דער מלוכה און דער שבטים זאלען זיך יא ביקען צו איהם, דאס איז געוועהן זייער בושה זיי האבען זיך געשעמט מיט זייער חשבון, און דאס איז פשט אין מדרש א מענטש וואס האסט זיך אפקגע'פסק'נט יונגערהייט אז דער תורה איז נישט פאר איהם, ווען ער וועט ארויף קומען אויף יענער וועלט וועט מען איהם פארהאלטען ווי איז דיין ספר ווי אין דיין ישיבה וועט דאך זיין א מור'דיגע בושה ער וועט דאך קלאהר זעהן ווי דער גאנצע חשבון זיינע איז פאלטש, אויף דעם שטייט אוי לנו מיום הדין אוי לנו מיום התוכחה.

על ידי קדושת השבת קודש ועל ידי ענווה יכול היהודי להכיר האמת בעצמו שיש לו הכחות  להצליח בעמלו

דארף מען ארויסנעמען פון דער פרשה אז הגם א בחור האט שווערעקייטען טאר ער חלילה נישט אפמאכן וואס ער קען זיין, אלט'ס וועגען זיינע שווערעקייטן, ווייל דער שווערעקייטן מיינען גארנישט ער דארף זיך נאר אביסל מתגבר זיין און אלעס וועט לעכטיג ווערען, און ווי קומט מען טאקע צו דער ריכטיגע הכרה, מען זאל קענען איינזעהן דער אמת, און וויסען וואס פאר א כוחות מען האט אין זיך, מען דארף זיך פשוט אנשטרענגען וועט מען זעהן, ווי עס איז גארנישט אזוי שווער, [מב]דער תירוץ איז דורך שב"ק אין דורך ענוה, ווייל דער גאנצע סיבה פארוואס א מענטש מאכט אזעלכע פאלטשע חשבונות איז אלעס ווייל זיינע עבירות פארשטעלן איהם נעבעך פון זעהן דער אמת, דורך דער שבת קען מען זוכה זיין צו זעהן דעם אמת אזוי ווי דער פסוק זאגט (בשלח ט"ז כ"ט) ראו כי ד' נתן לכם את השבת, אז דורך דעם וואס מען האט א שבת קען מען זוכה זיין צו א אמת'ן ראיה, און דער זעלבע איז מיט ענוה אויך, ווייל כל זמן א מענטש האלט זיך גרויס, מאכט ער כסדר פאלטשע חשבונות, אויב וועט ער מאכען א אמת'דיגע חשבון זיך מתבונן זיין ווי ווייט ער איז ליידער פון אויבישטערן וועט ער זוכה זיין דורך דעם צו זעהן אביסעל דער אמת.

זאל דער אויבישטער טאקע העלפן מען זאל זוכה זיין צו זעהן דעם אמת זיך מתגבר צו זיין אויף אלע שוועריקייטן און מען זאל בקרוב זוכה זיין מקבל צו זיין פני משיח צדקנו במהרה בימינו אמן:

 

 

 

 

פרשת ויחי

גודל פגמי הקדושה ודרכי התיקון בימי השובבי"ם

 

ויקרא יעקב אל בניו האספו ואגידה לכם את אשר יקרא אתכם באחרית הימים, זאגט רש"י ביקש יעקב לגלות את הקץ ונסתלקה ממנו שכינה, איז לכאורה שווער, אויב צום סוף האט יעקב אבינו נישט מגלה געוועהן דער קץ וואס זאגט דער פסוק "ואגידה לכם" ער האט דאך נישט פארציילט? און ווי אזוי קען דער תורה שרייבען ואגידה? ווייטער שטייט ראובן בכורי אתה כוחי וראשית אוני, פחז כמים אל תותר זאגט דער מדרש אתה חטאת במים יבא משוי במים, דאס גייט ארויף אויף משה רבינו, ויקרבוך משה רבינו ער וועט דיר מקרב זיין צום אויבישטער'ן יחי ראובן ואל ימות, איז לכאורה שווער וואס איז דער שייכות פון דער חטא פון ראובן מיט משה רבינו?, נאך איז שווער פארוואס גלייכט דער תורה צו דער חטא פון ראובן צו וואסער?

ימי השובבים הם זמן לצאת ולהיטהר מכל הרע ומי שאינו מנצלם התביעה עליו גדולה ביותר

"טייערע בחורים" יעדער טאג איז א זמן תשובה, יעדער טאג דארף א מענטש זוכן עצות ווי אזוי נענטער צו ווערען צום טאטן אין הימעל, אבער ספעציעל יעצט אין די הייליגער ימי השובבי"ם וואס דער אר"י הקדוש האט אונז מגלה געוועהן אז די טעג זענען טעג וואס דער אויבישטער כביכול קומט צו יעדער איד און ער בעט זיך אז ער זאל תשובה טוהן, און דער זמן איז א זמן וואס מען קען ארויסקרוכן פון אלע פראבלעמען, פון אלע נסיונות, מען קען אינגנצען ארויסקומען פון דער בלאטע, ממילא דארף מען זעהן תשובה צו טוהן, אזוי ווי דער רבינו יונה זאגט אז טאמער א מענטש טוהט נישט קיין תשובה אין דער הייליגער טעג איז זיין עונש אסאך הארבער, ווייל דעמאלס מאכט דער אויבישטער אויף פאר יעדען איינעם א פתח ער זאל קענען תשובה טוהן, אזוי ווי דער משל פון דער קעניג וואס האט אריין געלייגט גנבים אין תפיסה, און עס האט זיך געמאכט א לאך ווי זיי האבען געקענט אנטלויפן און איינער איז נישט אנטלאפן, האט מען איהם געגעבן א מורא'דיגע עונש ווייל אויב ער האט געקענט אנטלויפען און ער איז נישט אנטלאפן איז דאך א סימן אז דער גאנצע תפיסה איז פאר איהם נישט קיין עונש, דער זעלבע זאך איז מיט א מענטש וואס ליגט אין די הענט פון יצר הרע און עס קומט אזעלכע הייליגער טעג, און ער טוט נישט קיין תשובה איז זיין עונש מורא'דיג גרויס.

גם אם נראה לעיניים שהצדיק ושאינו צדיק שווים במצבם ידוע לכל מבין שבסוף יגיע דין וחשבון

ליידער לעבט מען אין א שווערער דור מען זעהט נעבעך סיי עובדי השם און סיי ר"ל מענטשען וואס דינען נישט דעם אויבישטער'ן ביידע לעבן א גליקלעך לעבען, סיי דער וואס לערנט יא סיי דער וואס לערנט נישט, סיי דער וואס היט דער דיבור סיי דער וואס היט ח"ו נישט, אלעס קוקט אויס דער זעלבע, אבער אויב מען טראכט אביסל אריין אין דער מאמרי חז"ל זעהט מען אז דער וועלט איז נישט קיין הפקר וועלט, אזוי ווי ווען א מענטש גייט אריין אין א געשעפט ער נעמט וואס עס לאזט זיך עס קוקט אויס ווי ער טוט וואס ער וויל, אבער איינער מיט שכל פארשטייט אז אלעס ווערט פארשריבן ביים פארקויפער און צום סוף קומט א גרויסע סך הכל, דער זעלבע איז דאך לענינינו אויך, אויף דער וועלט קוקט אויס אז מען טוט וואס מען וויל, אבער א ערליכע יוד גלייבט אז אלעס ווערט פארשריבן אויבן אין הימל.

מי שאינו שמור בקדושה גורם לעצמו חורבן בכל עניני רוחניות ואוטם את מחו ולבו מלקבל כל דבר רוחני

איינע פון דער עיקר זאכן וואס מען דארף תשובה טוהן אין די הייליגער טעג איז דער ענין פון קדושה, א איד דארף זיין הייליג, הייליג מיינט אפגעהיטען פון דער גוי'אישע גאס, אפגעהיטען פון גוי'אישע מחשבות, נישט קוקען וואס א גוי קוקט, נישט געפעלען וואס גוי געפעלט, מען דארף זיין אפגעטיילט פון דער גוי'אישקייט, און אלע ענינים, און דער ערשטע פרט פון קדושה וואס א מענטש דארף זיך מתבונן זיין, דאס איז דער ענין פון שמירת עינים, א מענטש דארף מאכן א חשבון ליידער האב איך געקוקט ווי מען טאר נישט און דאס האט ר"ל גורם געוועהן מחשבות וואס טויגען נישט, און שפעטער ברענגט עס ר"ל דער ערגסטע זאכן, מען דארף אריין טראכטן ווי קימט עס אז מען קען נישט דאווענען, ווי קומט עס אז מען קען נישט לערנען תורה ברציפות, ווי קימט עס אז מען קען נישט מקבל זיין קיין מוסר ווי קימט עס אז דער תורה זאגט (שלח מ"ו ל"ט) וראיתם אותו וזכרתם את כל מצוות ד', און אונז גייען מיט ציצית און מען זינדיקט ר"ל[מג], דער תירוץ איז אז מען האט נישט די אויגן ווערט מען ר"ל בלינד, מען קען נישט לערנען מען קען נישט דאווענען, אזוי ווי דער חתם סופר זאגט אויפן פסוק ותפקחנה עיני שניהם (בראשית ג' ו') כל זמן אדם הראשון האט געהאלטן פאר'ן חטא האט ער געזעהן גוט'ס אבער נאך דעם וואס ער האט געזינדיקט האט ער נאר געזעהן גשמיות, און עס איז ר"ל בלינד געווארען דער אויגן פון רוחניות, ליידער ביי אונז איז אויך אזא בחינה וויבאלד דער אויגן האבען געקוקט וואס מען דארף נישט איז ר"ל בלינד געווארן דער רחניו'דיגע אויגן.

העצה לתקן הפגמים בקדושה היא הדמעות שמוריד לפני השי"ת בתפילה בכוונה ותשובה

וואס איז דער עצה אויף דעם, זאגט דער הייליגער רבי זי"ע א מורא'דיגע משל, אמאהל איז געוועהן מענטשען וואס האבען שטארק געזינדיקט קעגן דער קעניג, און זיי האבען מורא געהאט פאר א עונש, זענען זיי געגאנגען צום נאהנטער חבר פון קעניג און זיי האבען איהם געפרעגט וואס קען מען טוהן איבער צו בעטען דעם קעניג האט ער זיי געזאגט אז ליידער איז ער אויך דערווייטערט געווארען פון קעניג, אבער איין זאך ווייסט ער אז עס איז פארהאן א געוויסע משקה וואס דער קעניג האט ליב וואס מיט דעם קען מען איהם איבער בעטען, האבן זיי גענומען דער משקה אין זיי האבען איבער געבעטן דער קעניג מיט דעם, דער נמשל איז איד'ן האבען זיך ר"ל דערווייטערט פון טאטע'ן אין הימעל מען האט מטמא געוועהן דער אויגן, גייט מען פרעגען ביי צדיקים וואס איז דער עצה, ווי אזוי קען מען זיך אויסוואשן דאס הארץ פאר'ן הייליגער באשעפער, זאגט דער צדיק אז עס איז דא איין עצה דאס איז דער ענין פון טרערן, מיט טרערן קען מען אויסוואשן דער אויגן פאר'ן הייליגער באשעפער, [מד]מיט טרערן קען מען מתקן זיין דער גאנצע עבר און מקבל זיין באמת א קבלה להבא, אזוי ווי עס איז אמאל געקומען א איד צו דער הייליגער ריז'ינער זי"ע ער איז געוועהן א מורא'דיגע בעל עבירה, ער האט געפרעגט דער ריז'ינער זי"ע ווי אזוי קען ער עס מתקן זיין, האט דער ריז'ינער איהם געהייסן ער זאל איהם אנקוקען, און ער זאל אלעס זאגן אין א סידור, און ער איז שפעטער געווארן א מורא'דיגע בעל מדריגה, ווייל ער האט מתקן געווען און מקדש געוועהן זיינע אויגן, עיני עיני ירדה מים (איכה א' מ"ז) אז א מענטש האט ר"ל מטמא געוועהן דער אויגן איז דער עצה עיני עיני ירדה מים, מען זאל זיך אויסוואשן מיט טרערן, פלגי מים ירדו עיני על לא שמרו תורתך, מען האט נישט געהיטן דער אויגן דארף מען זיי אויסוואשן מיט טרערן.

מי שמכניס עצמו לנסיון בענין קדושה נקרא רשע אפילו אם לא נכשל

דער גמרא זאגט (בבא בתרא נ"ז ע"ב) אז איינער וואס האלט זיך איין פון זעהן שלעכטס[מה] איז א חסיד, פרעגט דער גמרא אויב ער האט צוויי וועגן צו גיין, און ער גייט דארט ווי עס איז ר"ל דא זאכן מען דארף נישט זעהן, אפי' אויב ער קוקט נישט הייסט ער ר"ל א רשע ווייל ער האט זיך נישט געטארט אריין לאזן אין אזא מצב, זאגט דער גמרא אז עס רעדט זיך ווען ער האט נישט געהאט קיין אנדערע עצה און ער האט זיך איינגעהאלטן, דאס הייסט א חסיד, מורי ורבותי, א בחור גייט אין גאס א בחור גייט אין געשעפט, אפי' ער היט דער אויגן איז ר"ל נקרא רשע ווער האט איהם געבעטן אהין צו גיין, און אוודאי ווען מען דארף יא גיין און מען היט זיך נישט איז אויך נקרא רשע, דער יסוד איז מען טאר נישט גיין נאר ווען מען איז ממש געצווינגן און אפי' ווען מען גייט דארף מען זיך היטן.

רק מי ששמור בקדושה יכול לעמוד בקבלותיו והתעוררותו בעת רצון שיהא לזה קיום ומי שאינו שמור נופל מאליו למטה

אסאך מאל נעמט זיך א בחור אינטער זיך צו פירן ווי עס דארף צו זיין אבער עס האלט זיך נישט, אזוי ווי דער פסוק זאגט (תהילים כ"ד ג') מי יעלה בהר ד' ומי יקום במקום קדשו, וואס איז דער עצה אז מען זאל זיך האלטן מיט דער קבלה, עס זאל זיך האלטן דער התעוררות, אויף דעם איז דער תירוץ מען דארף זיך היטן דער אויגן ווייל אז מען היט נישט די אויגן קען זיך ביי אים נישט האלטן קיין התעוררות.

[מו]טייטשט דער הייליגער קדושת יו"ט, אז אזוי ווי דער וואסער איז יורד ממקום גבוה למקום נמוך, עס פאלט אראפ פון גאר הויך צו דער נידריגסטע פלעצער, אזוי איז ליידער ביי דער מענטש אויך, כל זמן א מענטש פירט זיך אויף בקדושה איז ער אויף א מורא'דיגע מקום גבוה, ער קען זיין מורא'דיג דבוק אין באשעפער, ער קען זיין אויף גאר א הויכע מדריגה, אבער דער רגע וואס ער היט זיך נישט דער אויגן, ער פירט זיך נישט אויף בקדושה, איז ער יורד ממקום גבוה למקום נמוך, ער פאלט נעבעך אראפ צו דער נידריגסטע פלעצער מען פארטרייבט איהם ר"ל פון אויבישטערן ער קען שוין נישט דאווענען, ער קען שוין נישט לערנען, ער שפירט שוין נישט קיין טעם אין שבת.

העצה לזה היא להתפלל ולהתחנן לשוב אל ה' כתפילת המים אנן בעינא למהוי קמי מלכא

וואס איז דער עצה אויף דעם, דער תירוץ איז ער דארף זיך אויסלערנען פון דער וואסער, אזוי ווי ווען דער אויבישטער האט צוטיילט דער אויבישטער וואסער פון דער אינטערשטער וואסער, האבען דער וואסערען געוויינט פאר'ן אויבישטערן "אנן בעיני למהוי קדם מלכא" אונז ווילען אויך זיין נאנט צום הייליגען באשעפער, האט דער אויבישטער צוגעזאגט אז מען וועט טאקע ניצען דער וואסער אויפן מזבח, אזוי דארף א איד וויינען צום טאטע'ן אין הימל טאטע איך וויל זיך צוריקערען צו דיר, טאטע איך וויל זיין נאנט צו דיר, איך וועל פראבירען זיך אויפצופירען בקדושה, היטן די אויגן, אזוי ווי דער פסוק זאגט שפכי כמים לבך נוכח פני ד', מען דארף זיך אויסוויינען אזוי ווי דער וואסער, וואס האט געוויינט צום אויבישטערן אנן בעיני למהוי קדם מלכא, מען דארף בעטן אז מען זאל זוכה זיין, צו זיין נוכח פני ד', מען זאל קענען זיין נאנט צום אויבישטערן, ווייל דורך דעם וואס מען האט ליידער נישט געהיטען די אויגן איז מען ר"ל דערווייטערט געווארען פון אויבישטערן, און דער איינציגע עצה איז וויינען און מתפלל זיין אזוי ווי דער וואסער אנן בעיני למהוי קדם מלכא, דער השתוקקות איז געוועהן ביי משה רבינו ער האט כסדר משתוקק געוועהן אזוי ווי דער וואסער אנן בעיני למהוי קדם מלכא, איך וויל זיין נאנט צום אויבישטערן, און מיט דעם השתוקקות האט משה רבינו מעלה געוועהן אסאך נשמות צום אויבישטערן, דאס איז פשט אין מדרש ראובן בכורי אתה, אויב ראובן וואלט זיך געפירט בקדושה וואלט ער געוועהן דער גרעסטע פון אלע שבטי י"ה, אזוי ווי ער האט זיך נישט געפירט בקדושה איז ער ליידער געפאלען פחז כמים, אזוי ווי דער וואסער ממקום גבוה למקום נמוך, וואס איז דער תיקון אויף דעם, זאגט דער מדרש זאל קומען משה רבינו וואס האט מעלה געוועהן נשמות מיט דעם השתוקקות פון אנן בעיני למהוי קדם מלכא, און דאס וועט זיין דער תיקון.

הפגמים בקדושה מקלקלים גם את כל הגוף והעצה לזה היא יגיעת התורה במסירת נפש עם כל הכחות לטהר המח

דער צווייטע זאך דארף מען וויסען אז ר"ל אויב א מענטש פירט זיך נישט בקדושה[מז] ווערט ר"ל נתקלקל זיין גאנצע גוף[מח], און עס איז מוראדיג שווער תשובה צו טוהן דער איינציגע וועג וואס מען קען תשובה טוהן, [מט]שטייט פון דער הייליגער צאנזער רב, איז דורך מסירות נפש אז מען זאל זיך אוועקגעבען פאר'ן אויבישטער'ן, און ווי אזוי מאכט מען מסירות נפש דער תירוץ איז, מיט א שמירת הדיבור, מיט א שמירת עינים, אפילו מען שפירט זיך אינגאנצען פרפאלען זאל מען זיך נאכאלטס מתגבר זיין, און ווייזען פאר'ן אויבישטערן אז מען גיט אלעס אוועק אבי מען זאל זיך קענען פירן בקדושה, אבער דער גרעסטע מסירות נפש וואס א בחור קען טוהן איז זיך אריינצולייגען אין דער תורה מיט אלע כוחות, אזוי ווי דער רמב"ם[נ] זאגט אז שלעכטע מחשבות קען נאר שולט זיין ביי איינער וואס ליגט נישט אין תורה, ווייל מיט יעדער שטיקל תורה איז מען דוחה דער רע, און נאכמער אזוי ווי מען האט זיך ר"ל נישט געהיטן דער אויגן איז מען ר"ל טמא געווארען, א טמא דארף אריינגיין אין מקוה מען דארף זיך אריינלייגען אין תורה אבער אזוי ווי ווען איינער לערנט יא, אויב ליגט איהם איין חלק מח אינדרויסען הייסט דאס נישט געלערנט, נישט דאס איז מקדש ומטהר.

בימינו שקשה לצום תעניות התיקון הוא ללמוד ולהתפלל במסירות נפש אפילו בלא חשק ולהתחזק בצדקה ושמירת שבת

בפרט יעצט אין דער ימי השובבי"ם וואס מען וואלט באמת געדארפט פאסטען כדי אלעס מתקן צו זיין, אבער אזוי ווי מען האט נישט קיין כח צו פאסטן דארף מען מקיים זיין דער גמרא היכא דמי בעל תשובה הרגיל ללמוד דף אחד ילמוד שני דפין, און אויב מען ליגט אין תורה קען מען עס נאכמער מתקן זיין ווי מיט פאסטן אזוי ווי עס שטייט אין חיד"א, אבער לערנען מיינט נישט לערנען און מפסיק זיין, לערנען מיינט אז נישט נאר ווען מען האט חשק, לערנען מיינט אפי' ווען מען האט נישט קיין חשק זאל מען לערנען וכו' מיט מסירות נפש וויינען פארן אויבישטערן אז מען וויל זיך צוריק קערן באמת, מען זאל לערנען שעות רצופות, נאך א שעה און נאך א שעה ווייל דאס איז מקדש ומטהר דער מענטש, דאס איז דער עצה סיי אויפן עבר און סיי אויף להבא, אזוי ווי איך האב שוין אמאהל נאכגעזאגט בשם דער "מלאך, פון אמעריקע אז אויב א מענטש לערנט נישט קיין פיר שעה רצופות איז ער ר"ל עלול אויף שמד" אזוי ווי ספה"ק זאגען אז איינער האט ר"ל עובר געוועהן אויף "פשע", דארף ער מתקן זיין די דריי זאכען, פזר ער דארף געבען צדקה, א בחור קען דאך נישט געבן קיין צדקה דארף ער געבען צדקה פון זיין לערנען אוועקגעבען שעות רצופות, לערנען אפי' אן חשק, דער צווייטער זאך שבת ער דארף זעהן צו מקדש זיין דעם שבת, דער דריטער זאך איז ענוה מען זאל זיך נישט פאפען מען זאל וויסען דער אמת ווי שטארק מען האט ליידער געזינדיגט און זיך דערווייטערט פון אויבישטערן, און בפרט אין דער ימי השובבי"ם דארף מען זעהן זיך מחזק צו זיין אין דעם ענין פון לערנען ברציפות, אמאל פלעגט מען לערנען פינף שעה אין א צי, אבער אפי' איינער קען נישט לערנען קיין פינף שעה זאל ער כאטש לערנען דריי שעה ברציפות מתחילת הסדר ועד סופו און דאס וועט זיין א מסירות נפש פאר'ן אויבישטערן, מיט דעם ווייזט מען אז מען האט נישט קיין שום אייגענער רצון, אלעס איז מען גרייט אוועקצוגעבען פאר'ן אויבישטערן.

תורה בלא קדושה אין לה שום ערך

דאס זאגט דער פסוק ויקרא לבנו ליוסף, יעקב אבינו איז מרומז אויף מדת תפארת, תפארת איז תורה, אפי' א מענטש האט תורה איז נאך נישט גענוג עס פעלט נאך אויס ויקרא לבנו ליוס"ף מען דארף האבען דער ענין פון קדושה[נא] ווייל אן קדושה איז אלעס גארנישט ווערט ר"ל, נאך א זאך איז מרומז אין יוסף[נב], דאס איז דער ענין אז א מענטש דארף זיכן מוסיף צו זיין נאך אויף זיין עבודת השם, ער לערנט בהתמדה זאל ער זוכן מוסיף צו זיין נאך און נאך, און דאס זענען די צוויי עצות מתקן צו זיין עניני קדושה דער ערשטע זאך איז דער ענין פון שמירת עינים, סיי מתקן צו זיין דעם דורך טרערען, און סיי אויף להבא צו פראבירן צו היטן די אויגן, דער צווייטע זאך איז דער ענין פון מסירות נפש וואס מען דארף זיך אריינלייגן אין תורה מיט אלע כוחות מיט דעם קען מען זיך צוריקקערן צום הייליגן באשעפער און שרייען אנן בעיני למהוי קדם מלכא.

גם בעניני רשות אם עושה יותר ממה שנצרך זהו עוון וגורם היפך הקדושה ומי שהתרגל לתאווה צריך להפך התאוות לעבודת ה'

אבער נאך א זאך דארף מען וויסען[נג] אז עס איז נישט דא אויפן וועלט קיין שום זאך וואס איז א רשות, א מענטש וואס לערנט און דאווענט ווי עס דארף צו זיין, איז זיין עסן אויך א מצוה, זיין שלאפן איז אויך א מצוה ווייל מיט דעם דינט ער דעם אויבישטערן אבער אויב ער עסט איבריגע תאוות, ער ליגט אין עסן אפי' ווען עס פעלט איהם נישט אויס צום לערנען איז עס ר"ל אן עבירה נישט קיין רשות, דער זעלבער איז מיט דער רצונות פון א מענטש ער וויל רעדען וואס מען דארף נישט, א מענטש גליסט צו זאכן וואס טויגן נישט, א מענטש גליסט צו קוקען ווי ער דארף נישט און בפרט אויב ער איז שוין נכשל געווארען, איז דער עצה ער זאל נעמען דער כח און איבערדרייען אויף דער צד הקדושה, דער כח הדיבור זאל ער אריינלייגען דער כח אין תורה אין תפילה, ער האט א תאווה צו זאכן וואס טויגן נישט זאל ער אריינלייגן דער תאווה אין עבודת השם נאך א בלאט גמרא, נאך אביסל שמירת עינים אלעס זאל ער גליסטן צו צוקומען נאך העכער און נאך העכער, א בחור שפירט אז ער ליידט אויף גאוה, זאל ער זעהן עס זאל זיין ויגבה לבו בדרכי ד' ער זאל זיך מחזק זיין אין תורה און תפילה, זיך נישט שעמען פון אנדערע פארקערט מען זאל מחזק זיין יענעם "איש את רעהו יעזורו ולאחיו יאמר חזק", (ישעיה מ"א ו') און אזוי קען מען נעמען אלע מדות אין אלע רצונות, און אויפהייבן און אריינלייגן אין תורה ותפילה, אין זאגן פאר'ן אויבישטערן אנן בעיני למהוי קדם מלכא, איך בין גרייט צו דינען דעם אויבישטערן מיט אלע ענינים.

יש להתחזק כולם יחד לתקן כל עניני עבודת ה' ובזה נקרב הגאולה

קען זיין אז דאס איז פשט האספו ואגידה לכם את אשר יקרה אתכם באחרית הימים, הגם אז דער זמן פון דער קץ האט יעקב אבינו נישט מגלה געווען, דער עצה אבער האט מען אונז יא מגלה געוועהן האספו ואגידה מען דארף זיך צוזאמען נעמען און זיך מחזק זיין, "ואגידה" איז לשון הגדה, דאס גייט ארויף אויף תורה ותפילה דאס איז דער וועג וואס מען קען מקרב זיין דער גאולה[נד] מען זאל זיך מחזק זיין אלע צוזאמען, און מחזק זיין דער תורה ותפילה, און דאס וועט מקרב זיין דער ביאת המשיח, ממילא דארף מען זעהן ארויס צונעמען דער יסודות פון דער פרשה ווי אזוי זיך מחזק צו זיין און זיך מקרב זיין צום אויבישטער'ן אזוי ווי דער וואסער, צו שרייען צום אויבישטערן אנן בעיני למהוי קדם מלכא, דער ערשטע זאך איז דער ענין פון קדושה, אכטונג צו געבען אויפן שמירת עינים, און זיך מחזק צו זיין מיט תורה ברציפות, און מחזק צו זיין דער ואגידה דאס איז דער ענין פון תפילה, און דורך דעם וועט מען זוכה זיין צו אלעס אזוי ווי מען זעהט ביי יששכר, ויט שכמו לסבול, ער האט מקבל געוועהן דער עול תורה, האט ער זוכה געוועהן וירא מנוחה כי טוב ואת הארץ כי נעמה ער האט אלעס געהאט.

זאל דער אויבישטער העלפן מען זאל זוכה זיין זיך מחזק צו זיין אין ענייני קדושה, מחזק צו זיין דער תורה ותפילה און מען זאל בקרוב זוכה זיין צו גיין קעגן משיח צדקנו במהרה בימינו אמן:

 

פרשת שמות

עיקר התורה והמצות הוא כוונת הלב והדעת

 

שטייט אין פסוק ותעל שועתם אל האלוקים מן העבודה ויזכור אלוקים את בריתו, איז לכאורה שווער צו פארשטיין פארוואס שטייט א לשון "אלוקים" וואס איז דאך מרומז אויף מידת הדין, ווי קומט דא אריין מדת הדין דארט ווי דער אויבישטער האט מקבל געוועהן דער אידישע תפילות?

היכן שמחשבתו של האדם שם הוא נמצא ועיקר כל מצוה הוא כוונת הלב והמח ובזה תלוי עומק פעולת המצוה והשכר

דער ענין איז, אזוי ווי עס [נה]שטייט פון דער הייליגער בעל שם טוב זי"ע אז דארט ווי דער מחשבה פון א מענטש איז דארטען איז ער, דהיינו אפי' זיין גוף בפועל געפינט זיך יעצט אין איין פלאץ אע"פ כן וויבאלד זיין קאפ ליגט יעצט אין עפעס אנדערש איז ער דארטען, אזוי ווי דער בעל שם טוב, איז אמאהל צו געגאנגען צו א איד נאכ'ן דאווענען אין איהם געגעבען שלום, ווייל היות אז זיין מחשבה איז נעבעך נישט דא געוועהן איז איהם דאך געקומען שלום.

אין וועגען דעס ענין, איז ידוע [נו]פון זוה"ק אז יעדער מצוה האט א גוף מיט א נשמה, און דער עיקר פון דער מצוה איז נישט דער פעולה פון דער מצוה, נאר דער עיקר איז דער הארץ און דער מחשבה, א מענטש לייגט ציצית א מענטש לייגט תפילין אויב טוהט מען עס אהן א הארץ אהן א מחשבה איז עס אזוי ווי א גוף אהן א נשמה עס האט נישט קיין שום חיות, און מיט דעס פארענפערט ער א מוראדיגע קשיא דער גמרא זאגט דאך מי שיש לו תפילין בראשו וציצית על בגדו מזוזה על פתחו מובטח לו שלא  יחטא, ליידער זעהט מען דאך מענטשען וואס לייגען תפילין, מען גייט מיט ציצית מען האט א מזוזה אין שטוב און ליידער זינדיגט מען נאך אלט'ס, [נז]דער תירוץ איז זאגט דער הייליגער באר מים חיים, ווייל עס שטייט נישט תפילין "על" ראשו, עס שטייט תפילין "בראשו" אזוי ווי מען זאגט בשם דער זוהר אז דער עיקר פון דער מצוה איז דער מחשבה איז ביי תפילין איז אויך אזוי דער מצוה פון הנחת תפילין איז דער מחשבה איז ביי תפילין איז אויך אזו דער מצוה פון הנחת תפילין איז נישט סתם לייגען דער מצוה איז אזוי ווי מען זאגט אין לשם יחוד און עס איז א סעיף אין שו"ע (או"ח סימן כ"ה סעיף ה') וישתעבד להקב"ה הנשמה שהיא במוח וגם הלב שהוא עיקר התאוות והמחשבות, דער מצוה פון הנחת תפילין איז אז עס זאל זיין בראש"ו, אז מען זאל משעבד זיין אלע מחשבות צום אויבישטער'ן, און דער זעלבע זאך איז מיט דער מצווה פון ציצית אזוי ווי דער גמרא זאגט אז דער ענין פון ציצית איז אז א מענטש זאל כסדר געדענקען אז עס איז דא א באשעפער אויפן וועלט, און דער זאלבע זאך איז דער מצווה פון מזוזה אזוי ווי דער רמב"ם זאגט אז ווען א מענטש גייט אדורך דער מזוזה דארף ער זיך דערמאנען אז דער איינציגע כח איז דער הייליגער באשעפער אליין, און ממילא אז מען טוט באמת מקיים זיין די דריי מצות במחשבה ווי עס דארף צו זיין דעמאלס קען מען זוכה זיין צו מובטח לו שלא יחטא.

הסימן לדעת בכל מעשה אם הוא מצוה או לא הוא אם הוא גורר אחריו עוד מצוה או לא וגם זה תלוי בכוונת הלב במצוה

און אז מען איז מקיים אזוי דער מצוות איז עס גורם נאך מצוות, אויף דעם שטייט מצוה גוררת מצוה אזוי ווי עס שטייט פון דער הייליגער שיניאווער רב זי"ע, דער מדרש זאגט ווען משה רבינו איז געגאנגען צו מדין און ער האט געראטעוועט דער גאנצע משפחה פון יתרו, פארציילט דער מדרש א מעשה אויף דעם, אז איינער האט געכאפט א ביס פון א שלאנג איז ער שנעל צו געלאפען צו דער וואסער זיך אויסצוהיילען ווען ער איז אנגעקומען צו דער וואסער האט ער געזעהן ווי איינער דערטרונקט זיך אין וואסער, האט ער איהם געראטעוועט, האט איהם יענער מוראדיג געדאנקט האט איהם יענער גענפערט דו דארפסט  מיר נישט דאנקען דארפסט דאנקען דער שלאנג, זאגט דער מדרש דא איז אויך אזוי איש מצרי הצילני (שמות קאפיטל ב' פסוק י"ט) משה רבינו האט געזאגט פאר יתרו נישט מיר דארף מען דאנקען נאר דעם איש מצרי וואס משה רבינו האט איהם געהרגט און צוליב איהם איז ער אנטלאפען, פרעגט דער שינאווער רב זי"ע וואס איז דער שייכות דארט האט דער שלאנג איהם געביסען דא איז דאך משה רבינו  געוועהן דער וואס האט געהרגט דער מצרי? זאגט דער שינאווער רב זי"ע אז משה רבינו האט דא געטוהן א מעשה אכזריות ער האט געהארגעט א מענטש ער האט געוואלט וויסען אויב דאס איז געוועהן א מצוה אדער נישט, וואס איז דער עצה אויף דעם? דער תירוץ איז מען דארף קוקען אויף דער תוצאות פון דער נאך משה רבינו האט געזעהן אז דאס האט גורם געוועהן אז מען האט געראטעוועט א משפחה איז א סימן אז עס איז א מצוה, אזוי ווי איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יעקעלע זי"ע אז ווען שינאווער רב האט זיך משדך געוועהן מיט'ן בעלזער רב זי"ע האט זיך אויסגעלאשען דער לעכט האט דער שינאווער רב זי"ע געזאגט אז עס איז א סימן אז מען האט עס נישט געמיינט לשם שמים, און ממילא אז מען איז מקיים א מצוה ווי עס דארף צו זיין קען מען זעהן ווי דער מצוה איז גורם נאך מצוות, [נח]משא"כ אז מען טוהט עס אן א מחשבה איז עס נישט פרחא לעילא עס גייט נישט ארויף אין הימעל.

תורה בלי יראה ואהבה ויגיעה אין לה הסגולות של לימוד התורה שמצילה מן החטא ומחיה את האדם לעתיד לבא

דער עיקר דארף מען זיך איינחזר'ן ות"ת כנגד כולם (מסכת פאה פ"א משנה א') דער גרעסטע זאך פאר א בחור איז דער ענין פון לימוד התורה, אבער דער לימוד התורה דארף אויך זיין אויף א אזא אופן בדחילו ורחימו א מענטש לערנט אין ער לייגט נישט אריין דער גאנצע קאפ אין דער תורה הייסט דאס נישט געלערנט אזא תורה קען נישט מציל זיין פון עבירות, נאך שטייט פון דער הייליגער תניא אז דער גמרא זאגט אז א עם הארץ וועט נישט אויפשטיין ביי תחית המתים נאר א ת"ח וועט אויפשטיין זאגט דער גמרא פארוואס ווייל דער טל תורה וועט איהם מחיה זיין זאגט דער הייליגער תניא אז דער אלע מצוות וואס א מענטש הארעוועט יעצט אויף דער וועלט פון דעם וועט ער געניסען לעתיד לבוא פון דער אור פון דער מצוות וואס ער האט זיך געמוטשעט בשעת עס איז שווער געגאנגען פון דעם וועט מען הנאה האבען לעתיד לבוא, אזוי ווי ספה"ק טייטשען ומלאה הארץ דעה את השם כמים לים מכסים דער פשט איז אז מען קוקט אויף א וואסער זעהט מען אלעס גלייך עס קוקט אויס אז איבעראל איז דער זעלבע טיעפקייט אבער דער אמת איז א פארשידענער פלעצער איז אריינגעגראבן און דער ערד אסאך טיפער ווי ארום אין ארום דער זעלבע וועט זיין לעתיד לבוא א וודאי עס וועט זיין געוואלדיגע התגלות פאר יעדער איינער אבער וואס מיר מער מען גראבט יעצט אריין וואס מער מען לייגט זיך אריין אין תורה, וואס מער מען מוטשעט זיך צו טוהן דער מצוות מיט א מחשבה און מיט א הארץ וואס מער מען שפירען א התגלות לעתיד לבוא.

כשאדם עושה רצון ה' מתוך בחירה זהו כבוד ה' וכשיש מניעות יכול האדם על ידם לעלות יותר

שטייט פון דער הייליגער קדושת לוי אז דער סיבה פארוואס דער אויבישטער האט באשאפען א יצר הרע איז ווייל ווי אזוי זעהט מען אויף א קעניג אז ער איז א קעניג דורך דעס וואס מען זעהט מענטשען וואס האבען צוויי וועגען און מען טוהט דער רצון פון קעניג ממילא דארף מען זיך כסדר איינחזר'ן אז אפי' ער האט מניעות זאל ער זיך מחזק זיין צו דינען דעם אויישטער'ן, אזוי ווי מען גיסט טראפנ'ס וואסער אויף א פייער טאמער איז עס ווייניג וואסער מאכט עס אז דער פייער זאל נאך גרעסער ווערען, און ממילא אז א מענטש האט א שווערער יצר הרע זאל ער וויסען אז מען קען איהם נאך צוהעלפען צו ווערן נאנט צום אויבישטער'ן אזוי ווי דער באר מים חיים טייטשט שלום שלום לרחוק ולקרוב דורך דעס וואס האט א מענטש האט א יצר הרע וואס מאכט איהם רחוק דורך דעס קען ער נאנט ווערען צום אויבישטער'ן.

כשאין האדם יכול להתחיל מסור מרע העצה היא להתחיל בעשה טוב שבזה יגרש את הרע

נאך א וויכטיגע נקודה דארף מען וויסען אז עס שטייט אין ספה"ק אז דער מחלוקת פון יעקב אין יוסף איז געוועהן אז יוסף האט געהאלטען סור מרע ועשה טוב, קודם דארף מען אלעס מתקן זיין שפעטער קען מען דינען דעם אויבישטער'ן האט יעקב אבינו געזאגט ניין, א וודאי דאס איז א דרך אין עבודת השם ואולם אחיו הקטן יגדל ממנו (בראשית קאפיטל מ"ח פסוק י"ט) עס וועט קומען שווערער זמנים פאר איד'ן וואס מען וועט נישט זיין אויף אזא מדריגה, צו קענען אלעס מתקן זיין ממילא דארף מען טוהן מצוות מיט א הארץ און מיט א מח אין דורך דעם וועט מען ממילא זוכה זיין צו עוקר זיין דער רע און מתקן צו זיין אלע מדות.

כשיצאו ישראל ממצרים מעומק הגשמיות אז יכלו להתפלל במחשבה זכה ובזה המתיקו הדינים

זאגט דער הייליגער דגל אז דאס איז דער פשט איד'ן זענען געוועהן אין מצרים זענען דער מחשבות זייערע נישט געוועהן קלאר ממילא האבען זיי נישט געקענט דינען דעם אובישטערן זיי האבען נישט געקענט מתפלל זיין, יעצט אבער האבען דער איד'ן זוכה געוועהן ארויס צו נעמען דער מחשבות פון דער גשמיותדיגע זאכען ממילא האבען זיי געקענט מתפלל זיין, דאס איז דער פשט ותעל שועתם אל האלקים מן העבודה, איד'ן האבען זוכה געוועהן ארויס צו נעמען דער מחשבות מן העבודה פון דער גשמיות, אל האלקים זיי האבען זוכה געוועהן צו משלב זיין דער שם הוי"ה מיט דער שם אדנ"י וואס דאס איז מרומז אין אלקים און אזוי האט דער אויבישטער אויסגעהערט זייערע תפילות.

יהודי צריך לדעת שהוא כחייל הממלא תפקידו בכל מצב גם כשקשה וכמה שיש כוונת הלב כך דוחה את הרע

דאס זענען די זאכען וואס דער "בר מצוה" דארף וויסען אז מען ווערט א בר חיובא דארף מען מקיים זיין תרי"ג מצוות, מקיים זיין דער מצוות מיינט מיט א הארץ און מח, אז מען ווערט א בר חיובא דארף מען זיין א זעלנער פאר'ן אויבישטער'ן א זעלנער דארף דינען דעם קעניג אין אלע מצבים אפי' ווען עס גייט שווער, ועל כולם דארף מען וויסן אז וואס מער מען לייגט זיך אריין אין תורה ותפלה איז מען דוחה דער רע, מיט יעדער שטיקל תורה, מיט יעדער מצווה וואס מען איז מקיים מיט א הארץ און מח איז מען עוקר דער רע אין דורך דעם קען מען זוכה זיין זיך אינגאנצען אויסצוארבעטען פארן אויבישטער'ן. זאל דער אויבישטער טאקע האלפען זאלסט זוכה זיין צו וואקסן גרויס אין תורה ויר"ש אין מען זאל זוכה זיין אלע אינאיינעם זיך מחזק צו זיין אין תורה תפילה אין מקבל צו זיין בקרוב פני משיח צדקינו במהרה בימינו אמן.

 

פרשת וארא

כדי לקבל עול תורה באמת צריך לצאת מכל רוח טומאה ומדות רעות

 

וידבר משה אל בני ישראל ולא שמעו אל משה מקוצר רוח ומעבודה קשה, איז לכאורה שווער צו פארשטיין בשלמא ווען מען קומט צו א מענטש מיט א בקשה בשעת ער איז פארמאטערט קען ער זיך נישט מצמצם זיין צו הערען אבער דא האט מען דאך געזאגט פאר אידן אז מען גייט זיי אויסלייזען ווי פאסט דען אויף אזא בשורה ולא שמעו אל משה מקוצר רוח?

 ווייטער שטייט הן בני ישראל לא שמעו אלי ואיך ישמעני פרעה, משה רבינו האט געמאכט א ק"ו אזוי ווי איד'ן האבען דאך נישט אויסגעהערט וועט פרעה זיכער נישט הערן, לכאורה איז אבער שווער עס איז דאך א ק"ו פריכא, די אידן האבען געהאט א קוצר רוח מעבודה קשה, פרעה האט דאך דאס נישט געהאט?

יהודי צריך לחיות ולהרגיש כל הפרשיות והמצות של יציאת מצרים ובמחשבה הזאת נחשב כאילו עשה בעצמו הכל

אזוי ווי מען האלט יעצט ביי די פרשיות פון אידן אין מצרים, דארף מען זעהן אפצולערנען די פרשה ווי עס דארף צו זיין אזוי ווי מען פארציילט אויפן חפץ חיים אז בשעת ער האט געלערנט וועגען דער מצות האט ער ממש געשפירט ווי עס פאסירט יעצט, בפרט יעצט אין די ימי השובבי"ם דארף מען דאך זעהן ארויסצונעמען דער אמונה פון דער פרשיות אין מיט דעם תשובה טוהן און זיך צוריק קערן צום אויבישטערן אבער דער אמת איז אז דער פנימיות פון יעדער איד איז דאך כולו טוב, און ער זוכט נאר צו טוהן דער רצון הבורא, וועגען דעם ווען א איד וויל טוהן א מצוה אין ער האט נישט געקענט אויספירען איז כאילו ער האט מקיים געוועהן דער מצוה און ביי אן עבירה איז נישט אזוי אז א מענטש פאלט ח"ו איין א מחשבה אוף אן עבירה און ער פירט נישט אויס באקומט ער נישט קיין עונש, אין ביי א גוי איז פארקערט, דער מחשבה פון א מצוה איז ביי איהם נישט גערעכנט, און אויף א מחשבה פון א עבירה באקומט ער די עונש, ווייל א איד איז בעצם טוב און ער זוכט באמת צו דינען דעם אויבישטערן משא"כ א גוי איז איין שטיק רע און ממילא איז ביי איהם א גוטע מחשבה גארנישט, און ממילא איז דער גאנצע תכלית פשוט צו מעורר זיין דער נקודה פנימית וואס ליגט ביי יעדער איינער,[נט] יעצט איז דאך דער הייליגסטע זמן, דער זמן פון רעוא דרעוין, וואס מען זיצט צוזאמען בצוותא חדא איז א מוראדיגע עת רצון עס איז א זמן פון א געוואלדיגע התגלות וואס א מענטש קען זיך מתבונן זיין ווי ער שטייט אויפען וועלט און מקבל זיין בעסער צו ווערען.

ולא שמעו אל משה מקוצר רוח כי לא יכלו לקבל עליהם עול תורה מתוך הקליפות

דער פשט איז אזוי משה רבינו איז דא נישט געקומען מבשר זיין פשוט דער גאולת מצרים ער האט דא מגלה געוועהן דער גאנצע ענין פון קבלת התורה, דער ענין פון אריין גיין אין ארץ ישראל, דער ענין פון מקבל זיין אויף זיך דער עול התורה ועול המצוות, תעבדון את האלקים על ההר הזה, איד'ן זענען אבער געוועהן אין דער מ"ט שערי טומאה בעמקי הקליפות, אידן זענען נעבעך געוועהן אדוק אין ע"ז, זיי האבען ליידער נישט געקענט מקבל זיין דער עול מלכות שמים, ולא שמעו אל משה מקוצר רוח, עס האט זיי געפעלט דער רוח הקדושה ממילא האבען זיי נישט געקענט מקבל זיין גארנישט. ערשט שפעטער ווען משה רבינו האט געמאכט דער עשר מכות און אידן האבען אנפאנגען ארויסצוקריכן פון דער קליפות ערשט דעמאלס האט משה רבינו געקענט זאגען משכו ידיכם מע"ז.

כשאדם שקוע בתאוות אינו יכול להיות ירא שמים ואינו מדקדק בכשרות ובברכות וכדומה

לענינינו אז מען זאגט פאר א בחור ער זאל זיך מתגבר זיין, וועט ער אלעס האבען ברוחניות ובגשמיות, אשריך בעולם הזה וטוב לך לעולם הבא, ער קען אבער נישט הערען וואס איז דער סיבה וואס ער הערט נישט? דער תירוץ איז מקוצר רוח מעבודה קשה, מען ליגט ליידער אין דער מידות רעות מען ליגט אין דער תאוות אזוי ווי דעמאלס זענען איד'ן געוועהן עבדי ע"ז היינט איז דא אנדערע ע"ז, יעדער עבודה שהוא זרה למשל דער תאוות פון א מענטש, וואס קען דאך ר"ל צוברענגען דאס ערגסטע אז א מענטש ליגט אין דער תאוות טראכט ער נישט אריין וועלכע ברכה ער דארף מאכען, ער טראכט נישט אריין צו דער הכשר איז א גוטע הכשר, ווייל ער איז דאך געבינדען צו זיינע תאוות, די אלע זאכן וואס מען איז זיך מורה היתר איז אויך נאר ציליעב דעם וואס מען ליגט אין דער תאוות, און אז מען געט זיך נאך דער תאוות בלייבט דער יצר הרע נישט דעם מען קען ר"ל צוקומען צו דער ערגסטע זאכען, מען מאכט ר"ל נישט קיין ברכות ווי עס דארף צו זיין עס שטייט פון ר"ח וויטאל אז אויב מען מאכט נישט ריכטיג ברכות גייט ר"ל אריין א קליפה אין דער מענטש אין וועגען דעם איז יוחנן כהן גדול קאליע געווארען ווייל ער האט געגעסען אהן א ברכה, שובבי"ם איז דאך א זמן תשובה לאמיר זיך מתבונן זיין וויפיהל ברכות פעהלט אינז, לאמיר מקבל זיין אז מען גייט עסן ווי א איד דארף צו עסען, טרינקען ווי א איד דארף צו טרינקען זיך אראפזעצן אויף א פלאץ מאכען א ברכה ווי עס דארף צו זיין, אין אזוי קען מען זיין נאמן לד' ולתורתו.

עוד ענין שמעכב מלקבל עול תורה ויראה באמת הוא הגאוה שאדם חושב שכל מה שהשיג הוא בכחו ובזכותו

אין דער ענין פון גאווה אז א בחור איז זוכה אז דער אויבישטער האט איהם געגעבען א גוטע קאפ, דער אויבישטער האט איהם געגעבן א חשק, און מען האלט זיך גרויס מיט דעם חז"ל זאגען דאך אין אני והוא יכולין לדור, דער אויבישטער קען כביכול נישט ליידען אזא מענטש איך האב שוין דערמאנט אמאהל דער משל פון דער מענטש וואס מען האט איהם געטראגן אין אזא בענקל ביז דער צווייטע שטאק, ווען ער קומט אהן אויבן ריפט ער זיך אהן, "געט'ס א קוק ווי איך בין אלט'ס אנגקומען" פארשטייט דאך יעדער איינער אז ער איז א פשוטע שוטה ער איז דאך נישט אליין ארויף מען האט איהם דאך ארויפגעטראגען, לענינינו איז אויך אזוי א בחור איז אביסעל מצליח, ער האט גוטע כשרונות, און ער רעדט זיך איין אז דאס איז עפעס זיין אייגען כח, איז ער דאך ממש א שוטה, אלעס וואס ער האט משיג געוועהן איז דאך נאר א מתנה פון אויבישטער'ן, ספה"ק זאגען נאכמער אויב א מענטש האלט זיך גרויס מיט זיינע כוחות זאגט איהם כביכול דער אויבישטער אדרבה לאמיר זעהן וואס די קענסט אליין, אין דעמאלס איז דאך ר"ל ביטער אזוי ווי חז"ל זאגען אלמלא הקב"ה עוזרו אינו יכול לו, דער איינציגע עצה איז שרייען צום אויבישטער'ן עד הנה עזרונו רחמיך, איך קען גארנישט אליין איך בין דאך ממש גארנישט אלעס וואס איך האב זוכה געוועהן איז דאך ממש א מתנה פון הימל, ולא עזבונו חסדיך ואל תטשנו ד' אלוקינו לנצח, מען דארף זיך בעטן ביים אויבישטער'ן טאטע אין הימל איך האב א שווערער יצר הרע איך קען זיך נישט שלאגען מיט די אלע נסיונות, ממילא בעט איך דיך ברחמיך הרבים ובחסדיך הגדולים העלף מיך צו, איך זאל זיך קענען מתגבר זיין אויפן יצר הרע און זיך מתגבר זיין אויף אלע שוועריקייטען, און דעמאלס וועט מען זען ווי דער אויבישטער וועט צוהעלפן ביי יעדער טריט און שריט.

נוסף על זה ענין הקנאה שהוא חסרון באמונה וכן עצלות הגוף ועצלות המחשבה וכל המדות רעות שמעכבים מלקבל עול תורה

און דער ענין פון קנאה מען גליסט זאכן וואס מען זעהט ביי יענער, שטייט אין[ס] אבן עזרא אז עס קומט אלעס פון חסרון אין אמונה אז א מענטש גלייבט באמונה שלימה אז יעדער זאך וואס איז איהם באשערט קומט אהן צו איהם וואלט ער דאך קיינמאהל נישט מקנא געוועהן וואס יענער האט אזוי ווי יעדער פארשטייט אז א פויער פאלט נישט איין אז ער זאל זיך משדך זיין מיט'ן מלך ווייל עס האט דאך גארנישט מיט איהם ער איז א פשוטע פארסט'ע מענטש, אין דער קעניג איז דאך מוראדיג חשובע מענטש, ווען א איד וואלט געגלייבט באמת באמונה שלימה אז דער בורא כל עולמים געבט פאר יעדער וואס ער דארף וואלט ער דאך כסדר פארשטאנען אז וואס ליגט ביי יענעם האט גארנישט מיט איהם, מדת העצלות דארף מען אויך אויסרייסען סיי עצלות במעשה מען וויל נישט אויפשטיין אינדערפרי ר"ל קען עס דאך גורם זיין אז מען זאל פארפאסען סוף זמן קריאת שמע, עצלות המחשבה א מענטש איז פויל ער וויל זיך נישט מתבונן זיין לעבט ער דאך אהן א חשבון ברענגט עס אויך א חורבן, אין אזוי אזי מיט[סא] יעדער מדה רעה, יעדער מדה פאר זיך איז בכח צו צוברעכען דער תורה, און וועגען דעם שטייט נישט מדות אין דער תורה ווייל איינער וואס האט אין זיך מידות רעות קען בכלל נישט מקיים זיין דער תורה, ממילא דארף מען זעהן אין די הייליגע טעג צו ארבעטען אויף דער מדות יעדער מידה פאר זיך צו צוברעכען אינגאנצען.

הנכנס לבית המדרש צריך להשלים עצמו וללמד עצמו בכל הענינים של עבדות ה' ולא רק בלימוד התורה גרידא

דער משנה זאגט ארבע מדות בהולכי ביהמ"ד הולך ועושה הולך ואינו עושה אינו הולך ואינו עושה, עושה ואינו הולך, לכאורה דער וואס איז אינו הולך ואינו עושה איז דאך נישט פון דער הולכי ביהמ"ד בכלל,[סב] נאר דער פשט איז אז מען קומט אריין אין ביהמ"ד כדי צו לערנען אבער נישט נאר פשוט צו לערנען, מען קומט כדי צו בעסער ווערען זיך אויס צו ארבעטען אין אלע עניינים, דאס איז דער פשט עושה והולך מען לערנט און מען דאווענט אין מען איז א עושה מען גייט דארך דעם העכער און העכער ממדריגה למדריגה שפעטער איז דא איינער וואס איז הולך ואינו עושה ער האט טאקע א גרויסע התעוררות ער איז מקבל בעסער צו ווערען אבער ער פירט נישט אויס למעשה און ממילא דארף מען זעהן צו זיין דבוק אין דער תורה באמת צו זיין הולך אין עושה, דער תורה זאל אויסארבעטען דער מענטש, בפרט און דער יונגע יאהרן וואס איז דאך דער, יסוד פון דער לעבען, אזוי ווי דער הייליגער רבי זי"ע טייטש שבענו בבוקר חסדיך ונרננה ונשמחה בכל ימינו (תהילים צ' פסוק י"ד) מען בעט דעם אויבישטערן שבענו בבוקר אין דער יונגע יאהרן זאל מען זיין א עובד השם באמת אין דורך דעם וועט מען זוכה זיין ונרננה ונשמחה בכל ימינו, מען וועט קענען דינען דער אויבישטער א גאנץ לעבען.

צריך עבודה גדולה והבחנה רבה להכיר החסרונות של עצמו ולהינצל מטענת היצה"ר שהוא מושלם

עס שטייט א מסורה דער וואך שטייט (שמות קאפיטל ח' פסוק י"ט) ושמתי פדות בין עמי ובין עמך שטייט פדות אהן א "ו" פדות שלח לעמו שטייט מיט א "ו" און והרבה עמו פדות שטייט אויך מיט א "ו",[סג] דער פשט איז אז צו זעהן דער נפק"מ צווישען א איד אין א גוי, דארף מען נישט קיין גרויסע חכמה עס איז גאנץ א פשוטע זאך וועגען דעם שטייט עס חסר, צו זעהן דער נפק"מ ביי אידן אליין צווישען א בעל מדריגה אין א פשוטע מענטש דארף מען מער חכמה וועגען דעם שטייט מלא, אבער דער שווערסטע זאך איז והרבה עמ"ו פדות א מענטש זאל זעהן ביי זיך דער אייגענער חסרונות פאר דעם דארף זיין מלא און הרבה מען דארף האבען א געוואלדיגע התבוננות צו קענען זעהן ביי זיך דער אייגענער חסרונות, ווייל אויף דעם פארלייגט דער בעל דבר געוואלדיגע כוחות אז א מענטש זאל זיך איינרעדען אז ער איז א מושלם ער דארף שוין נישט ארבעטען אויף זיך, אבער אז ער וויל באמת דינען דעם אויבישטערן איז מען בכח זיך מתגבר צו זיין אויף אלע נגיעות און מען קען זוכה זיין והרבה עמו פדות מען קען זעהן ביי זיך דער אייגענער חסרונות און אז מען ווייזט פראבירט מען צו ארבעטען אויף זיך און אזוי קען מען שטייגען מעלה מעלה ווייל איינער פון דער גרעסטע כוחות היצר איז איינצורעדען דער מענטש אז מען האט נאך צייט נעקסטע זמן נעקסטע ישיבה וכדומה, דער אמת איז דאך פונקט פארקערט אז מען איז זיך נישט יעצט מחזק אין דער יונגע יארען קען מען דאך קיינמאהל נישט ווערען קיין עובד השם, אזוי ווי דער הייליגער רבי ר' אלימלך זי"ע זאגט אין הנהגת אדם אז דער "חטאת נעורים" פארשטעלען ר"ל פאר א מענטש ער זאל נישט קענען זעהן דער אמת, ממילא דארף מען זיך יעצט מתבונן זיין צו ארבעטען אויף דער מידות, זאל זיין והרבה עמו פדות, מען זאל קענען טאקע באמת זעהן דער איינגענער חסרונות, ווייל כל זמן מען ליגט אין דער מידות רעות אין דער תאוות רעות קען מען גארנישט מקבל זיין, מען קען זיך בכלל נישט מתבונן זיין, אבער אז מען ארבעט אויף דער מידות קען מען אנהייבען צו זעהן דער אמת.

כשאדם שרוי בטומאה אינו יכול להבחין ולקבל דברים שבקדושה

דאס איז פשט אין פסוק אידן זענען נעבעך געוועהן אין ערות הארץ אין מ"ט שערי טומאה, האבען זיי נישט געקענט מקבל זיין קיין דברים שבקדושה תעבדון את האלקים על ההר הזה, נזבחה לד' אלוקינו, די אלע זאכען האבען אידן נישט געקענט מקבל זיין מקוצר רוח ומעבודה קשה, עס האט זיי נעבעך געפעלט דער רוח הקדושה, ומעבודה קשה זיי זענען נעבעך געווהן עובדי ע"ז אין דאס איז געוועהן דער ק"ו אידן בני אברהם יצחק ויעקב האט ליידער נישט געקענט מקבל זיין, כ"ש פרעה דער מקור הקליפה וועט זיך נישט קעגען מקבל זיין.

זאל דער אויבישטער העלפען מען זאל זוכה זיין אויסצוניצען די הייליגע טעג לערנען תורה ברציפות ארבעטען אויף דער מדות זיין א הולך ועושה סיי אין בין אדם לחבירו סיי בין אדם למקום, איז בזכות דעם וועט מען זוכה זיין בקרוב מקבל צו זיין פני משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

פרשת בא

כל קנין רוחני נקנה בעבודה מעשית בכל יום ובכל מצב

 

ויאמר ד' אל משה בא אל פרעה כי אני הכבדתי את לבו ואת לב עבדיו למען שתי אותותי אלה בקרבו, פרעגט דער זהר הקדוש פארוואס שטייט בא אל פרעה לכאורה וואלט געדארפט שטיין לך אל פרעה? נאך איז שווער וואס איז דער נתינת טעם כי אני הכבדתי את לבו, אדרבה אויב פרעה האט ממילא א שווער הארץ איז דאס א סיבה אויף נישט צו גיין?

ראיית עבודת הצדיק ושמיעת דברי מוסר מעורר לעבודת ה' ואפילו אם אין מתעורר צריך לשמוע שוב ושוב עד שיתעורר

[סד]דער ענין איז א מענטש גייט צו א צדיק און ער זעהט א צדיק דינט דער אויבישטער מיט מסירות נפש, אדער מען הערט מוסר פון א צדיק, אדער מען לערנט אליין מוסר, קען דאס מעורר זיין א מענטש, צו א געוולדיגע אהבה צום אויבישטערן ער זאל זיך מקבל זיין באמת צו דינען דעם אויבישטערן מיט אלע כוחות, אבער ליידער ביי אונז וויבאלט מען האט ליידער געזנדיקט און מען האט זיך דערווייטערט פון אויבישטער'ן ווערט מען ליידער נישט נתעורר פון די אלע זאכען, און אפי' מען ווערט יא נתעורר האלט זיך עס נישט, מען הערט מוסר אין נאכאמאהל, לערנען כסדר ספרי מוסר, יעדען טאג זאל מען נאכאמאהל צוהערען דברי חיזוק ודברי מוסר ביז עס גייט איהם אריין אין הארץ, אזוי ווי דער משנה זאגט אז שמועת האוזן איז איינער פון דער מ"ח דברים שהתורה נקנית בהם, מען דארף הערען נאכאמאהל אין נאכאמאהל ביז עס וועט איהם אריין גיין אין הארץ.

גם מי שכבר עובד ה' צריך לשמוע דברי מוסר כדי להחדירם יותר ללבו

און באמת דארף מען וויסען אז אפי' מען האלט שוין יא ביים דינען דעם אויבישטער'ן דארף מען נאך אלט'ס הערען דברי מוסר, אזוי ווי דער פסוק זאגט (שמות קאפיטל י' פסוק ב') ולמען תספר באזני בנך ובן בנך את אשר התעללתי במצרים[סה], מען דארף זיך כסדר איינחזר'ן אפי' דער פשוטע זאכען וואס מען ווייסט שוין כדי אז עס זאל אריינגעיין אין הארץ אזוי ווי מען זאגט נאך פון הייליגען בעל שם טוב אז ווען ער האט געהערט א דיבור של חול האט ער ארויסגענומען א מוסר דערפון ווייל ער האט פארשטאנען אז אויב דער אויבישטער האט גורם געוועהן ער זאל דאס הערן איז דער פשט אז ער קען האבען א תכלית דערפון, כ"ש וכ"ש ווען מען הערט דברי מוסר ודברי חיזוק דארף מען כסדר אויסהערען און אזוי וועט מען קענען דינען דעם אויבישטער'ן ווי עס דארף צו זיין, אזוי ווי מען זאגט ביים דאווענען לשמוע ללמוד וללמד לשמור ולעשות ולקיים, דער ערשטער זאך וואס מען בעהט איז "לשמוע" ווייל אהן דער לשמוע קען מען נישט זיין קיין ערליכע איד.

זאגט דער הייליגער רבי ר' אלימלך זי"ע אז דאס איז פשט אין פסוק דער אויבישטער האט געשיקט משה רבינו צו פרעה, פרעה איז דאך געוועהן א רשע מרושע ממילא איז נישט גענוג געוועהן מיט איינמאהל גיין, דער איינציגע עצה אוף דעם ב"א אל פרעה, דער אויבישטער האט געהייסען פאר משה רבינו ער זאל גיין צו פרעה בקביעות אין אזוי וועט עס עפעס אויפטוהן, און דאס איז דער פשט כי אני הכבדתי את לבו, טאקע ווייל פרעה האט געהאט א פארשטאפטע הארץ וועגען דעם האט זיך געפאדערט אז משה רבינו זאל גיין מיט א קביעות.

יש ללמוד הפרשיות של יציאת מצרים ולהוציא הניצוצות הקדושים שנפלו בחטאינו וראש לכל ענין האמונה

אזוי ווי מען האלט שוין יעצט ביי דער פרשה פון יציאת מצרים,[סו] וואס שטייט פון אר"י הק' זי"ע אז איד'ן אין מצרים האבן מעלה געוועהן אלע ניצוצות הקדושים דארף מען דאך זעהן בשעת מען לערנט די פרשיות זיך מתקן צו זיין אין אלע ענינים אין אלע ניצוצות וואס מען האט ליידער פארשפרייט דורך דער חטאים, דער ערשטער זאך וואס מען דארף נעמען פון דער פרשה, איז דער ענין פון אמונה,[סז] דער יסוד פון א איד וואס מען זעהט אין דער היינטיגע פרשה ווי אזוי דער אויבישטער האט געוויזען פאר דער איד'ן אז עס איז נישט דא בעולם קיין שום כח וואס פירט זיך אהן דעם השגחה פון דער הייליגער בורא כל עולמים, אזוי ווי דער רמב"ן איז מאריך.

הדרך לאמונה הוא לחזור הנסים הגלויים שהיו ולהאמין כי כל קיום העולם הוא נסים נסתרים ואפי' בעת חשכות

און אז מען לעבט ליידער אין א שווערע דור מען זעהט נישט דער אמונה פאר דער אויגן, דער עצה אויף דעם איז צו גלייבען, און זיך איינחזר'ן די אלע נסים וואס דער אויבישטער האט געטוהן מיט איד'ן אין מצרים, אנכי ד' אלקיך אשר הוצאתיך מארץ מצרים (שמות קאפיטל כ' פסוק ב') דאס איז דער יסוד פון גאנץ אידישקייט, אין אז מען חזר'ט זיך דאס איין קען מען צוקומען צו אן אמתדיגע אמונה, צו גלייבען אז דער הייליגער באשעפער פירט אלעס, און וועגען דעם זענען אלע מצוות זכר ליציאת מצרים, ווייל דער יציאת מצרים דאס איז דער יסוד האמונה וואס קען ברענגען א איד ער זאל גלייבען אפי' בזמן החשכות אז דער הייליגער באשעפער פירט אלעס אין נישט נאר דער נס האט דער אויבישטער געמאכט נאר יעדער זאך וואס פאסירט פירט נאר דער אויבישטער אליין, אפי' דער זאכן וואס ווערען אנגערופען טבע זענען אויך נסים, נאר מען זעהט עס כסדר, ממילא מיינט מען ח"ו אז עס גייט פון זיך אליין, און וועגען דעם איז דער ענין פון תפילין אזוי הארב, ווייל דער תפילין איז אויך א זכר ליציאת מצרים, און דער יציאת מצרים איז דער יסוד האמונה, און אז מען גלייבט נישט אין דעם האט מען ר"ל נישט קיין חלק באלקי ממעל, ווען משיח וועט קומען וועט מען דאך אלעס זעהן ווי עס איז נישט דא קיין שום כח נאר דער הייליגער באשעפער, מען האלט דאך ממש נאנט, אזוי ווי צדיקים האבען מעיד געוועהן אז מען האלט שוין אט אט ביי ביאת משיח, אבער ווען משיח וועט קומען וועט זיין צו שפעט דער עיקר וואס מען וויל פון אונז איז אז מען זאל זיך יעצט מחזק זיין בשעת עס גייט שווער מען לעבט אין אזא שווערער דור, זאל מען זיך מחזק זיין און גלייבען אין דער הייליגער באשעפער באמת.

אפי' בזמן חרון אף השי"ת בתוכנו והכל נעשה בהשגחה פרטית לטב ולמוטב

א איד האט אמאהל פארציילט א מורא'דיגע מעשה וואס ווייזט ווי דער אויבישטער פירט אלעס אפי' אין דער שווערסט'ע זמנים, בשעת'ן קריג איז ר"ל געלעגן א איד אין שפיטאל מיט הויכע היץ, ער איז געוועהן זייער קראנק ער האט ליידער גליטן פון די אלע מחלות וואס מענטשן האבען דעמאלס געהאט, און דער באבוב'ער רב (ר' בנציון זי"ע ער איז שוין דעמאלס געוועהן אוף יענער וועלט), האט ער געזאגט פאר דער איד ווייסט וואס איז טייטש וחרה אף ד' בכם (דברים קאפיטל י"א פסוק י"ז)? איך וועל דיר זאגן טייטש, אפי' עס איז ר"ל וחרה אף איז ד' בכם דער אויבישטער אז מיט ענק "הייב זיך אויף און גיי ארויס פון שפיטאל", אזוי ווי ער האט נישט געהאט קיין כח האט ער זיך אראפ געקאלעט ביז ער איז ארויס פון שפיטאל ביז ער איז אנגעקומען אינגאנצען אינטען, און אזוי ווי ער איז שוין געוועהן אינדרויסען האט ער געזעהן ווי דער דייטשע ימ"ש האט פארברענט דער גאנצע שפיטאל, מורי ורבותי! מען לעבט און א שווערער דור אלעס איז שווארץ אבער ד' בכ"ם דער אויבישטער איז דא און ער זעהט יעדער תנועה קלה פון א איד בין לטב ובין למוטב, און אז מען טוט מצוות וועט מען באקומען שכר בעולם הזה ובעולם הבא, און אז מען טוט ח"ו עבירות איז ר"ל פארקערט.

האדם נפעל כפי פעולותיו וכל מעשה טוב שעושה ואפי' שלא לשמה משפיע לשנות מהותו וכן בענין לחזור אמונה

דער הייליגער חינוך ברענגט (מצוה י"ד) אז דער סיבה פארוואס מען האט אינז געגעבען אזוי פיהל מצוות זכר ליציאת מצרים, דער סיבה איז ווייל אפי' איינער איז א רשע גמור ער טוט נאר שלעכט'ס ער טראכט נאר שלעכט'ס, אויב וועט ער טוהן דער מצוות ומעשים וועט דאס איהם איבערדרייען מהיפך להיפך, אפי' ער טוהט עס נישט לשם שמים, ווייל אדם נפעל לפי פעולותיו, מען לערנט ברציפות אפי' מען האט נישט קיין חשק קען מען מיט דעם צוקלאפען דער יצר הרע, ווייל דער מעשים פון א מענטש זענען בכח איהם איבער צו דרייען אינגאנצען, און דער זעלבע איז מיט דער אמונה אויך, [סח]מען דארף זיך איינחזר'ן נאכאמאהל און נאכאמאהל, אז עס איז דא א באשעפער אויפן וועלט ער פירט אלעס, ער איז דער כל יכול, לו לבדו ראוי להתפלל, און אז מען וועט זיך איינחזר'ן וועט מען ווערען א מאמין און אז מען גלייבט אין אויבישטער'ן באמת דאווענט מען שוין אנדערש דער גאנצע עבודת השם גייט אנדערש.

כל עבודת המדות והמלחמה בתאוות הוא דווקא בזמן שקשה להילחם ולא בעת התעוררות וצריך להפך המדות רעות לטוב

דער צווייטער יסוד אין אידישקייט וואס מען דארף וויסען איז אז א וודאי בשעת "כל נדרי" צו א צווייטע זמן ווען יעדער האט א הרהור תשובה קען מען באשטיין צו דינען דעם אויבישטער'ן, אבער בשעת עס גייט א שווער וויל מען זיך נישט שלאגען, אבער מאן דארף וויסען אז ניין, א מענטש דארף זיך שלאגען און בפרט מיט דער מדות רעות אזוי ווי מען האט גערעדט לעצטע וואך, אז דער מדות דאס איז דער יסוד, צו עס איז תאווה צו גאוה צו עצלות, די אלע זאכען שטערען דאך מוראדיג דעם מענטש צו דינען דעם אויבישטער'ן[סט], א מענטש איז געקומען אויף דער וועלט צו צוברעכען זיין טבע צו צוברעכען זיינע מדות רעות,[ע] א מענטש האט א כעס זאל ער אריינלייגן דער ווארעמקייט אין דאווענען א מענטש האט עצלות זאל ער אריינלייגן דער עצלות אין דער עבירות ער זאל נאר עוסק זיין אין עבודת השם און ער זאל אפלאזען אלע זייטיגע זאכען, און אזוי גייט מיט יעדער מדה קען מען אריינלייגן און עבודת השם און דער עצה אויף דעם ווי מען קען מתקן זיין דער מדות, באמת אז מען רעדט פאר "בעלי בתים" איז מוראדיג שווער ווייל מען האט נישט דער כח פון דער תורה הקדושה אבער אז מען רעדט מיט בחורים וואס האבען דער זכיה צו זיצען אין ביהמ"ד אזוי פיל שעה א טאג איז דאך דאס דער גרעסטע כח אין דער גרעסטע תיקון צו אויסארבעטען דער מדות, ווען מען לערנט דער תורה ברענגט דאס א מוראדיגע התעוררות צו יראת השם צו אהבת השם ער זאל מתקן זיין אלע מידות פאר'ן אויבישטער'ן.

יסוד הקדושה הוא לימוד ברציפות וביראת שמים ולהתחזק כנגד המלעיגים ובתפילה בכוונה

"טייערע בחורים" לאמיר זיך צוריק קערען צום הייליגער באשעפער, לאמיר זיך מקבל זיין צו דינען דעם אויבישטער'ן כשור לעול כחמור למשא, לאמיר זיך אינטער נעמען צו לערנען תורה ברציפות וואס דאס איז דאך דער יסוד הקדושה, מען האלט יעצט אין דער ימי השובבי"ם מען גייט יעצט צו קריעת ים סוף מען קען זוכה זיין זיך אויסצוואשען און צו זיין א ערליכע איד באמת לאמיר זיך נישט באנארישן לאמיר זיך צוריק קערען אין שרייען צום הייליגען באשעפער אלכה ואשובה אל אישי הראשון כי טוב לי אז מאתה לאמיר זיך צוריק קערען צום טאטע'ן אין הימעל, און דער איינציגע עצה איז לערנען תורה ברציפות און ציטערען פאר'ן אויבישטער'ן, אין זיך נישט צו לאזען פון א שלעכטע חבר, אזוי ווי מען זעהט אין דער פרשה, דער רשע קומט זאגען מה עבודה הזאת לכם (שמות קאפיטל י"ב פסוק כ"ו) דארף מען זיך מחזק זיין פסח הוא לד', און מען פראבירט צו דינען דעם אויבישטער באמת, אז מען וועט דאווענען ערליך וועט מען לערנען פלייסיג און מען וועט זוכה זיין נגילה ונשמחה בישועתך, מען וועט מקרב זיין דער גאולה מען וועט זוכה זיין צו זעהן לתקן עולם במלכות שקי, עס וועט ווערען מורא'דיג לעכטיג פאר אונז אלע, זאל דער אויבישטער העלפען אז מען וועט זיך מחזק זיין אין דער אמונה איין מאהל אין נאכאמאהל אזוי ווי דער הייליגער רבי ר' אלימלך זאגט בא אל פרעה, מען וועט היטען דער אויגען, מען וועט לערנען תורה ברציפות, מען וועט נישט רעדען ביים דאווענען וועט מען זוכה זיין צו זעהן ישועות פאר כלל ישראל ברוחניות ובגשמיות, און מען זאל בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

פרשת בשלח - שבת שירה

יש להכיר חשיבות כל רגע שעובד את ה' וכך יוכל להמשיך ולהצליח

ויהי בשלח פרעה את העם ולא נחם אלקים דרך ארץ פלשתים כי קרוב הוא כי אמר אלקים פן ינחם העם בראותם מלחמה ושבו מצרימה, וחזקתי את לב פרעה ורדף אחריהם ואכבדה בפרעה ובכל חילו וידעו מצרים כי אני ד', איז לכאורה שווער צו פארשטיין וואס האט דען אויסגעפעהלט דער גאנצע זאך אז פרעה זאל בכלל צוריקומען? ווייטער שטייט דבר אל בני ישראל וישובו ויחנו לפני פי החירות בין מגדל ובין הים, זאגט דער מדרש אז איד'ן זענען צוריקגעגאנגען דער זעלבע וועג ווי זיי זענען געקומען, איז ווייטער שווער צו פארשטיין וואס איז געוועהן דער ענין אז איד'ן זאלען צוריק גיין אויף דעם וועג?

גם מי שלא העביר את ימי השובבי"ם כהוגן עד עכשיו יכול לתקן בסוף הכל

מיר זענען אדורך פיר וואכען פין די ימי השובבי"ם עס איז נאך איבערגעבליבען צוויי וואכען, אבער מען דארף געדענקען וואס ספה"ק[עא] זאגען תספרו חמישים יום (ויקרא קאפיטל כ"ג פסוק ט"ז) אז אפי' א מענטש האט זיך ליידער נישט פארבעסערט יעדער טאג פון דער ספירה, קען ער נאך אלעס מתקן זיין, כ"ש וכ"ש ביי אונז וואס עס איז שוין ליידער אדורך פיר וואכען און מען האט נאך נישט געטוהן ווי עס דארף צו זיין, קען מען יעצט אין די צוויי וואכען אלעס מתקן זיין.

כשרואה האדם שאחר כל עמלו עדיין אין מצבו בטוב צריך להתבונן מה הם המפריעים שלו לעבודת ה'

מען האט שוין גערעדט באריכות דער יסוד פון אמונה דער רמב"ן אין פרשת בא, וואס דאס איז דאך דער יסוד פון אלעס צו גלייבען אין אויבישטער'ן באמונה שלימה, אזוי ווי מען זעהט אין דער היינטיגע פרשה ויאמינו בד' ובמשה עבדו איד'ן זענען צוגעקומען צו א מוראדיג'ע מדריגה פון אמונה, און דורך דעם האבען זיי זוכה געוועהן צו זאגען שירה, מען האט שוין גערעדט פון דער ענין פון מידות וואס איז א געוואלדיג'ע מניעה פאר א מענטש צו דינען דעם אויבישטער'ן אבער עס גייט נישט על רגל אחת מען דארף כסדר ארבעטען אויף דעם, אבער מען דארף שטענדיג געדענקען אזוי ווי עס איז ידוע דער מאמר חז"ל (קידושין דף ל' ע"ב) אמר ר' יצחק יצרו של אדם מתחדש עליו בכל יום, אבער כנגד דעם שטייט אין נועם אלימלך אז עס איז דא נאך א כח אויך, יעדער איד האט אין זיך דער כח הקדושה וואס איז מתגבר אין איהם יעדען טאג, און אז ער דינט דעם אויבישטער'ן ווי עס דארף צו זיין איז דאס גורם אז עס זאל דער נעקסטע טאג ווייטער דינען דעם אויבישטער'ן אז מען שטייט שוין יעצט פיר וואכען אין דער ימי השובבי"ם און מען קוקט נאך נישט אויס ווי עס דארף צו זיין, דארף מען זיך מתבונן זיין וואס זענען די זאכען וואס שטערען דעם עבודת השם.

אחד הכחות העקריים של יצה"ר הוא הייאוש וצריך לדעת שגם אם נפל לא נפל למצבו הקודם ועצם הזמן שהעביר בטוב הוא רווח עצום

איינער פון דער גרעסטע כוחות פון יצר הרע איז דער ענין פון יאוש, וויפיל מאל טראכט א בחור ער באקומט א התעוררות צו דינען דעם אויבישטער'ן אבער ער האט דאך שוין אזוי פיל מאל פראבירט אין ער איז דורך געפאלען איז דאך דער פשט אז עס איז צו שווער פאר איהם, מען דארף אבער וויסען אז ניין, יעדער זאך וואס מען טוט פארן אויבישטער'ן ווערט נישט פארלוירן, אפי' אז מען פאלט צוריק פאלט מען נישט צוריק צום אלטען אזוי ווי מען זאגט נאך פון ר' נחמן ברסלבער זי"ע אז ווען א מענטש איז זיך מתגבר און שפעטער פאלט ער צוריק, פאלט ער נישט צו דער מדריגה וואס ער איז געוועהן פאר'ן התגברות דער מענטש ווערט דערהויבען אפי' ער פאלט שפעטער צוריק, אזוי ווי מען זעהט אין גשמיות אז א מענטש ליגט ר"ל אין בעט אין מען ווייסט עס אז ער קען נישט לעבען מער ווי א פאר שעה מעג מען מחלל שבת זיין פאר איהם אפי' עס איז נאר א פיקוח נפש פאר אפאר שעה דאך האט עס דער הלכה פון פיקוח נפש, מורי ורבותי! אז א בחור איז זיך מתגבר אויפ'ן יצר הרע אפי' ער פאלט אדורך נאך א שטיק צייט האט ער דאך געהאט כאטש אפאר מינוט פון "לעבען", וואס איף דעם מעג מען מחלל שבת זיין, ער האט דאך געהאט אפאר מינוט וואס ער האט זיך אויפגעפירט ווי א ערליכע איד, אפאר מינוט וואס ער האט געהוטען דער דיבור, אפאר מינוט וואס ער האט זיך געהיטן פון א ראיה אסורה, זאל חלילה וחלילה נישט זיין ביליג ביי איהם דער צייט וואס ער קען דינען דעם אויבישטער'ן, א בחור קלערט ער קען ממילא נישט לערנען קיין זעקס שעה ברציפות וועט ער בכלל נישט לערנען קיין רציפות אבער וואס איז מיט דער שעה וואס ער קען יא לערנען, ביים אויבישטערן איז דאך מורא'דיג חשוב יעדער פעולה וואס א איד טוהט זיך איינצוהאלטען אין זיך מתגבר צו זיין אויפן יצר הרע.

כל לימוד וכל תפילה והתעוררות אינם הולכים לאיבוד ויכולים להשפיע אפילו לאחר שנים רבות

נאכמער דארף מען וויסען אז יעדער מוסר וואס מען הערט, יעדער מאהל וואס מען לערנט א ספר, יעדער מאהל וואס מען לייגט אראפ א תפילה בכוונה גייט עס קיינמאהל נישט לאיבוד,[עב] דאס האט אין זיך א כח אז אפי' ווען מען פאלט צוריק זאל ער צוריק ברענגען דעם מענטש צו דינן דעם אויבישטער'ן, אזוי ווי עס האט פארציילט א יונגער מאן וואס מען האט אסאך גערעדט מיט איהם דברי מוסר אלט'ס בחור, אבער עס האט גארנישט געהאלפן, ביז מען האט איהם ארויס געווארפן פון ישיבה, האט ער פארציילט פאר'ן ראש ישיבה אז ער איז ליידער שפעטער געווארען א "פרייער איד", און עס האט איהם אזוי געדריקט דער דברי מוסר וואס ער האט געהערט אלט'ס בחור, ביז ער געווארען א בעל תשובה, לענינינו דארף א בחור וויסען אז אפי' ער איז כמה וכמה פעמים דורך געפאלען, דארף ער וויסען אז ער דארף טוהן זיינס און זיך מתגבר זיין אפי' נאר פאר א שטיק צייט אין דאס וועט איהם צוריק ברענגען אפי' נאכען דורכפאלען, שבע יפול צדיק וקם עס קען אמאהל זיין אז מען זאל אסאך מאהל דורכפאלען אבער דורך דער יראת שמים וואס מען האט קונה געוועהן בשעת'ן התגברות דאס קען העלפען דער מענטש ער זאל זיך מתגבר זיין און זיך צוריק קערען צום אויבישעטר'ן.

סיבה נוספת לנפילת האדם היא אם אינו מספיק שמור בקדושה וכל זמן שהוא תחת הקליפה אינו יכול לעבוד את ה' כהוגן

נאכדעם וואס מען פארשטייט שוין אז דער ענין פון יאוש איז אינגאנצען פאלטש, דארף מען נאך אריינקלערען און זעהן זיך מחזק צו זיין אין ענינים פון סור מרע בפרט אין עניני קדושה, מען דארף זיין א אפגעהועטענער מענטש במחשבה דיבור מעשה מען זאל זיך הוטען חלילה נישט צו טראכטען קיין הרהורי עבירה מען זאל זיך הוטען דער דיבור נישט רעדן יעדער זאך וואס איז דאך ר"ל פון דער ערגסט'ע זאכען, מען זאל זיך היטען דער אויגען סיי אין דער גאס און סיי ווי מען גייט און מען דארף זעהן צו פארלייגען מוראדיג'ע כוחות נישט צו מטמא זיין דער אויגען,[עג] ווייל די אויגן וואס זעהן שלעכט'ס קענען נישט זעהן קיין תורה שפעטער הארגעט ער ר"ל אוועק דער גאנצע הרגש דקדושה, און אז מען איז נכשל געווארען איז מוראדיג שווער צו דינען דעם אויבישטער'ן עס איז מוראדיג שווער צו האבען ריינער מחשבות, ווייל כל זמן דער קליפה פון דער עבירה איז נאך בעולם קערט זיך עס כסדר צוריק אפי' ווען מען וויל שוין נישט טראכטען פון דעם, קומט עס בע"כ צוריק און עס לאזט נישט דער מענטש דינען דעם אויבישטער'ן. און דער איינציגע עצה אויף דעם איז אינגאנצען צו מבער זיין דער קליפה פון דער וועלט[עד] אזוי ווי עס שטייט ביי דער מדינים צרור את המדינים והכיתם אותם דער אויבישטער האט געהייסען אויסהארגענען די מדינים, פארוואס כי צוררים הם בנכליהם, נכליהם איז דער פון מחשבות אזוי ווי זיי האבען ר"ל מכשיל געוועהן איד'ן מיט מחשבות רעות, האט מען זיי געדארפט אינגאנצען פארלענדען, ווייל כל זמן דער קליפה איז בעולם קען מען נישט תשובה טוהן ווייל עס קומט כסדר צוריק, און דער עצה אויף דעם איז[עה] אז מען ליינט ערליך קריאת שמע שעל המטה קען מען פארלענדען טויזנטער מלאכי חבלה וואס מען האט ר"ל גורם געוועהן מיט דער עבירות, אבער אז מען לערנט תורה ביגיעה ביז עס רינט שוויטץ קען מען אויך זוכה זיין צו צוברעכען דער גאנצע קליפה און תשובה טוהן באמת.

אפילו שיצאו ישראל ממצרים עדיין היה צורך לבטל הקליפה בקריעת ים סוף וע"י כך זכו ישראל לכל המדרגות הרוחניות

[עו]זאגט דער הייליגער תפארת שלמה, אז דאס איז דער פשט אידן האבען נאך ר"ל גליטען פון דער קליפה פון מצרים דא האט אויסגעפעלט צו פארלענדען דער גאנצע קליפת מצרים און וועגען דעם האט דער אויבישטער געהייסען צוריקגיין כדי אז די מצריים זאלען דוקא יא נאכלויפען דער איד'ן און זי זאלען אריינפאלען אין ים אריין אין אזוי איז בטל געווארען דער קליפה, ויאמינו בד' ובמשה עבדו עס איז געווארען א מוראדיג'ע התגלות אלעס דורך דעם וואס מען האט צוקלאפט דער גאנצע קליפה, איז מען זוכה צו אמונה, מען איז זוכה צו זעהן תורה מען איז זוכה צו זעהן כל דבר שבקדושה, אזוי ווי חז"ל זאגען ראתה שפחה על הים מה שלא ראה יחזקאל, ווייל כל זמן דער קליפה איז בעולם האבען אידן ליידער גארנישט געקענט זעהן דער רגע איד'ן האבען זוכה געוועהן צו צוקלאפען דער קליפה האבען זיי שוין אלעס געזעהן, ממילא דארף מען זעהן צו פארלייגען מוראדיגע כוחות צו זיין א ירא שמים בסתר ובגלוי ליינען ערליך קריאת שמע, זיך מיטשען אין תורה אין דורך דעם וועט מען זוכה זיין צו צוקלאפען דער קליפה, און דערנאך וועט מען זוכה זיין צו אמונה צו יראת שמים אין צו קענען זעהן דברים שבקדושה.

צריך לחזור ולשנן לעצמו ערך התורה והיהדות ואז יהיה נקל בעיניו להקריב הכל לעבודת ה'

עס איז דא נאך א געוואלדיגע תנאי וואס פארדערט זיך פאר יעדער בחור וואס וויל זיין א עובד השם, [עז]דאס איז דער ענין אז א מענטש דארף זיך איינחזר'ן די געוואלדיגע חשיבות פון תורה די חשיבות פון זיין א ערליכע איד, וויסען אז דאס איז דער גאנצע תכלית אין לעבען, און דער גאנצע לעבען איז תורה ווייל אזוי ווי אין גשמיות אז מען בעט א מענטש א סכום פון טויזענט פונט וועט ער דאך א וודאי אפזאגען, טויזענט פונט איז דאך א גרויסע סכום, אבער אז מען וועט זאגען פאר דער זעלבע מענטש אז ער קען פאר טויזענט פונט קויפען א הויז וועט ער זאגען אז ער וויל נישט נאר איינס נאר עטליכע, איי טויזענט פונט איז א גרויסע סכום, דער תירוץ איז עס איז טאקע א גרויסע סכום אבער פאר א הויז איז עס ביליג, ביי רוחניות איז אויך אזוי א בחור שפירט ער קען נישט דאווענען, ער קען נישט לערנען, עס איז איהם צו שווער דארף ער אבער וויסען אז עס איז טאקע שווער אבער נאהנט צו ווערען צם אויבישטער'ן איז עס דאך מוראדיג ביליג, דורך דעם וואס מען מוטשעט זיך יעצט אביסעל קען מען זוכה זיין צו נצח נצחים בעולם הזה ובעולם הבא, ממילא איז דער גאנצע יסוד אז א מענטש דארף איינחזר'ן ביי זיך דער חשיבות אין דער הארבקייט פון זיין אן ערליכע איד, אזוי ווי דער חיד"א שרייבט [עח]אין עבודת הקודש, אז א מענטש וויל דינען דעם אויבישטער'ן איז דער ערשטע זאך וואס ער דארף פועל'ן ביי זיך איז אז ער זאל זוכען צו טוהן דער רצון פון אויבישטער'ן נאך אסאך מער ווי ער זוכט די אלע תאוות עוה"ז ווייל דער איינציגע וועג ווי מען קען קונה זיין תורה איז נאר אויב מען זוכט דער תורה אין מען איז גרייט אלעס אוועקצוגעבען פארדעם ווייל מען פארשטייט אז דאס איז דער לעבן, דעמאלס איז מען זוכה אז פון הימל העלפט מען צו.

מעשה רב ללמד שכשברור לאדם שבלי תורה למה לו חיים יכול להצליח בתורה בכל מצב ובכל עת

ממילא דארף א בחור מאכען א חשבון ער זאל זיך מתבונן זיין אין דער געוואלדיגע חשיבות פון לימוד תורה, אין מען זאל וויסען אז נאר דאס איז דער תכלית אין לעבען און דעמאלס וועט ער שוין ממילא מצליח זיין, אזוי ווי דער שומר אמונים רבי זי"ע ברענגט אין זיין ספר, וואס האט מיט איהם פארסירט אלט'ס בחור, אז ער איז נישט געוועהן קיין בעל כשרון ער האט נישט געקענט קיין סאך לערנען, איז ער געגאנגען אויף א קבר פון א צדיק אין ער האט זיך אויסגעבעטן פאר'ן אויבישטער'ן אז ער זאל קענען לערנען און ער האט אזוי מתפלל ביז ער האט געזאגט פאר'ן אויבישטער'ן, אויב איך וועל קענען לערנען איז גוט און אז נישט האב איך נישט וואס צו לעבען, ווען ער איז צוריק געקומען האט ער גטראפען א רא"ש אויף מקואות, און ער האט זיך געזעצט לערנען מיט א געוואלדיג'ע יגיעה, און ער איז געווארען "נהפך לאיש אחר", נישט נאר ער האט פארשטאנען לערנען נאר ער האט נאך געקענט לערנען אין אלע מצבים, אפי' עס איז געוועהן קולות און מניעות פון ארום און ארום, אלעס איז געקומען פון דעם וואס ער האט פארשטאנען דער חשיבות התורה אין אז אהן קיין תורה האט ער נישט אויף וואס צו לעבען.

זאל דער אויבישטער העלפן מען זאל זוכה זיין זיך איינצוחזר'ן דער חשיבות פון יעדער התגברות דער חשיבות פון יעדער תורה ברציפות, מען זאל חלילה נישט מיואש ווערען, מען זאל זוכה זיין זיך מחזק צו זיין אין עניני קדושה במחשבה דיבור מעשה, מען זאל זוכה זיין צו צוקלאפען דער גאנצע קליפה פון די אלע עבירות וואס מען איז שוין ר"ל נכשל געווארען, דורך לערנען תורה ביגיעה און דורך ליינען ערליך קריאת שמע שעל המטה און מען זאל בקרוב זוכה זיין אלע אינאיינעם צו מקבל זיין פני משיח צדקנו בב"א.

 

 

פרשת יתרו

המקבל עליו באמת לעמול בתורה בקדושה מובטח שיצליח

 

וידבר ד' אל משה לאמר כה תאמר לבית יעקב ותגיד לבני ישראל, זאגט רש"י כה תאמר לבית יעקב אמירה רכה ותגיד לבני ישראל דברים קשין כגידין, בית יעקב אלו הנשים, בני ישראל אלו הזכרים, אין מדרש שטייט כה תאמר לבית יעקב אלו פשוטי עם, ותגיד לבני ישראל אלו בני עלייה, איז לכאורה שווער אז מען זעהט נישט אין דער פרשה קיין דברים קשין כגידין?

הקריאה מעוררת את הזמן ופרשת יתרו הוא קבלת התורה ממש ויש לעשות הכנה לזה

מען שטייט יעצט אין דער פיפטע וואך פון דער הייליגער ימי השובבי"ם, דער ימי השובבי"ם גייען בהדרגה קודם זענען איד'ן געוועהן אין מצרים אין ערוות הארץ, שפעטער איז געוועהן יציאת מצרים שפעטער איז געוועהן קריעת ים סוף, אין יעצט האלט מען שוין ביי קבלת התורה, בשעת דער הייליגער צאנזער רב זי"ע האט געליינט דער פרשה פון קבלת התורה האט מען געשפירט דער מעמד הר סיני ממש, ר' יענקע'לע זללה"ה האט פארציילט אז ר' איציקעל זללה"ה איז געוועהן ביים ציעטשנובער רב זללה"ה פרשת האזינו, און ער האט נישט געוויסט צו עס איז טאג צו נאכט און דער קלעשטיץ'ער רב זללה"ה האט געזאגט אז ער האט דעמאלס געהאט התפשטות הגשמיות, אלעס דורך דעם כח פון קריאה מעורר את הזמן, און צוליב דעם איז אזוי הארב דער ענין פון רעדן בשעת קריאת התורה[עט] ווייל בשעת מען ליינט דער פרשה איז עס ממש א בחינה פון קבלת התורה, בפרט אז מען האט געליינט פרשת יתרו האט מען דאך דער כח יעצט צו מקבל זיין דער תורה באמת, אבער אז מען וויל מקבל זיין דער תורה דארף ען דאך מאכן דער הכנה וואס איד'ן האבען דעמאלס גמאכט.

אין ערוך לחשיבות תורה מתוך דחק המכפרת עוונות ומסירה המסכים המבדילים ודחק היינו כל מיני דחק

איינער פון דער הויפט יסודות וואס מען דארף זיך איינחזר'ן כדי צו קענען מקבל זיין דער תורה, איז דער מימרא פון דער ברודער פון מהר"ל אז "ווען מען וואלט געוויסט דער חשיבות פון תורה מתוך הדחק וואלט מען אלעס איבער געלאזט און מען וואלט געלערנט תורה מתוך הדחק", אבער תורה מתוך הדחק מיינט נישט נאר איינער וואס האט נישט קיין פרנסה, תורה מתוך הדחק מיינט אז מען האט נישט קיין חשק, מען וויל זיך שוין אויפהייבען יעדער רגע, מען פארשטייט נישט דאס לערנען, מען וויל כאפען א שמועס און מען לערנט דאס הייסט תורה מתוך הדחק איך האב שוין כמה פעמים איבערגעזאגט בשם דער הייליגער רבי ר' שמעלקא זללה"ה אז איינער לערנט אין ער האט נסיון מפסיק צו זיין ווייל ער דארף עפעס מסדר זיין, און ער איז זיך מתגבר און ער לערנט "עד שיזיע" קען ער אדורך ברעכען אלע מסכים המבדילים, [פ]מען האט שוין דערמאנט אז דער סיבה פארוואס אינזערע תורה ומצוות האט ליידער נישט קיין קיום איז ווייל דורך דער עבירות האט מען ליידער געמאכט מסכים המבדילים, און דער עצה אויף דעם איז לערנען תורה עד שיזיע.

דער גאנצע ענין פון "ליל שישי" איז אויך נאר דער בחינה אז מען שפירט אז מען וויל זיך לייגען און מען וויל זיך לייגען און מען בלייבט אויף און מען לערנט, דאס איז דער תיקון, אבער דער תיקון איז נישט נאר "ליל שישי" דער תיקון איז יעדער מאהל וואס מען לערנט אהן חשק יעדער מאל וואס מען רייסט זיך ארויס פון בעט צו קענען אויפשטיין צום דאווענען, יעדער מאל מען לערנט תורה מתוך הדחק, עד שיזיע, קען מען מתקן זיין דער תיקון, שטייט פון אר"י הקדוש אז יעדער חטא וואס איז פוגם בענינו קדושה דארף מען פאסטען פ"ד טעניתים, און ווי קען מען דען פאסטען אזוי פיהל תעניתים, דער תירוץ איז עס איז דא איין עצה לערנען תורה מתוך הדחק, ווען איינער לערנט תורה מתוך הדחק שטייט אין חיד"א אז ער דארף נישט צוקומען צו קיין שום סיגופים, ווייל מען איז דבוק אין תורה.

עריבות לימוד התורה תלוי בקבלה ללמוד בשלימות וברציפות ואז אפי' שכל התחלות קשות אבל מכאן ואילך יערב לכם

דער צווייטע זאך דארף מען וויסען ועתה אם שמוע תשמעו זאגט רש"י אם תקבלו עליכם יערב לכם מכאן ואילך, אסאך מאל זענען זיך בחורים מקבל, און מען לערנט אביסל און מען זעהט אז עס גייט נישט, דער סיבה איז ווייל עס פעלט אין דער "תקבלו עליכם" וויבאלט עס פעלט אין דער תקבלו עליכם ממילא פעלט אין דער "יערב לכם", איי מען איז דאך יא מקבל דער תירוץ איז מען איז נישט מקבל ווי עס דארף צו זיין מען בלייבט שטיין ביי דער התחלה, אזוי ווי אויב מען זאגט פאר א מענטש אז כדי זיין "קאר" זאל פארען דארף ער עס אנווארעמען צעהן מינוט, און ער צינדט אהן אין ער לעשט אויס פאר צעהן מינוט, און ער קומט צו לויפען מיט טענות דער קאר זיינער פארט נאך נישט, איז ער דאך א שוטה ער לאזט עס נישט קיין צעהן מינוט! ער לעשט דאך אויס אגאנצע צייט אוודאי ווערט נישט ווארעם, לענינינו איז אויך אזוי מען זעצט זיך לערנען און מען הערט אויף, נאכדעם זעצט מען זיך נאכאמאהל און מען הערט נאכאמאהל אויף וכו' וכו', ממילא בלייבט מען ביי דער התחלה, אבער אז מען מאכט א אמתדיג'ע קבל"ה, און א שטארקע התחלה דעמאלס ווערט א וערב לכם, אזוי ווי דער הייליגער אור החיים הק' שרייבט דער לשון "אני מבטיחכם" איך זאג ענק צו, אז אויב מען וועט מקבל זיין באמת די תורה וועט מען גליסטען צו דער תורה, דאס זענען די צוויי זאכען וואס רש"י זאגט דער ערשטער זאך איז "אם תקבלו עליכם" און דער צווייטע זאך איז "כל התחלות קשו"ת" אז מען טוט די צוויי זאכען דער אמתדיגע קבלה אין א שטארקע התחלה דעמאלס וועט זיין יערב לכם.

בימינו בזמן חשכות עקבתא דמשיחא כל מעשה קטן נחשב כמו מעשים גדולים של הצדיקים הקדמונים

[פא]דער אר"י הק' האט געזאגט פאר ר' חיים וויטאל זי"ע אז ער איז אין א מדרגה ווי די תנאים און אמוראים, האט ר' חיים וויטאל געפרעגט ווי קען מען דאס זאגן ווען ער וואלט געוועהן בזמן התנאים וואלט ער דאך געוועהן גרעכנט ממש ווי גארנישט כנגד די גרויסע תנאים, האט איהם דער אר"י הק' גענפערט אז דער דורות היינט זענען אנדערש ווי דער אמאליגע דורות אז מען לעבט אין א שווערער דור איז יעדער מצוה אין יעדער מסירות נפש מורא'דיג חשוב אין הימל דאס איז דאך א געוואלדיגע חיזוק פאר אונז און אויב דאס האט דער אר"י הק' געזאגט אין זיין דור, בזמן האלשיך בזמן הב"י בזמן החרדים און די אלע צדיקי קדושי ארץ וואס זענען דעמאלס געוועהן איז דא כ"ש וכ"ש פאר אונז אין אזא שוואכע דור בעיקבתא דמשיחא, החשך יכסה ארץ, מיד האבען ליידער נישט דער אמאליגע צדיקים, איז דאך א אוודאי יעדער פעולה וואס מען טוט מורא'דיג חשוב אין הימל יעדער מאהל מען לערנט תורה מתוך הדחק מאכט מען א געוואלדיגע נחת רוח פאר'ן אויבישטער'ן.

כשאדם פגום בעניני קדושה ר"ל אינו ברשות עצמו ואינו יכול לקיים התורה ומצוות כהוגן

[פב]שטייט פון דער הייליגער רבי זי"ע אז דער עניני קדושה זענען אזוי הארב, אז איינער איז ר"ל פוגם בעניני קדושה איז ער שוין ח"ו נישט אין זיין רשות אפי' ער וויל יא דינען דעם אויבישטער'ן קען ער נעבאך נישט אזוי ווי מען זעהט ליידער בחורים וואס שטעלען זיך דאווענען אוודאי ווען מען פרעגט זיי צו זיי גלייבען אז מען שטייט פארן מלך מלכי המלכים הקדוש ברוך הוא, זאגן זיי יא מען פרעגט זיי צו זיי גלייבען אז דער בורא כל עולמים איז יודע מחשבות בני אדם און ער זעהט יעדער פעולה פון א איד, זאגען זיי אז יא, און אעפ"כ קען מען ר"ל רעדען אינמיטען דאווענען דער סיבה איז אז מען איז נעבעך נישט אין דער אייגענע רשות, מען פארלירט דער גאנצע כח התגברות ווייל מען האט פוגם געוועהן בעניני קדושה, אז מען קוקט אריין אין זוה"ק זעהט דאך דער געוואלדיגע הארבקייט פון קדושה, און צוליב דעס שטייט נישט קדושה אין דער תורה, ווייל עס איז אוממעגליך מקבל צו זיין תורה אז מען היט זיך נישט דער אויגן אז מען פירט זיך נישט אויף בקדושה, ממילא זאגט דער הייליגער רבי זי"ע אז דאס איז דער פשט והייתם לי סגולה מכל העמים מען וויל מקבל זיין דער תורה איז דער ערשטער זאך קדושה, מען זאל היטן די אויגן מען זאל היטן דער מחשבות מען זאל תשובה טוהן אויף דער גאנצע עבר וואס מען האט פוגם געוועהן בעניני קדושה.

ההקדמה לקבלת התורה הוא להיות מובדל ומופרש מן הגוי וכשיהודי מתגבר בנסיונות הראשונים יכול אח"כ להתגבר על הכל

דער הייליגער ימי השובבים זענען דאך געשטעלט אויף דעם מען זאל תשובה טוהן באמת, אויף דעם זאגט דער פסוק והייתם לי סגולה מכל העמים, מען זאל זיין אפגעטיילט פון דער גואישע גאס במחשבה דיבור ומעשה, דער גמרא זאגט אז בשעת קבלת התורה איז געוועהן כפה עליהם הר כגיגית, און דער אויבישטער האט געזאגט פאר איד'ן אם תקבלו עליכם מוטב ואם לאו שם תהא קבורתכם פרעגט תוס' אידן האבען דאך געשריגן נעשה ונשמע זאגט תוס' אז דער אויבישטער האט מורא געהאט אז אידן וועלען זעהן דער אש הגדולה וועלן זיי פורש זיין, פרעגט דער הייליגער רבי זי"ע וועלכע אש הגדולה, זאגט דער רבי זי"ע אז דער פשט איז אזוי ווי דער גמרא זאגט (סוכה דף נג.) אז לעתיד לבוא וועט דער אויבישטער שחט'ן דער יצר הרע בפני הצדיקים ובפני הרשעים, הללו בוכין והללו בוכין, רשעים בוכין היאך לא יכלנו לכבוש חוט השערה כזה וצדיקים בוכין היאך יכלנו לכבוש הר גבוה כזה, איז לכאורה שווער וואס איז דער הר גבוה פאר דער צדיקים דער תירוץ איז אז דער יצר הרע פאנגט אן מיט קליינעקייטען, און אז א מענטש איז זיך מתגבר גייט ער ווייטער אין אזוי ווערט ער גרעסער און גרעסער און אז א מענטש האט סייעתא דשמיא קען ער זיך מתגבר זיין אוף אלעס, און ממילא דאס איז דער פשט דער אויבישטער האט מורא געהאט אז איד'ן וועלען זעהן דער גרויסע יצר הרע וועלען זיי זיך דערשרעקען פאר פשוטע מענטשען איז דאס נישט קיין שווערער זאך אבער א ערליכע איד ווייסט והייתם לי סגולה מכל העמים, עס איז נישט גענוג אז ער האט א קאפעל און דער גוי נישט ער דארף זיין א העכערער מענטש, במחשבה דיבור ומעשה, יעדער זאך וואס געפעלט פאר א גוי דארף מען זיך פון דעם עקלען, מען דארף הוטען דער אויגען הוטן דער מחשבות נישט אריינלאזען קיין שום גויאישקייט ושמרתם את בריתי מען אזל זיך אויפפירען בקדושה ובטהרה אזוי ווי דער פסוק זאגט ואתם תהיו לי ממלכת כהנים וגוי קדוש, א איד איז א קינד פון אויבישטער'ן און דאס אליין פארדעקט שוין פון איהם ער זאל זיין אפגטיילט פון דער גויאישע גאס.

כל מי שמקבל עליו באמת ללמוד תורה מובטח לו שיהא תלמיד חכם וכל גדולים והצדיקים עוברים ג"כ נסיונות קשים בתחילה

עס איז ידוע וואס דער גמרא זאגט אויף ר"ע אז ער איז געוועהן א גרויסע עם הארץ, און זיין שווער איז געוועהן בייז אויף איהם האט ער געמאכט א נדר אז זיין טאכטער זאל נישט נהנה זיין פון זיינע נכסים, יארען שפעטער האט ער געהערט אז עס קומט א חכם בעיר איז ער געגאנגען פרעגען דער חכם צו ער קען מתיר נדר זיין האט ער איהם גפרעגט צו ווען ער וואלט געוויסט אז זיין עדים וועט וואקסען א ת"ח וואלט ער גמאכט א נדר האט ער געזאגט ניין האט ער איהם מתיר געוועהן פרעגט תוס' אין פותחין "בנולד", מען קען נישט מתיר זיין א נדר וועגען א חשבון פון א זאך וואס האט פאסירט ערשט נאך דער נדר, און ר"ע בשעת'ן נדר איז דאך געוועהן א עם הארץ, זאגט תוס' אז וויבאלד ר"ע האט מקבל געוועהן צו גיין לערנען אין ישיבה איז נישט קיין "נולד" ער זאל ווערען א ת"ח ווייל דאס איז א דבר פשוט וידוע, אז יעדער וואס לערנט אין ישיבה ווערט א ת"ח, מורי ורבותי! אונז זענען אלע דא אין א ישיבה תוס' זאגט אז עס איז א דבר פשוט אז אלע זאל'ן וואקסען ת"ח מען דארף נאר האבען דער חשק פון ר"ע, אזוי ווי איך האב שוין כמה פעמים דערמאנט אז דער אלע צדיקים אין ת"ח וואס לעבען היינט זענען אלע אדורך שוועריקייטען מיט נסיונות, און פון דעם זענען זיי געווארען, גרויס, די נסיונות, וואס זיי האבען געהאט בשעת'ן קריג קענען אינז נישט ביישטיין, אבער דער נסיונות וואס מען האט אונז געגעבען אז מען לעבט אין א שווערער דור, מען לעבט און שווערער נסיונות, דאס איז מען יא בכח זיך מתגבר צו זיין און בכח דעם קען מען זוכה זיין צו תורה, מען דארף זיך מחזק זיין אין די דריי הכנות אויף קבלת התורה, דער ערשטער זאך ויסעו מרפידים מען דארף אפלאזען דער פוילקייט, דער צווייטער זאל ויחן שם ישראל מען זאל לערנען באחדות מיט א אהבת חברים נישט חלילה גורם זיין מחלוקת און עגמת נפש פאר א חבר, און דער דריטער זאך ויחנו במדבר דער ענין פון ענוה מען זאל וויסען אז מען איז גארנישט אין אלעס איז נאר דער כח פון אויבישטער'ן.

בשבוע אחרון של שובבים אפשר עדיין לתקן הכל ולזכות לתשובה ולשמירה עליונה

מען האלט שוין דער לעצטער וואך פון ימי השובבי"ם מען גייט זיך מחזק אסאך מער ווי ביז יעצט, מען זאל קענען אלעס מתקן זיין, און תשובה טוהן באמת, מען האלט שוין דער לעצטע וואך פון שבט שב"ט איז ר"ת שמרם ברכם טהרם, "שמרם" אז מען וועט זיך היטען און זיך פירען בקדושה, וועט דער אויבישטער אונז היטען פון כל מחלה וכל צרה וכל צוקה וואס כלל ישראל ליידט בעווה"ר "ברכם" דער אויבישטער וועט אינז בענטשען ברוחניות ובגשמיות, "טהרם" דער אויבישטער וועט אינז הייליגען, לאמיר מקבל זיין אלע צוזאמען כאיש אחד בלב אחד מקבל צו זיין דער תורה באמת, וועט מען זוכה זיין בקרוב צו דער התגלות כבוד שמים במהרה און מען זאל בקרוב זוכה זיין מקבל צו זיין פני משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

פרשת משפטים

העובד ה' בכל כחו בזמן חשכות מגיע למדרגות יותר מהעובד בזמן אורה

 

ואלה המשפטים אשר תשים לפניהם, זאגט רש"י לא תעלה על דעתך לומר אשנה להם הפרק או הלכה ב' או ג' פעמים תלמוד לומר אשר תשים לפניהם כשלחן הערוך ומוכן לאכול, שטעלען זיך שוין דער מפרשים וואס איז דער משל פון דער "שלחן הערוך"? דער מדרש זאגט ואלה המשפטים אשר תשים לפניהם זה שאמר הכתוב מגיד דבריו ליעקב חקיו ומשפטיו לישראל לא עשה כן לכל גוי ומשפטים בל ידעום, איז לכאורה שווער קודם רעדט מען פון דער "חוקים", שפעטער רעדט מען פון דער "משפטים" לכאורה וואלט דאך געדארפט שטיין מגיד דבריו ליעקב ומשפטיו לישראל?

ויאמר ד' אל משה זה יתנו כל העובר על הפקודים מחצית השקל בשקל הקודש, זאגט רש"י נתקשה משה והראה לו הקב"ה מטבע של אש ואמר לו כזה יתנו, איז לכאורה שווער וואס האט דא משה רבינו נישט פארשטאנען אז דער אויבישטער האט איהם געדארפט ווייזען א מטבע של אש? נאך איז שווער וואס איז דער כוונה פון דער "מחצית" השקל אז דער תורה זאגט העשיר לא ירבה והדל לא ימעיט? דער מדרש זאגט אז המן האט אפגעקויפט דער איד'ן ביי אחשורוש פאר שקלים פון מחצית השקל אז דער זכות זאל מגין זיין קעגן דער שקלים פון המן, פרעגט דער רבי זי"ע אז לכאורה איז דאך דעמאלס בימי אחשורוש בכלל נישט געוועהן קיין מחצית השקל?

כשהקב"ה מחוץ לביהמ"ק בעוונותינו אפשר להשיג מדרגות ורוח הקודש יותר בנקל מבזמן בית המקדש

[פג]דער רבי ר' בער זי"ע האט געפרעגט א קשיא, דער גמרא זאגט דאך אז בזמן הבית המקדש איז געוועהן נאר יחידי סגולה וואס האבען זוכה געוועהן צו רוח הקודש, און מען האט נישט געקענט זוכה זיין צו דעם נאר אין בית המקדש ביי שמחת בית השואבה, און היינט זעהט מען אז מען קען אסאך גרינגער זוכה זיין צו רוח הקודש, זאגט דער הייליגער רבי ר' בער זי"ע אז עס איז א משל אזוי ווי ווען א קעניג איז ביי זיך אינדערהיים, קען מען איהם נישט איינלאדענען ביי א פשוטע מענטש אפי' ווען ער האט א שיינע דירה וכדומה, ווען דער קעניג איז אבער אינטער וועגנ'ס קען מען איהם אסאך גרינגער איינלאדענען ער זאל קומען איינשטיין אפי' ביי א פשוטע מענטש, ממילא ביי רוח הקודש איז אויך אזוי בזמן הבית ווען עס איז געוועהן דער גאנצע התגלות, האט מען נישט געקענט זוכה זיין צו רוח הקודש אזוי "גרינג" היינטיגע צייטען וואס איז "שכינתא בגלותא" בעוה"ר דער אויבישטער איז כביכול אינטערוועגנ'ס צוליב אינזער עבירות און ממילא קען מען אסאך גרינגער זוכה זיין צו רוח הקודש און השראת השכינה, ממילא דארף מען וויסען אז מען איז טאקע אין א שווערער דור אבער אז מען איז זיך מחזק קען מען זוכה זיין צו זיין א מקום פאר דער שכינה.

גם מי שעבר את ימי השובבים כהוגן יכול כעת לאבד הכל בעצת היצה"ר המשקיע כחות עצומים בזה

"טייערע בחורים" מען האלט שוין יעצט ביי דער סוף פון דער הייליגער ימי השובבי"ם מען האלט שוין נאך יציאת מצרים נאך קריעת ים סוף, נאך קבלת התורה דער סיום פון קבלת התורה האט מען געליינט היינט אינדערפרי ווי איד'ן האבען געשריגען "נעשה ונשמע", מען דארף אבער וויסען אז אזוי ווי דעמאלט'ס איז געוועהן ערב רב וואס האבען ר"ל פארלייגט מוראדיג'ע כוחות צו מחטיא זיין איד'ן מיט דער חטא העגל, ביז אידן האבען ליידער אלעס פארלוירען מען האט זיי צו גענומען דער קרוינען ווייל זיי האבען זיך ליידער פארלוירען מיט דער חטא העגל ממילא בעט איך יעצט ביי יעדער בחור וואס האט עפעס קונה געוועהן אין דער ימי השובבי"ם, מען האט מקבל געוועהן באמת צו לערנען ברציפות, מען האט זיך איינגהאלטען פון רעדען וואס מען דארף נישט, מען האט זיך איינגעהאלטען פון קוקן וואס מען דארף נישט מען האט מתקן געוועהן עניני קדושה, זאל מען זיך חלילה וחלילה נישט לאזען פון דער "ערב רב" פון דער שטן המשחית וואס וויל איהם אלעס צונעמען, אזוי ווי דער גמרא זאגט קשה לקנותן ככלי זה, קונה צו זיין תורה ויר"ש איז אזוי שווער אזוי ווי גראבען גאלד מען דארף אסאך הארעווען און זיך מוטשען צו קונה זיין תורה, אבער מצוי לאבדן ככלי זכוכית מען קען עס פארלירען אזוי ווי גלאז וואס מיט איין שטיפ פאלט עס אראפ און עס צוברעכט זיך, ממילא זאל מען זעהן צו האלטען דער קבלת התורה, צו האלטען דער יציאת מצרים, אפי' עס קומט שווערער זמנים, דער בעל דבר פארלייגט מוראדיגע כוחות מען זאל נישט לערנען בהתמדה, און דער איינציגע עצה איז זיך צו מחזק זיין אפי' ווען מען האט נישט קיין חשק, דער תורה שלמדתי באף זו שעמדה לי מיט דער כח התורה וואס מען לערנט אהן א חשק מיט דעם קען מען זיך האלטען. דער צווייטע זאך דארף מען זיך מחזק זיין אין דער ענין פון תפילה, תפילה בציבור, אזוי ווי דער מאור ושמש זאגט אין דער היינטיגע פרשה אז דורך תפילה בציבור קען מען אלעס פועל'ן.

כל עליית האדם ממדרגה למדרגה הוא רק על ידי שמתגבר כנגד יצה"ר ובלי זה היה נשאר במצבו

[פד]דער הייליגער מאור ושמש ברענגט אין דער היינטיגע פרשה א באקאנטע קשיא וואס מען הערט כסדר ביי בחורים מען וויל דינען דעם אויבישטערן מען פראבירט צו דינען דעם אויבישטער'ן און מען זעהט אז עס גייט נישט, לכאורה וואלט דאך געדארפט גיין געשמאק אז איינער איז מקבל צו דינען דעם אויבישטערן באמת וואלט ער געדארפט שפירען א געוואלדיגע געשמאק דער תירוץ איז זאגט דער מאור ושמש, אז דער תכלית פון א מענטש איז צו זיין א הול"ך אוודאי ווען דער אויבישטער וואלט גלייך אוועקגענומען דער יצר הרע פון א מענטש וואלט ער דאך נישט געווארען גרעסער, דער אויבישטער וויל אז דער מענטש זאל גיין ממדרגה למדריגה, און דאס איז דער גאנצע תכלית פון, די אלע שוועריעקייטען, אזוי ווי דער משל מיט דער טראפענ'ס וואסער וואס מען גיסט אויף א פייער און דורך דעם ווערט דער פייער גרעסער, לענינינו איז אויך אזוי דער תכלית פון דער יצר הרע איז אז דער מענטש זאל זיך מחזק זיין דייקא ווען עס איז שווער און דורך דעם קומט מען צו די געוואלדיגע מדריגות.

במעשים לא טובים אינו מזיק רק לעצמו אלא לכלל ישראל והעולם כולו והעובד ה' בהתגברות מציל הכלל ומונע מעצמו יסורים

מען דארף מאכען א חשבון אז מיט אונזער תורה ותפילה איז מען בכח צו איבערצודרייען דער גאנצע מערכת השמים, און ר"ל פארקערט אויך אז מען דינט נישט דעם אויבישטער ווי עס דארף צו זיין טוט מען נישט קיין עוולה נאר פאר זיך ער טוט א עוולה פאר גאנץ כלל ישראל, אזוי ווי דער אור החיים הק' טייטשט כי תצא אש ומצא קוצים, אז מענטשען טוהן ר"ל עבירות, קומט אראפ עונשים אויף אנדערע אויך עס גייט ר"ל אוף תינוקות של בית רבן, עס גייט ר"ל אוף צדיקים, אלעס דורך דעם וואס א פשוטע מענטש דינט נישט דעם אויבישטער ווי עס דארף צו זיין, ממילא דארף מען מקבל זיין באמת זיך צו מחזק זיין אין תורה, איי מען שפירט אז עס גייט שווער דארף מען געדענקען אז פארקערט דורך דעם שוועריקייטען דורך דעם ווערט מען גרויס, און דורך דעם ראטעוועט מען זיך פון וועלטליכע צרות,[פה] ווייל יעדער מענטש דארף ליידען אויף דער וועלט אין אז מען האט דער זכיה זיך מחזק צו זיין אין תורה אפי' ווען עס גייט שווער פטר'ט מען זיך דורך דעם פון וועלטליכע צרות, זאגט דער הייליגער רבי זי"ע אז דאס איז פשט, ואלה המשפטים אשר תשים לפניהם, מען דארף האבען יסורים, און דער עצה איז אשר תשים לפניהם מען זאל אריינלייגען דער יסורים אין דער תורה, מען וועט לערנען אפי' ווען עס גייט שווער אפי' ווען מען האט שווערע נסיונות דעמאלס וועט מען זוכה זיין, כשלחן הערוך ומוכן לאכול, מען וועט זוכה זיין אז מען וועט אלעס האבען מען וועט שוין נישט דארפען האבען קיין יסורים אין וועלטיליכע זאכען.

שלימות התורה ותפילה הוא באימה ויראה ובהתלהבות

נאך א גוואלדיגע יסוד דארף מען זיך איינחזר'ן אז אפי' מען לערנט יא, [פו]דארף מען זעהן אז דער תורה זאל זיין ווי עס דארף צו זיין באימה וביראה ברתת ובזיע, [פז]אזוי ווי דער מאור ושמש ברענגט פון דער רבי פון לובלין זי"ע אז א מענטש זעצט זיך לערנען און ער טוט נישט קיין תשובה אויף איהם זאגט דער פסוק ולרשע אמר אלקים מה לך לספר חקי, דער עיקר פון דער לימוד התורה איז אז עס זאל זיין באימה וביראה פאר מען זעצט זיך צו א סוגיא (פון חזקת הבתים), דארף מען מהרהר זיין בתשובה, אין אזוי זאל מען זיך זעצען לערנען באימה וביראה, און אזוי איז ביי תפילה אויך זאגען דער ווערטער איז גאנץ א פשוטע זאך אבער מען דארף אריינטראכטן פאר וועמען מען שטייט, דער דאווענען זאל זיין מיט א ברען מיט א קאך, אזוי ווי דער גמרא זאגט אויף ר"ע הניח בזוית זו ומצאו בזוית אחרת, ער האט אנגעהויבן דאווענען אין איין עק און גענדיקט אין דער אנדערע עק, מיט דעם איז מען מקיים ואלה המשפטים אשר תשים לפניהם מען לייגט אריין א יגיעה אין תורה, אז עס זאל זיין נישט סתם געלערנט נאר באימה וביראה מיט א פחד פאר'ן אויבישטער'ן, וויסען פאר וועמען מען שטייט וויסען אז ווען מען לערנט תורה איז מען דבוק אין אויבישטערן אורייתא וקודשא בריך הוא וישראל חד הוא דורך דער תורה ווערט מען דבוק אין אויבישטערן.

אם מקיים התורה ומצוות בהתגברות בהתלהבות ואימה ויראה מתקבלים למעלה ברצון אפילו אם אינם בשלמות

דאס איז דער פשט משה רבינו האט געזעהן אז מיט א מחצית השקל קען מען מאכען א "כופר נפשו" האט ער נישט פארשטאנען וואס איז דען דער חשיבות פון דער מחצית השקל, האט איהם דער אויבישטער געוויזען דער מטבע של אש, דער ברען פון דער מצוה, אפי' אז בעצם איז דער מצוה גאנץ א קליינער זאך אבער דער עיקר איז דער ברען פון דער מצוה אז מען טוהט מיט א ברען איז חשוב אפי' א מחצית השקל, און וועגען דעם האבען די אידן געהאט א כח אז אפי' בזמן שאין ביהמ"ק קיים האבען זיי אויך מקיים געוועהן דער מחצית השקל, ווייל א איד פארשטייט נישט נאר פשוט אז מען דארף טוהן, נאר מען דארף טוהן מיט קאך, און מען דארף טוהן אפי' עס גייט שווער, ממילא האבען זיי געקענט מקיים זיין דער מחצית השקל אפי' אהן א ביהמ"ק, דאס איז דער פשט הקדים שקליהם לשקליו, המן הרשע האט פארשטאנען וואס הייסט טוהן א מצוה ער האט אבער נישט פארשטאנען וואס הייסט טוהן אפי' ווען עס גייט נישט טוהן אפי' עס איז שווער ממילא האט ער געמיינט אז יעצט קען מען נישט, דער רבי פון לובלין טייטשט אז דאס איז פשט אין מדרש חקיו ומשפטיו לישראל, חקיו אפי' עס גייט שווער אפי' עס גייט נישט דאס פארשטייט נאר א איד, אבער א גוי אפי' ער וויל יא טוהן קען ער נישט טוהן ווען עס גייט נישט אדער ווען עס גייט איהם שווער, אבער ביי א איד גייט מיט א קאך אפי' ווען עס גייט שווער ממילא איז דא א ענין פון ונשלמה פרים שפתינו.

לאמיר מקבל זיין באמת זיך צו מחזק זיין אפי' ווען עס גייט שווער, מען האלט אט אט פאר ביאת המשיח, א רגע פאר ביאת המשיח וועט נישט אויסקוקען אנדערש ווי יעצט, און דער עצה איז, יעצט צו מקבל זיין באמת צו דינען דעם אויבישטערן בלב ובנפש, אפי' מען פאלט אדורך אפי' ווען עס גייט שווער, וועט מען זוכה זיין על כפים ישאונך דער בורא כל עולמים וועט אינז אויפהייבען ער וועט זוקף כפופים זיין, און בזכות דעם וועט מען זוכה זיין אלע אינאיינעם משנכנס אדר מרבים בשמחה דער שמחה אמיתית פון התגלות כבוד שמים עלינו בביאת משיח צדקנו במהרה בימינו אמן.

 

 

 

פרשת כי תשא – פרה

ראשית לכל התורה והמצוות היא הטהרה

 

וידבר ד' אל משה לאמר כי תשא את ראש בני ישראל לפקדיהם ונתנו איש כפר נפשו לד', שטעלט זיך דער אור החיים הק' פארוואס שטייט את רא"ש לכאורה וואלט געדארפט שטיין את בני ישראל? נאך איז שווער פארוואס שטייט כי תש"א לכאורה וואלט געדארפט שטיין כי תפקוד?

וידבר ד' אל משה לאמר זאת חקת התורה, אשר צוה ד' לאמר דבר אל בני ישראל ויקחו אליך פרה אדומה תמימה, לכאורה איז שווער פארוואס שטייט זאת חקת "התורה" לכאורה וואלט געדארפט שטיין זאת חוקת הפרה? רש"י זאגט לפי שהשטן והאומות העולם מונין את ישראל לאמר מה המצוה הזאת ומה טעם יש בה לפיכך כתב בה חקה גזרה היא מלפני אין לך רשות להרהר אחריה, שטעלען זיך דער מפרשים אז רש"י ברענגט דאך יא א טעם, משל לבן שפחה שטינף פלטרין של מלך אמרו תבא אמו ותקנח הצוא' כך תבא הפרה ותכפר על העגל, קומט דאך אויס אז עס איז נישט קיין "חקה"? ווייטער שטייט הוא יתחטא בו ביום השלישי וביום השביעי יטהר ואם לא יתחטא בו ביום השלישי וביום השביעי לא יטהר, אזוי ווי יעדער פסוק אין דער תורה איז א נצחיות און א לימוד לדורות, דארף מען פארשטיין וואס איז דער רמז פון דער יום שלישי ויום השביעי?

בשבת פרשת פרה יורד שפע טהרה לישראל

דער מדרש זאגט ביי פסח שטייט "חקה" און ביי פרה שטייט "חקה" ווייסט מען נישט וועלכע איז גרעסער, נאר וויבאלד דער וואס וויל מקריב זיין א קרבן פסח דארף צוקומען צו דער טהרת הפרה פון דעם זעהט מען אז פרה איז גרעסער, און וועגען דעם ליינט מען קודם "פרה" און נאכדעם "חודש" ווייל טהרתו של ישראל איז תלוי בפרה, ממילא קומט אויס אז דער "שבת פרה" האט אין זיך דער טהרתן של ישראל היינטיגע צייטען אויך, ווייל אונז ליינען דאך אויך "פרה" פאר "חודש",[פח] מען זאגט נאך פון דער הייליגער צאנזער רב, אז שבת פרה דארף מען זיין ביים צדיק הדור ווייל דער שבת פרה איז טהרתן של ישראל, ממילא דארף מען זעהן אויסצוניצען דער צייט און זיך צוריקערען צום אויבישטער'ן.

היצה"ר עובד בכחות עצומים שלא יקבלו הטהרה שיורדת ממרום וצריך הבחנה בכל ענין לראות אם אינו מגיע מהיצה"ר

נאר ליידער שפירט מען דאס נישט מען הערט אז עס איז א הייליגער זמן מען רעדט דערפון אבער מען שפירט עס נישט, דער סיבה איז ווייל א וודאי דער אויבישטער גיסט השפעות פון קדושה השפעות פון טהרה, השפעות פון א הייליגער זמן, אבער אז א מענטש האט נישט קיין כלים צו מקבל זיין קען ער גארנישט מקבל זיין און מען קען גארנישט שפירען, אבער אלעס נעמט זיך פון דער התגברות היצר וואס לאזט נישט דער מענטש צוקומען צו זיין תיקון, אזוי ווי דער מעשה וואס איך האב פארציילט בשם הגה"ק ממונקאטש זי"ע אז א איד איז אמאהל געקומען צופארען צום הייליגער רבי ר' אלימלך זי"ע, אינמיטען וועג האט ער געהערט זיין טאטע'ס קול, זיין טאטע האט שוין נישט געלעבט דעמאלס און ער הערט ווי זיין טאטע זאגט "איך האב הנאה אז די ביסט א עובד השם אבער פארוואס פארברענגסטו די צייט צו פארען צו רבי'ס פאהר צוריק אהיים און לאז זיך אפ פון דער כת החסידים" דער איד איז געווארען אינגאנצען פארטומעלט, ער האט נישט געוויסט וואס איז פשט אין דער קול אבער ער האט זיך מתגבר געוועהן און ער איז געפארען, ווען ער איז אנגעקומען צום רבי ר' אלימלך זי"ע האט איהם דער ר' ר' אלימלך זי"ע געזאגט דער קול וואס די האסט געהערט איז נישט געוועהן דיין טאטע דער קול איז געוועהן דער שטן המשחית וואס האט דיר נישט געוואלט לאזען צוקומען צו דיין תכלית, היינט בעוה"ר זעהט מען דאס בחוש ווי דער בעל דבר שטייט ביי יעדער בחור און ער לאזט איהם נישט צוקומען צו זיין תכלית, אבער אז מען איז זיך מתבונן אביסל און מען גלייבט אז דאס איז אלעס כוחות הרע און דער היפך פון דער תכלית, קען מען זיך מתגבר זיין און דינען דעם אויבישטער'ן.

יסוד הראשון לקנות טהרה הוא האמונה שיש בזה דרגות והמבחן הוא אם מאמין גם במה שאינו מבין

דער ערשטע יסוד וואס מען דארף האבען כדי צו קונה זיין טהרה, איז אמונה, ווייל די יוונים האבען נישט געהאט קיין אמונה, האבען זיי נישט געקענט האבען א שייכות מיט טהרה, אפי' יעדער מיינט טאקע אז ער איז מאמין באמת, למעשה איז עס נישט ממש אזוי[פט], ווען א מענטש וואלט באמת געגלייבט אינעם אויבישטער'ן א מענטש וואלט געגלייבט אין שכר ועונש וואלט ער דאך קיינמאהל נישט געטוהן קיין עבירות, ער וואלט קיינמאהל נישט געטוהן אויף דער אייגענער דעת, אז מען טוהט נאר וואס מען פארשטייט און מען גייט אויף דער אייגענער דעת, ווערט ר"ל אן עגל הזהב, אבער אז א מענטש טראכט אריין באמת "שמע ישראל ד' אלקינו ד' אחד", וועט ער היטען זיין דיבור וועט ער היטען זיין מחשבה, ער וועט היטען די אויגען, ער וועט נישט טוהן אויף דער אייגענען דעת, מען וועט זיך אינגאנצען מבטל זיין פאר'ן אויבישטערן בכל לבבך ובכל נפשך ובכל מאדך, ווייל ער גלייבט אינם אויבישטערן באמת, [צ]זאגט דער הייליגער ישמח ישראל אז אידן האבען ר"ל פוגם געוועהן אין דער אמונה, כי זה משה האיש "לא ידענו" מה היה לו, מען האט נישט פארשטאנען און תיכף האט מען געטוהן אויף דער אייגענער דעת ר"ל, און דער תירוץ אויף דעם איז טון אפי' מען פארשטייט נישט, א פרה אדומה אשר לא עלה עליה עול, ווי קען דאס מטהר זיין א מענטש? נאר דער תירוץ איז מען גלייבט אפי' מען פארשטייט נישט דאס איז דאך דער יסוד האמונה, און דאס איז דער תבא אמו ותקנח צואת בנה, מיט דעם וואס איד'ן האבען געטוהן א "חקה" אהן א טעם דאס איז דער תיקון אויפען עגל וואס האט זיך גענומען פון דעם וואס אידן האבען געטוהן אויף דער אייגענער דעת.

טהרה הוא יסוד לכל התורה ומצוות ואם מקיים שלא בטהרה אין לזה ערך ועוד נחשב כעוון שמשפיל התורה

אז מען האט שוין אמונה קען מען זוכה זיין צו טהרה, און טהרה איז נישט קיין זייטיגע זאך טהרה איז א יסוד פאר דער גאנצע תורה ומצוות פון א מענטש, אזוי ווי דער נביא שרייט (יחזקאל ל"ו) "וזכרתם את דרכיכם הרעים ומעלליכם אשר לא טובים ונקטתם בפניכם על עוונותיכם ועל תועבותיכם", איז לכאורה שווער לעולם זאגט מען קודם דער קלענערע עבירות און שפעטער דער גרעסערע, דא שטייט דאך פארקערט קודם דרכיהם הרעים און דערנאך אשר לא טובים וואס איז נישט אזוי הארב, דער זעלבער קשיא איז שווער אויף דער גמרא אויך, דער גמרא זאגט (ברכות ה' ע"א) אם רואה אדם שיסורין באים עליו יפשפש במעשיו ער דארף מתקן זיין זיינער מעשים, פשפש ולא מצא יתלה בביטול תורה איז דאך ווייטער שווער ביטול תורה איז דאך דער ערגסטע עבירה וואלט קודם געדארפט שטיין יתלה בביטול תורה, פארוואס נאר אויב פשפש ולא מצא יתלה בביטול תורה? זאגט דער ייטב לב אז אויב ר"ל א מענטש פירט זיך נישט אויף בקדושה וטהרה האט זיין גאנצע תורה ומצוות נישט קיין חשיבות, נאכמער ער טוהט נאך אן עבירה מיט דעם וואס ער נעמט אזא הייליגער זאך ווי דער תורה און ער ווארפט עס אריין אין שמוץ אריין, אויף דעם זאגט דער פסוק ולרשע אמר אלקים מה לך לספר חקי (תהלים ג' ט"ז) אזא תורה האט בכלל נישט קיין חשיבות ביים אויבישטערן, ממילא זאגט דער פסוק וזכרתם את מעלליכם הרעים, מען האט זיך נישט אויפגעפירט בקדושה וטהרה, ממילא איז מעשיכם אשר לא טובים, דער גאנצע תורה איז לא טובים, ווייל תורה פון אזא מענטש האט נישט קיין חשיבות.

כשיהודי בטהרה אז יש ערך לתורתו ויכול להרגיש קדושת שבת קדש והעצה לטהרה היא התורה כי הא בהא תליא

קען זיין אז דאס איז פשט אין דער גמרא כל זמן א מענטש האט נאכנישט מפשפש געוועהן במעשים איז זיין גאנצע ביטול תורה נאך נישט קיין עוולה, ווייל ווער זאגט אז זיין תורה האט בכלל א חשיבות, אבער נאכדעם וואס ער האט שוין מפשפש במעשים געוועהן דעמאלס איז שוין דא א מקום אויף יתלה בביטול תורה, און דאס איז פשט אין פסוק זאת חקת התורה א מענטש וויל זוכה זיין צו תורה דארף ער האבען טהרה, אז ער האט נישט קיין טהרה איז זיין גאנצע תורה גארנישט, זאת חקת התורה אז מען וויל זוכה זיין צו טהרה דארף ער האבען קדושה וטהרה ווייל אן דעם איז אלעס גארנישט ווערד, דאס איז פשט הוא יתחטא בו ביום השלישי, יום השלישי איז מרומז אויף דער תורה אזוי ווי דער גמרא זאגט (שבת פ"ח ע"א) בריךש רחמנא דיהב אוריאן תליתאי לעם תליתאי על ידי תליתאי ביום תליתאי בירחא תליתאי, דאס איז דער רמז פון יום השלישי, הוא יתחטא בו אז א מענטש איז ריין און ער וויל זיין דבוק אין קדושה ער וויל בלייבען דבוק אין קדושה איז דער איינציגע עצה ביום השלישי דורך דער תוה"ק ווייל תורה און קדושה איז הא בהא תליא אז איינער פירט זיך בקדושה קען ער זוכה זיין צו תורה און אז מען איז דבוק און תורה ווערט מען נאכמער דבוק און קדושה, וביום השביעי דאס איז שב"ק אז א מענטש פירט זיך בקדושה וטהרה און ער איז דבוק אין תורה וועט ער זוכה זיין צו שפירן א טעם אין א שב"ק "ביום השביעי", ווייל כל זמן א מענטש איז נישט ריין האט ער דאך נישט דער כלים און ער קען נישט שפירן בכלל דער קדושת שב"ק.

אין ליפול בייאוש שזהו עצת היצה"ר ותמיד שערי תשובה פתוחים ובכל אחד יש ניצוץ קדוש שעל ידיו יכול לצמוח מחדש

אבער אזוי ווי מען האט שוין געזאגט אז דער בעל דבר לאזט נישט נאך און ער שטייט כסדר מיט תחבולות וואס לאזען נישט דער בחור צוקומען צו זיין תיקון, און אפי' מען נעמט זיך שוין יא אסאך מאהל שפירט מען אז עס גייט מורא'דיג שווער, און בפרט אז מען פאלט דורך שפירט מען שוין אז דער עבירות זענען שוין ר"ל אזוי גרויס עס איז שוין בכלל נישט מעגליך תשובה צו טוהן, דער עבודת השם איז אזוי שווער עס וועט זיך קיינמאהל נישט ענדיגען, און מען וועט קיינמאהל גארנישט אנקומען, אזעלכע מחשבות וכדומה לייגט דער בעל דבר אריין כסדר ביי דער מענטש כדי איהם צוברענגען צו א יאוש, און אזוי גייט ער ווייטער ער זאגט פאר א בחור האסט דאך ממילא נישט קיין עולם הבא דו זעהסט אז תורה ומצוות איז נישט פאר דיר, עס איז שוין צו שפעט פאר דיר די וועסט קיינמאהל נישט קענען וכו' כאטש יעצט כאפ אריין שמח לך, האק א לעבען וועסטו כאטש האבען דער וועלט, און וואס איז דער עצה זיך צו מתגבר זיין אויף אלע מחשבות וואס מען שפירט ווען עס גייט מורא'דיג שווער, אויף דעם[צא] זאגט דער הייליגער אפטער רב זי"ע אז דער עצה איז דער אמונה און דער תשובה, אז א מענטש זאל גלייבען באמונה שלימה כי לא ידח ממנו נדח עס איז קיינמאהל נישט צו שפעט, אזוי ווי מען האט שוין געזעהן מענטשען וואס זענען געוועהן גאר ווייט פון תורה ומצוות ומע"ט, און דורך דעם וואס זיי האבען מקבל געוועהן באמת צו טוהן רצון הבורא און תשובה טוהן באמת זענען זיי אנגעקומען און געווארען עובדי השם באמת, ממילא דארף מען גלייבען אז ווי שטארק פארפאלען מען איז וויפיהל עבירות מען האט שוין ליידער געטוהן, איז עס נאכאלטס נישט צו שפעט, אזוי ווי ווען מען לעשט אויס א גאנצע פייער און עס בלייבט נאך איין פונק קען מען דורך דעם צוריק צינדן דער גאנצע פייער, "נר ד' נשמת אדם" דער נשמה הקדושה פון א מענטש איז א פלאם פייער מתחת כסא הכבוד, דער בעל דבר ארבעט און ער לעשט אויס דעם פייער, אבער עס איז נאך דא א פונק יעדער איד האט נאך ביי זיך א ניצוץ קדוש און בכך דעם קען ער זיך צוריק קערען צום אויבישטערן באמת, און אז א מענטש גלייבט דאס ווייסט ער אז וויפיהל ער מיטשעט זיך וועט ער סוף כל סוף אנקומען, ווייל דער אויבישטער וויל און ווארט ער זאל תשובה טוהן און ממילא וועט ער אנקומען צום סוף, איי יעצט גייט איהם דאך שווער דארף ער משתוקק זיין און פראבירען צו ארבעטען און שטרעבען אויף ווען עס וועט שוין קומען דער צייט וואס איך וועל זוכה זיין צו תשובה טוהן באמת, און אזוי זאל ער כסדר גיין ווייטער און ווייטער מיט א געוואלדיגע תשובה צום אויבישטער'ן, און דער תשובה דאס איז דער כלי וואס ער מאכט אז דער אויבישטער זאל איהם קענען גיסן דער השפעה און עס זאל איהם ווערען לעכטיג.

בתשובה יש להתאזר בסבלנות ולא לצפות להצלחה מיד ולדעת שכל מעשה פועל אלא שאין נראה מיד

נאר דער פראבלעם איז אז תיכף ווען מען איז מקבל און תיכף ווען מען פאנגט אהן אביסעל יגיעה וויל מען שוין זעהן א התגלות א התעוררות אלעס זאל ווערען לעכטיג, מען דארף אבער וויסען אז אזוי ווי אין גשמיות אז א מענטש האט א לעכט וואס שיינט און פארדעם שטייט א דיקע וואנט, דארף ער קומען דורך ברעכען די וואנט, און ווי אזוי ברעכט מען עס דורך מען נעמט א האק און מען האקט, און אפי' עס דורט אסאך צייט ווערט מען נישט מיד מען ווערט נישט מיואש ווייל מען זעהט ווי עס ברעכט זיך נאך אביסעל און נאך אביסעל און מען ווייסט אז עס איז טאקע א דיקער וואנט אבער ענדליך וועט מען אנקומען, דער זעלבער איז לענינינו אויך ליידער ליידער אז מען טוט עבירות מאכט מען "מסכים המבדילים" מיט יעדער עבירה ווערט דער וואנט דיקער און דיקער און אז מען וויל תשובה טוהן דארף מען עס דורך ברעכען, און ווי אזוי ברעכט מען אדורך,[צב] נאר דורך יגיעה, דורך דעם וואס מען לערנט תורה און מען שוויטץ און מען לאזט א טרער פארן אויבישטערן מיט דעם ברעכט מען אדורך, מיט יעדער שטיקל מסירות נפש, קיין איין מסירות נפש גייט נישט ליידיג יעדער מאהל וואס מען היט זיך פון א דיבור רע פון אונאת דברים פון נקמה דברים בטלים פון ליצנות פון לשון הרע פון ביטול תורה, ברעכט מען אדורך נאך א שטיקל און נאך א שטיקעל, און ממילא טאר מען נישט מיואש ווערען, אזוי ווי א מענטש פארט קיין "אנטווערפען" און דער נסיעה ווערט צוויי דריי שעה פאנגט ער זיך אהן צו זארגען ווייל לכאורה וואלט ער שוין געדארפט אנקומען, ווען ער פארט אבער קיין "אמעריקע" אפי' ער פארט זעקס שעה ווערט ער אויך נישט נערוועז ווייל ער ווייסט אז אזוי לאנג דורט עס, אזוי לאנג איז דער וועג, לענינינו איז אויך אזוי אז מען טראכט אריין וויפיהל עבירות מען האט ליידער געטוהן, ווי דיקער דער וואנט איז ליידער געווארען קען מען נישט מיואש ווערען ווייל עס דורט דאך צייט, און מען גייט כסדר ווייטער און ווייטער וועט מען אנקומען, און מיט מסירת נפש מיט דעם ברעכט מען אלעס אדורך און אזוי וועט מען אנקומען, ממילא דארף מען זיך מחזק זיין און מקבל צו זיין באמת זיך צו מיטשען אפי' עס גייט שווער, און אז מען וועט זיך מוטשען וועט מען אנקומען.

כשיהודי מרגיש חסרונו העצה היא לתת רצונותיו להקב"ה ובזה מתקן תשוקותיו הרעות

דאס איז דער פשט כי תשא את ראש בני ישראל, איד'ן האבען ליידער געהאלטען נאכן עגל זיי האבען זיך געשפירט מורא'דיג געפאלען זיי האבען געשפירט אז זיי קענען שוין נישט תשובה טוהן, אויף דעם שטייט כי תשא את רא"ש משה רבינו האט אויפגעהויבן די קעפ פון אידישע קינדער זיי זאלען חלילה נישט מיואש ווערען לפקודיהם, פקודיהם איז א לשון חסרון, אידן האבען געשפירט זייער חסרון, און וואס איז דער עצה ווי אזוי קומט מען אהן צום אויבישערן, ונתנו איש כופר נפשו לד' מען זאל אוועקגעבען דער רצונות פאר'ן אויבישטערן מען זאל משתוקק זיין און זיך מייגע זיין מיט א געוואלדיגע תשוקה, און אזוי וועט מען זוכה זיין זיך צוריקצוקערען צום אויבישטערן.

יהודי צריך לעשות מה שביכלתו להישמר בקדושה וכשעושה מה שיכול הקב"ה נותן לו הקדושה במתנה

און אז מען וועט זיך מחזק זיין מיט א יגיעה וועט זיין א בחינה פון קדושים תהיו כי קדוש אני, זאגט דאס רש"י יכול כמוני ת"ל כי קדוש אני קדשתי למעלה מקדשתכם, זאגט דער הייליגער רבי זי"ע אז א מענטש קלערט אמאהל ביי זיך עס איז דאך אזוי שווער זיך צו פירען בקדושה ווי עס דארף צו זיין, און ער איז דאר נישט בכח צו צוקומען צו אזא מדריגה אויף דעם שטייט קדשתי למעלה מקדשתכם, דער אויבישטערס קדושה איז אסאך מער און אז א מענטש טוהט זיינס איז ער זוכה צו א קדושה פון אויבישטערן אסאך גרעסער ווי זיינער כוחות אזוי ווי עס שטייט פון ישמח משה, און פון שפת אמת, אז דער גמרא זאגט יגעת ומצאת לכאורה איז דא א סתירה יגעת איז לשון אז מען מיטשעט זיך אויף א זאך, מצאת איז א לשון מציאה מען טרעפט א זאך אהן קיין יגיעה, דער תירוץ איז אז מען מיטשעט זיך אביסעל איז מען זוכה צו אסאך א גרעסערער מדריגה ווי זיין יגיעה קען איהם ברענגען, א בחינה פון א מציאה ממש.

האורות שזוכה להם במתנה אחר יגיעתו נחשבים כאילו השיג אותם בעמלו ובפרט אם זכה את הרבים שהושפעו מקדושתו

נאך דארף מען וויסען אז אויב מען מיטשעט זיך און דער אויבישטער איז שפעטער מגלה אורות און מדריגות רעכנט עס דער אויבישטער אויך אויף דעם חשבון כאילו ער האט זיך מייגע געוועהן אויף דעם קדשתי "למעלה" דער אויבישטער'ס קדושה וועט זיין גערעכנט מקדשתם כאילו עס איז געקומען אינגאנצען מיט אייגענער יגיעה, און נאכמער אז א מענטש טוהט עס אין א מקום רבים איז עס א בחינה ווי עס שטייט ביי אברהם אבינו קודם שטייט אלקי השמים, שפעטער שטייט אלקי השמים ואלקי הארץ, אברהם אבינו דורך זיין קדושה האט ער מפרסם געוועהן אלקותו יתברך ער האט גורם געוועהן אז נאך אידן זאלען ווערען נאנט צום אויבישטערן, און אזוי אויך איז ביי יעדער בחור וואס איז מקבל צו טוהן דער רצון הבורא באמת איז ער זוכה ומזכה את הרבים און ער איז גורם קדשתי למעלה דער אויבישטערס נאמען ווערט גרויס מקדשתכם דורך דעם וואס איינער פירט זיך בקדושה, און דער איינציגע עצה איז נאר דורך דער תוה"ק, דורך דער תורה וועט מען זיין דבוק אין קדושה, און מען זאל זיך איינ'חזר'ן ראשית חכמה יראת השם דער עיקר איז דער יראת שמים, אין אז מען האט נישט קיין יראת שמים קען מען קיין תורה נישט לערנען, דאס דארף מען ארויסנעמען פון דער הייליגער שבת פרה, און מיט די יסודות וועט מען זוכה זיין ריין צו ווערען פארן אויבישטערן.

זאל דער אויבישטער העלפען מען זאל זיך מחזק זיין מיט קדושה מיט תוה"ק ביום השלישי וביום השביעי, מען זאל זיך כסדר מחזק זיין און זיך נישט לאזען פון שטן המשחית, און אזוי וועט מען זוכה זיין צו קדשתי למעלה מקדשתכם דער אויבישטער וועט משפיע זיין קדושה וטהרה ללמוד וללמד לשמור ולעשות ולקיים את כל דברי תלמוד תורתך, און מעל זאל ניצול ווערען מכל מחלה מכל צרה ומכל צוקה און מען זאל בקרוב זוכה זיין מקבל צו זיין פני משיח צדקינו במהרה בימינו אמן.

פרשת ויקהל פקודי – החודש

מעלת חודש ניסן והשפעותיו לכל השנה

 

ויקהל משה את כל עדת בני ישראל ויאמר אליהם אלה הדברים אשר צוה ד' לעשות אתם, איז לכאורה שווער רש"י זאגט פר' קדושים למה נאמר פר' זו בהקהל לפי שרוב גופי תורה תלויים בה, לכאורה דא האט מען דאך נישט געזאגט קיין פר' שרוב גופי תורה תלוין בה און וואס האט אויסגעפעלט ויקהל. נאך איז שווער פארוואס שטייט לעשות אותם אויב עס גייט ארויף אויף ל"ט מלאכות וואלט געדארפט שטיין שלא לעשות? ווייטער שטייט ששת ימים תעשה מלאכה איז לכאורה שווער די תורה זאגט דען א ציווי אז מען מוז ארבעטען א גאנצע וואך?

החודש הזה לכם ראש חדשים, ראשון הוא לכם לחדשי השנה, איז לכאורה א טאפעלער לשון רא"ש חדשים און ראשון הוא לכם לכאורה וואס ליגט און די צוויי לשונות ראשון און ראש?

בחודש ניסן שולטת מדת החסד והעולם במצב נעימות ברוחניות ובגשמיות והחכם עיניו בראשו שלא לאבד הימים ולהניח בהם יסוד להבא

יעדער חודש איז שולט א אנדער צירוף השם, חודש ניסן איז דער שם כסדר ישמחו השמים ותגל הארץ און היות אז דער שם איז כסדר, איז שולט דער חודש א געוואלדיגע מדת החסד, און אזוי ווי מען האט שוין כמה פעמים דערמאנט אז יעדער זאך וואס פאסירט אין דער גשמיותדיגע וועלט איז א השתלשלות פון רוחניות און עס איז א סימן אז אין רוחניות איז דא אזא בחינה און פון דעם נעמט זיך אז און גשמיות זעהט עס אזוי אויס, למשל מען ווייסט ביי גשמיות אז א מענטש וויל מאכען פרנסה און ער עפנט א געשעפט דארף ער אנפענג אריינלייגען אסאך געלט און געשעפט און שפעטער דארף ער אריינלייגען אסאך געלט צו מפרסם זיין דער געשעפט וכדומה, און ערשט שפעטער נאך די אלע הוצאות קען מען אנהייבען צו זעהן פירות אז מען מאכט געלט, אבער אז איינער איז מתרשל אנפאנג ער וויל נישט אריינלייגען געלט ווייל ער זעהט נישט גלייך דער פירות דער וועט קיינמאהל נישט מצליח זיין און אפי' איינער וואס הייבט יא אן אויב שטעלט ער זיך אפ נאך א קובע צייט און ער הייבט אהן אפער וואכען שפעטער וועט ער אויך נישט מצליח זיין, דאס איז אלעס א השתלשלות פון רוחניות ווייל א מענטש הייבט אהן מיט עבודת השם גייט עס איהם שווער דער בעל דבר פארלייגט אלע כוחות ער זאל אויפגעבען און דער איינציגע עצה איז זיך מיטשען און אריינלייגען אסך כוחות אפי' מען זעהט נאך נישט קיין פירות, אבער ווען עס קומט אבער א זמן פון בין הזמנים און לאזט זיך ר"ל וואויל גיין, און שפעטער וועט מען וועלען נעקסטע זמן מצליח זיין וועט עס נישט גיין, דער עצה איז אסאך ארבעטען אנפאנג אפי' מען זעהט נאך גארנישט און חלילה וחלילה נישט נאכלאזען אפי' עס קומט שווערער זמנים ווייל די אלע זאכען שטערן דער הצלחה, און לענינינו איז חודש ניסן אויך אזוי מען גייט ארויס אינדרויסען עהט מען אז חודש ניסן איז דער געשמאקסטע זמן עס גייט נישט קיין רעגען עס ברענגט נאך נישט קיין זין, די ביימער הייבען אהן צו שפראצען עס איז נישט צו קאלט וכדומה עס איז א געשמאקע זמן, דא איז ווייטער דער סיבה ווען ווען עס איז א השתלשלת פון רוחניות אזוי ווי מען האט יעצט געשמיסט אז חודש ניסן איז דער שם כסדר אין ממילא איז שולט א געוואלדיגע חסד און צוליב דעם זעהט מאן אז אין גשמיות איז עס אויך א געשמאקע זמן.

כדי לקבל החסדים הנשפעים צריך לבקש וע"כ צריך להתחזק בענין התפילה להתפלל בדקדוק ובהתבוננות ובמקום שאין ממהרים התפילה

מען דארף אבער וויסען וואס צו טוהן אין אזא צייט אז עס איז שולט אזא חסד דער ערשטע זאך דארף מען וויסען אז כביכול דער אויבישטער איז גרייט צו געבען פאר יעדער איינער וואס ער בעהט מען דארף אבער בעטען אז מען בעהט נישט האט מען דאך גארנישט פון דער גאנצע חסד ממילא איז דער ערשטע זאך מחזק צו זיין דער ענין פון תפילה, ווייל דאווענען מיינט דאך נישט נאר זאגען דער ווערטער, אזוי ווי דער הייליגער תניא שרייבט אין בריף איך קען מיך נישט איינהאלטען פון צו שרייען האט'ס רחמנות אויף ענקער נפשות אין דאווענטס ווי עס דארף צו זיין יעדער ווארט קלאהר, אנפאנג מיט א מנין צוזאמען נישט אז יעדער קומט ווען עס לאזט זיך אין מען כאפט זיך מיט, און דער עיקר סיבה איז ליידער ווייל דער "ליידיג-גייער'ס" גיין צו צום עמוד אין מען כאפט אף דער גאנצע דאווענען, נאר וואס דען מען דארף שטעלען א געהעריגע בעל תפילה, און מען זאל דאווענען שטייט יעדער ווארט, קלאהר, דער בעל דבר פארלייגט אויף דעם מורדיגע כוחות אז מען זאל זיך מיט כאפען מיט מנינים איינס צוויי אהן קיין התבוננות ווייל ער ווייסט אז דורך דער כח התפילה וועט ער אינגאנצען צוקלאפט ווערען, דער חודש איז דאך "ישועות בו מקיפות" דער אויבישטער כביכול וויל טיילען, אבער אזוי ווי א עושר וואס וויל טיילען אויב מען גייט נישט בעטען באקומט מען נישט דער זעלבע איז לענינינו אויך דער אויבישטער וויל געבען מען דארף אבער בעטען ממילא זאל מען זעהן עס קומט טאקע בין הזמנים אבער מען זאל זעהן חלילה נישט צו דאווענען שנעל וכדומה נאר פאקערט מען זאל זוכען ווי מען קען אלטס דאווענען שטייט אין דורך דעס וועט מען זוכה זיין צו ממשיך זיין דער חסדים וואס דער אויבישטער וויל געבען.

בכח תפילה באמת ובתמימות אפשר להשיג כל דבר אפילו באופנים שנראה שימשיך דינים וכ"ש בזמן השפעת חסדים

אין ירושלים האט פאסירט א מוראדיגע מעשה וואס וייסט דער חשיבות פון יעדער אידישע תפילה, א פרוי האט געבורען א קינד אין זייט דער געבורען האט דער קינד נישט אויפגעהערט צו וויינען מען איז געגאנגען צו פארשידענע דאקטורים עס האט גארנישט געהאלפן, און דאס האט גורם געוועהן א געוואלדיגע צער פאר דער עלטערען זיי האבען נישט געהאט נישט קיין טאג און נישט קיין נאכט, כסדר האט דער קינד געוויינט און גארנישט האט געהאלפען אמאהל איז דער מאמע ארויס אויפען גאס אין זי האט געטראפען א שטיקעל "שמות" זי האט קיין סאך נישט געקענט האט זי גענומען דער צעטעל אין זי האט עס געלייגט אינטער דער קאף פון דער קינד און זי האט מתפלל געוועהן "הייליגער באשעפער די זעהסט דער צער פון דער קינד האב רחמנות און שיק א ישועה" עס איז נישט אדורך אפאר מינוט און דער קינד איז איינגעשלאפען, שפעטער איז ער אויפגעשטאנען אינגאנצען אויסגעהיילט ווי א נארמאלע קינד, ווען איר מאן איז אהיים געקומען האט ער געפרעגט וואס זי האט געטוהן האט זי פארציילט וואס זי האט געטוהן, און דער מאן האט ארויסגענומען דער שטיקל "שמות" און ער האט געזעהן אז עס איז א שטיקל תוכחה, איז ער געגאנגען צו הרה"צ ר' יעקב מרדכי זי"ע האט ער געזאגט געט'ס א קוק ווי דורך א ערליכע אידישע תפילה קען מען פועלן א ישועה פון א שטיקל "תוכחה" און ממילא איז דאך כ"ש וכ"ש יעצט אין א זמן וואס איז דאך שולט א מדת החסד האט דאך זיכער יעדער תפילה א געוואלדיגע כח.

עוד אופן להמשיך חסדים הוא על ידי שהאדם עצמו מתנהג במדת החסד עם אחרים להיטיב במה שאפשר וח"ו לא לצער

דער צווייטע זאך וואס מען דארף טוהן וויבאלדט עס איז שולט א מדת החסד דאס איז דער ענין וואס איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יענקעלע זי"ע אז א בחור וואס העלפט צו אויפצורוימען איז א סגולה א חתן צו ווערען, ער האט מלבם געווהן דער טעם ע"פ דרך הטבע אז עס קומט אריין א איד און ער זעהט אז א בחור העלפט צו מאכט עס א גוטע רושם ממילא איז עס א סגולה א חתן צו ווערען, אבער באמת איז עס אסאך מער ווייל אז א איד פירט זיך מיט מדת החסד איז דער בורא כל עולמים זיך מתחסד מיט איהם ווייל עס גייט מדה כנגד מדה, אזוי ווי דער גמרא זאגט אויף ר' פנחס בן יאיר אז דער וואסער האט זיך פאר איהם געשפאלטען, האבען דער תלמידים איהם געפרעגט צו עסו ועט זיך שפאלטען פאר זיי אויך האט ר' פנחס בן יאיר געזאגט אז אויב מען האט קיינמאהל נישט מצער געוועאן קיין בריה וועט זיך דער וואסער שפאלטען אין אויב נישט וועט עס זיך נישט שפאלטען ווייל אז א מענטש פירט זיך מיט א מדת החסד ער טיט נישט ווי קיין בריה פירט זיך דער אוביישטער מיט איהם מיט א מידת החסד, נאך פארציילט דער גמרא אז ר' שמעון בר יוחאי איז געזעצען מיט דער "חברא קדישא" און דער זין האט געברענט האט דער אובישטער געמאכט אז עס האט זיך אוסיגשפרייט פייגלעך העכער זיי אז דער זין זאל זיי נישט שטערען האט ר' פנחס בן יאיר געהאט טענות פארוואס דארף מען מצער זיין די פייגלעך און ער האט געבעטען רשות פון ר' שמעון בר יוחאי אוועקצושיקען דער פייגלעך און ר' שמעון בר יוחאי האט מסכים געוועהן און תיקף איז ארויס ע"פ נס דריי בימער וואס האבען באשיצט פון דער זין ווייל אז א מענטש פירט זיך מיט א חסד מיט יענעם, פירט זיך דער אובישטער מיט חסד מיט איהם אין ממילא אז מען וויל ממשיך זיין דער חסדים פון ניסן דארף מען זעהן זיך אליין צו פירען מיט מדת החסד, און חלילה קיינעם נישט מצער זיין.

האופן השלישי הוא להיות מעביר על מדותיו שלא להשיב למי שמצערו

דער דריטער זאך וואס מען דארף טוהן צו ממשיך זיין דער מדת החסד דאס איז דאס וואס דוד המלך האט געזאגט שמרה נפשי כי חסיד אני דוד המלך האט מתפלל געוועהן אז דער אויבישטער זאל איהם הוטען בזכות דעם וואס ער האט געהערט ווי מען פארשעמט איהם און ער האט נישט גענפערט, אפי' אז מען שפירט אז יענער איז נישט גערעכט דארף מען נאכאלטס נישט ענפערן און מיט דעם איז מען ממשיך חסדים אזוי ווי דער גמרא זאגט המעביר על מדותיו מעבירין ממנו על כל פשעיו זאגט רש"י "שאין מדקדק למדוד מדה למצערין אותו ומניח מדותיו והולך לו" דאס איז דער צינור אויף ממשיך זיין חסדים אפי' איינער זאגט יא עפעס וואס טוט וויי וכדומה זאל מען זיך איינהטלטען מניח מדותיו והולך לו און אזוי וועט מען ממשיך זיין חסדים, אזוי ווי דער גמרא זאגט אז ר' הונא בריה דרב יהושע איז קראנק געווארען און רב פפא איז איהם געגאנגען אזוכען און ער האט שוין געהאלטען אט אט ביי אוועקגין פון דער וועלט און ער איז געזינט געווארען האט ער געזאגט איך האב שוין געהאלטען ביי ארויפקומען אוף יענער וועלט און דער אויבשיטער האט געזאגט וויבאלט ער זוכט נישט צו ענפערען אין דורך פירען קען ער נאך בלייבען לעבען שנאמר נושא עון ועובר על פשע, ווייל אז א מענטש האלט זיך איין נישט צו ענפערען יעדער וואס איז איהם מצער איז ער דורך דעם ממשיך מדת החסד, ממילא אויב יעצט איז שולט מדת החסד דאף מען זעהן צו האבען א תיקון אין דער מדה.

העצה איך להיות מעביר על מדותיו הוא מדת הענוה והביטול כלפי חבריו שהיא רפואה כללית לכל המחלות הרוחניות

און דער עצה ווי אזוי מען קען צוקומען צו דער התגברות איז נאר דורך מדת ענוה, און דער ענוה דאס איז א רפואה פאר אלע עניינים אזוי ווי דער מענטש וואס האט געהאט א קרענק אויפען גאנצע פיס, און ער האט נישט געקענט טרעפען קיין רפואה ביז ער איז אנגעקומען צו א דאקטאר וואס האט איהם געזאגט אז ער דארף נעמען גללי בהמה און שמירען אויפן פיס דאס וועט זיין א רפואה פאר זיין מחלה, זאגט דער הייליגער ישמח ישראל אז א מענטש איז ר"ל קראנק עס פעלט איהם קדושה עס פעלט איהם דער אמונה, דער איינציגע רפואה פאר דעם איז ביטול והכנעה ער זאל וויסען ביי זיך אז ער איז גארנישט מיט נישט ער איז נישט בעסער ווי א "בהמה" און  ער גייט זיך מבטל זיין בתוך שאר כלל ישראל דאס איז זיין רפואה אין דאס איז דער הכנה צום הייליגער פסח אז מען זאל וויסען ביי זיך אז מען זאל וויסען ביי זיך אז מען איז גארנישט מיט נישט און מען זאל זיך מבטל זיין צו יענעם ולקח הוא ושכנו מען זאל זיך האלטען נענט יעדער איד ווייל יעדער איז דאך בעסער פון מיר אין אז מען גייט אויף דעס וועג האט מען שוין ממילא נישט קיין עזות אוף קיינעם און דורך דעם קען מען זוכה זיין טומאה דחויה בציבור דורך דעס וואס מען האלט זיך מיטן ציבור וועט מען דוחה זיין דער גאנצע טומאה און ממשיך זיין דער מדת החסד.

ימי ניסן עצומים במעלתם וגנוזים בהם ענינים כנגד כל השנה ומי שמתגבר שלא להתרשל בהם הניח יסוד טוב לכל השנה

ספה"ק זאגען אז דער טעג פון חודש ניסן זענען אזוי גרויס אז יעדער טאג איז כנגד א יאהר, דער ערשטער טאג איז כנגד ניסן דער לעצטער יאהר פאר זיין אייר וכו' (דער הייליגער רבי פון לובלין זי"ע האט דער לעצטער יאהר פאר זיין פטירה נישט געקענט ווייטער זאגן ווען ער איז געקומען צו חודש אב ווייל דעמאלס איז ער אוועק) ליידער בעווה"ר איז עס זמן וואס מענטשען מיינען אז איז "הותרה הרצועה" מען רופט עס "בין הזמנים" און מיט דעס מיינט מען שוין ר"ל אז אלעס איז מותר מען פארגעסט וואס הייסט דאווענען ווי א איד מען פארגעסט וואס הייסט ביטול תורה ר"ל, דאס איז דאך גורם א געוואלדיגע התרשלות אין דער קומענדיגע זמן בפרט אז עס איז אזא הייליגער זמן וואס דער גאנצע יאהר איז תולה אין דעם, דאס איז פשט אין פסוק החודש הזה לכם רא"ש חדשים אויסער דעס וואס חודש ניסן איז ראשון איז עס דער קאף פון דער גאנצע יאהר, און יעדער פארשטייט אז אפי' מען האט א גאנצע גוף אהן א גאף איז עלעס גארנישט ווערדט ממילא דארף מען פאר לייגען מוראדיגע כוחות חלילה וחלילה נישט צו מוותר זיין גיין שום זאך וואס איז נוגע אויף עבודת השם נאר אדרבה זיך מחזק ביתר שאת ויתר עז הגם עס איז דא נאך זאכען וואס גיין יעצט אריין אין עבודת השם דארף עס נישט קלא מאכען נאר פארקערט, אז מען וועט זיך יעצט מחזק זיין וועט זיין א בחינה פון כל ההתחלות קשות ומכאן ואילך יערב לכם" עס וואט ברענגען א התחדשות אין א כח אויף א גאנץ יאהר עסו ועט זיין א ראש חדשים.

כפי הנהגת האדם בימי השבוע והשתדלותו בעבודת ה' כך זוכה להרגיש קדושת שבת קודש

מען האט שוין כמה פעמים נאכגעזאגט פון ראשית חכמה פון מאור עינים פון נאך ספה"ק אז דער גאנצע קדושת שב"ק איז תולה אין דער הנהגה פון א גאנצע וואך, און ווי ווייט מען שטרענגט זיך אהן א גאנצע וואך אין תורה ותפילה לויט דעס איז מען זוכה צו שפירן דער קדושת שב"ק, אין א מענטש וואס דינט דער אויבישטער אויף גאר א הויכע מדריגע איז זוכה שב"ק צו געוואלדיגע קדוש"ה אזוי ווי דער הייליגער רבי ר' אלימלך, זי"ע האט געזאגט אז ווען ער קומט ערב שב"ק נאכן מקוה האט ער נישט געקענט אויסהאלטען דער ריח פון דעם טעם גן עדן און ווי אזוי קומט צו צו שפירען דער קדושה דורך דעס וואס מען ארבען א גאנצע וואך מען לאזט זיך נישט פון דער שטן המשחית. ווען עס קומט שב"ק וועט מען שפירן א קדושת שב"ק ער וועט הוטען דער דיבור שב"ק ער וועט זיך מתאמץ זיין אין תורה שב"ק ווייל דער תוה"ק וואס מען לערנט שבת האט א כח זעקס און דרייסיג מאהל אזוי שטארק ווי דער תוה"ק פון דער גאנצע וואך, ווייל דער שב"ק האט אזא געוואלדיגע קדושה למעלה מהשגתינו לגמרי איינער וואס איז זוכה אפי' א מעין דמעין פון דער קדושה וואס צדיקים האבען געשפירט שב"ק קען זיך ממש נעמען טאנצען (צדיקים האבען ממש געקאכט הייליגער שבת... הייליגער שבת...) דאס איז פשט אין פסוק ששת ימים עשה מלאכה מען דארף זעקס טעג ארבעטען און הארעווען פאר'ן אויבישטערן זיך מחזק צו זיין אין תורה ותפילה, זיך מתגבר צו זיין אויף אלע נסיונות, דורך דעס וועט מען זוכה זיין צו א שבת אלה הדברים אשר צוה ד' לעשות אתם מען דארף טוהן דער שב"ק שפירט מען נישט פון זיך אליינס מען דארף ארבעטען אין ארבעטען א גאנצע וואך אן שפעטער וועט מען זוכה זיין צו א שבת, יעצט איז שוין ממילא פארנפערט פארוואס שטייט ויקהל עס איז דאך רוב גופי תורה תלוין בה דער שב"ק מיינט נאך נישט נאר שבת דער שבת מיינט דער עבודה פון א גאנצע וואך ממילא איז רוב גופי תורה תלוין בה.

בחודש ניסן אפשר לפעול ישועות אפילו למי שעדיין אינו ראוי אלא על שם העתיד שמקבל על עצמו לעבוד את השי"ת

"טייערע בחורים" מען גייט זיך יעצט געזעגענן פון דער הייליגער שב"ק, מען גייט יעצט אריין אין דער הייליגער טעג פון חודש ניסן לאמיר נישט בלייבען ביי דער ווערטער לאמיר מקבל זיין אלע אינאיינעם תשובה צו טוהן באמת זיך צו פירען בקדושה ובטהרה ללמוד וללמד לשמור ולעשות מען וועט הוטען אויגען מען וועט דאווענען ערליך, יעצט איז דער צייט חודש אשר ישועות בו מקיפות צדיקים האבען געזאגט אז עס איז א לשון חנוני מקיף, מען זאגט פארן אויבשיטערן איך גיי זיין א ערליכע איד געט כביכול דער אויבשטער אויף בארג אפי' מען האט נאכנישט געטוהן.

זאל דער אובישטער העלפען מען זאל זוכה זיין מקבל צו זיין באמת דינען דעם אובישטערן אפי' ווען דער בעל דבר ווועט זיך פארלייגען, ללמוד וללמד לשמור ולעשות מען זאל שוין זוכה זיין צו ישועות בו מקיפות בניסן עתידין ליגאל בהתגלות ברוב רחמי שמים עלינו, בביאת משיח צדקינו במהרה בימינו אמן.

מכתב א

התחלתי יום ה' לסדר מה ה' אלקיך שואל מעמך כי אם ליראה כ"א מנחם אב תשנ"ב לפ"ק

לכ' חברי היקרים השוקדים על דלתי התורה והיראה והחסידות בחורי חמד הלומדים בישיה"ק תורת חסד הי"ו

אחדשה"ט ראשית ידיעת ה' וידיעת התורה הקדושה, אבל השאלה היא כיצד משיגין ידיעות אלו, ראשית צריכים להתבונן באמת (במה שידוע לכל אחד ואחד) שיש בורא כל עולמים המשגיח על כל מה שעושים ויודע הכל והוא הנותן כח לעשות חיל והכל ממנו והוא נותן כרצונו כמו שכתוב וחנותי את אשר אחון וכל מה שהוא עושה הוא לטובתנו והוא יודע מחשבות בני אדם, ושכל מה שכתוב בדברי חז"ל הק' ובספה"ק הכל אמת לאמיתו הן הידועים (היינו הטובות והברכות והשכר) הן האזהרות והעונשים רח"ל, ואם מתבונן במחשבות אלו אי אפשר לבוא לידי חטא.

ואל תהי דבר זה קל בעיניך ואל תחשבו שעצה זו לא תועיל כלום ח"ו שהרי כל אחד יודע מזה ואל יאמר דלא הועיל לו כלום להינצל מעבירות דזה אינו נכון כלל וזוהי עצת היצה"ר, וצריכים לחזק עצמנו ולחזור הדבר בליבנו תמיד כמו שאמר רביה"ק זצוק"ל זי"ע בסה"ק דברי יואל פר' ויקרא שאם יהיה אמונתו בהשי"ת כיתד שלא תמוט בודאי אי אפשר לחטוא כי איך אפשר לחטוא אם הוא רואה באמת הטוב הבא ע"י עשיית המצוות והרע הבא מן העבירות, דהנה כל אחד אפי' אם יש לו תאוה חזקה לדבר אם יודע שזו מעלה לו בממון הרבה או שיזיק לו בגופו ויחלה ח"ו עי"ז בוודאי לא יעשה דבר זה בשום אופן ויותר מזה הוא כמו שמאמין באמת בהשי"ת ובדברי חז"ל הק' והנאמנות שאם יקבע דבר זה בלבו ינצל מכל חטא, וזה אמר רבי הוי מחשב הפסד מצוה כנגד שכרה ושכר עבירה כנגד הפסידה.

ואם מתבוננים בזה יהיו כל התפילות באופן אחר לגמרי שהרי יודע הוא שהוא מדבר לפני המלך ובודאי יתפלל בכונה הראוי', כמו דאיתא בברכות דמקשה הגמ' אהא דאיתא במשנה הקורא שמע הא אי אפשר דלא כיון פרשה ראשונה ועל זה מתרץ הגמ' חברותא קמיה שמיא מי איכא בתמיה, דאי אפשר דלא כיון עיין רש"י שם, ואם כל האידישקייט יהיה בפנימית ולא משפה ולחוץ ויהיה עבד נאמן לה' ולתורתו ויעשה הכל או על כל פנים יטריח את עצמו לעשות הכל לעשות נחת רוח לבורא יתברך שמו וכל מה שיעבור עליו יסכול כי יקבל עליו שזהו רצון השי"ת וצריך שישתוק וכן אם מוכרח לעשות דבר שידוע שהוא רצון השי"ת יעשהו אף שהוא נגד טבעו או נגד רצונו ולא ישגיח על עצמו בזה ואם אפשר לו לעשות דברים כאלו בשמחה אז מה טוב ומה נעים ושכרו הרבה מאוד.

ואף שהתבוננות זה הוא דבר קשה אבל אמונה זו מושרש בתוך תוכו של כל יהודי ויחזק את עצמו בידיעה זו שיכולים להשיגו באמת וגם לשמוע ממדריגת הצדיקים עוזר הרבה בעבודה זו, והנה ידוע שעוונותיו של אדם מסמא את עיניו שלא יראה האמת ושלא יוכל להתבונן בעבודת ה' אבל מי שהוא רוצה באמת להפוך את עצמו לטוב נחשב בכלל הבא לטהר שמסייעין אותו מן השמים ויכול להתעלות למדריגת גדולות.

והנה חז"ל הק' שהכירו טבע בני אדם אמרו שכדי להינצל מעבירות צריך לעשות סייג לתורה כמו שאמרו חז"ל מפני מה חרבה וכו' מפני שהעמידו דבריהם על דין תורה, וצ"ב שאנו עושין כדין תורה והרי זה טוב מאוד, אלא הפי' הוא שלא פירשו את עצמו מן ההיתר, ומי שעושה גדרים וסייגים לעצמו יש לו סיעתא דשמיא, וגם על ידי הסייג הוא מרוחק יותר מהעבירה ואף אם נצחו היצה"ר על הסייג עדיין לא עבר על האיסור עצמו, ודרך היצה"ר עשה כך ועשה כך עד שהפילו וכו' כדאיתא בגמ' וכתוב בסה"ק אל יהיו קל מה שהיצה"ר נצחו אפי' בדבר קל כיון שזהו עצת היצה"ר להפילו יותר ואל יהיו בעיניך דבר קל שזכה לנצח היצה"ר אפי' בדבר קל כיון שזה מדריגות להתעלות יותר.

ועוד דבר נחוץ לידע שחז"ל שדבריהם אמת לאמיתו בלי שום ספק אמרו בראתי יצה"ר ובראתי לו תורה תבלין, גם אמרו חז"ל שהבטלה מביאה לידי עבירה וממילא נשמע שאי אפשר להיות יהודי נאמן לה' אם אינו מדבק את עצמו ללימוד התורה הקדושה, ומבואר במקומות אין מספר בגמ' ומדרשים גודל מעלת התמדת התורה וגנות הבטלה ממנה וא"כ מי שמדבר באמצע הלימוד או מי שלומד בעל כורחו ובא אל הסדר רק לצאת ידי חובתו אפי' אם מתנהג בשאר דברים כשרה לא זו הדרך ישכון אור ה', ואנו אומרים בכל יום שצריך לאהוב את השי"ת בכל נפשך היינו אפי' במסירות נפש וא"כ צריך לחזק את עצמו ללמוד מתוך מסירות נפש ולהתגבר על היצה"ר שרוצה להפסיקו באמצע הלימוד, וההולך בדרך ה' אף שקשה לו נקרא עובד ה' באמת שהרי הוא עושה רצון השי"ת ולא רק מה שהוא רצון עצמו או מה שהוא געשמאק אצלו, וצריכים ליגע את עצמו בלימוד התורה הקדושה שהרי דברי התורה הם מתוקים מדבש ונופת צופים ומה שאין אנו טועמים אותה מתיקות ועריבות בא מחמת העבירות ואם עושה תשובה אז זוכים לטעום מתיקות התורה הקדושה ומסירים המסכים המבדילים בינינו ובין השי"ת ותורתו הקדושה.

והנה באמת זהו חיזוק גדול לבחור הרוצה באמת ללמוד וללמד ולחזק עצמו בתורה הקדושה אך היצה"ר מבלבל דעתו לומר שזהו דבר קשה מאוד לעבוד את ה' באמת ושזה יהיה קשה לו לעולם, אבל זה טעות גדולה ועצת היצר הוא, שאחרי היגיעה בתורה בא לטעום מתיקות שאין כדוגמתה בכל הנאות העולם הזה, אבל כדי לזכות לזה צריך לקבל את עצמו שיעבוד עליו אפי' הוא קשה לו שאם לאו שאינה עושה אלא מה שהוא קל הרי הוא ח"ו בכלל אם תלכו עמי קרי רח"ל (היינו שעובד ה' רק במקרה בלי קבלת עול) גם צריכים לידע שלא די באמירה לבד שאומר שרוצה להיות טוב ולעשות תשובה וזהו ח"ו בכלל רשעים אומרים הרבה ואפי' מעט אינם עושים (ואפשר שזהו דווקא אם אינו עושה כלום אבל אם הדיבור פועל עליו אפי' מעט אינו נקרא רשע) ובכלל רשעים מלאים חרטות אבל כל אחד צריך עזר לידע איך להיות טוב ובאיזה אופן לתקן את עצמו והכלל בזה הוא שאם רוצה באמת אז הקב"ה עוזרו ומנהיגו בכל תנועה ותנועה, ולזה צריכים רצון אמיתי וחזק ובפרט בימים אלו של אלול בוודאי יש סיעתא דשמיא לזה אבל להגיע להרצון אמיתי צריכים ג"כ סיעתא דשמיא וצריכים להתפלל על זה מעומק הלב ואז עוזר השי"ת, ועי' מה שכתוב בספה"ק באר מים חיים על הפסוק שכם בני חשקה נפשו, בכתבו שעשה שכן כל מה שציוו אותו בלי שום איחור כלל מפני שהיה לו רצון אמיתי וזוהי מדריגה הצריכה לעבודת ה' אבל על כל פנים צריך להתאמץ להגיע לזה ולידע שבלא זה אי אפשר להיות יהודי נאמן לה' ולתורתו הקדושה וכמו בעולם הזה מי שהוא רוצה להיות עשיר אבל אינו עושה שום התאמצות והשתדלות לזה אינו כלום, ושמעתי דבר נפלא על מאמר חז"ל אין דבר העומד בפני הרצון היינו שאם יש לו רק רצון אחד אז אין דבר עומד נגדו ואז אם יש לו רצון אמיתי, השי"ת מאיר דרכיו לחזות בנועם ה' ולבקר בהיכלו.

עכשיו שבאים ימים הנוראים באמונה צריך להיות חזק, שדנים את כל האדם וגם כל העולם והכל נגזר בו ביום ישועות כלליות ופרטיות, ולזה צריכים הכנה הרבה ולעשות כל מה שביכולתנו, והשי"ת, יעזור שיהיה ישועות, אבל מצד אחר הוא זמן לקבל עליו עול מלכות שמים מחדש ולהיות ממש בריה חדשה כמו שמביא בספה"ק בני יששכר בשם המדרש שנעשים בריה חדשה, וגם לידע שיש התעוררות נוראה לביאת משיח צדקנו כמו שכתוב בתוס' דהשטן כסיל שסובר דהוה שופר של משיח שהוא יודע באמת שאנו עומדים ממש בראש השנה כחוט השערה לביאתו, ממילא זה נותן חיזוק לנו והשי"ת יעזור אותנו לחזק עצמנו בכל מה דאפשר ושנוכל לשוב בתשובה שלימה לפניו ולתקן כל מה שפגמנו ושנהיה דבוקים בתורתו ובמצוותיו באמת שיהיה לנו שנת גאולה וישועה שנת אורה ושמחה ותכלה שנה וקללותיה ותחל שנה וברכותיה והבורא כל עולמים יעזור שנזכה בקרוב לגאולה בזה השנה ונזכה כולנו להכתב ולהיחתם לאלתר לחיים טובים ולשלום.

סיימתי את המכתב הזה אור ליום ד' לסדר כי קרוב אליך הדבר מאוד בפיך ובלבבך לעשותו

מאת חברכם המצפה להצלחתכם המרובה בכל העניינים משה יצחק לונצער

 

מכתב ב

לכבוד חברי וידידי היקרים
בחורי חמד ההוגים בתורת ה' ושותים מבאר החסידות

 

אחדשה"ט באה"ר ועזה כראוי, אמרתי שאחר שבכר כתבתי לכם במכתב הראשון היסודות ביהדות, היינו באמונת ה' ובתורתו, רוצה אני עכשיו בעז"ה ליכתוב סדר היום, והשי"ת יעזור שאבנה גם אנכי ממנה.

ידוע מספה"ק דהשו"ע מתחיל יתגבר כארי וכו' והרמ"א כותב כשישכב ידע לפני מי הוא שוכב והטעם דבוודאי שהסדר היום מתחיל מבערב, וגם אין שייך לשכב בלילה כראוי אלא אם קוראים קר"ש בכוונה, ועושים קצת חשבון הנפש איך עבר היום, ושאין זה תכליתו מה שמכלה כל היום או מקצתו בשטותים ובהבלים, ומקבלים שמחר יהיה יותר טוב, וממילא קורים קר"ש בכוונה, והולכים לישן כמו "יוד", וממילא אימתי שמחליטים לקום בבוקר קמים, כיון שהולך לישן בכוונה רצויה.

וכשקם אומר מודה אני, וגם תיקף ומיד הוא נוטל נטילת ידים, כמו שידוע מספ"ה שסכנה גדולה ברוחניות כשהולכים בלי נעגל וואסער, וגם לא לישן אח"כ בלי נט"י, ואפי' לא לישכב סתם בלי נעגל וואסער, ועי"ז מוסיף קדושה וטהרה, שמדה טובה מרובה ממדת פרעניות, כל זה מבואר בספה"ק. ובוודאי יעשה חשבון שיהיה לו פנאי לעשות עכ"פ קצת הכנות קודם התפילה, דהיינו שיהיה לו גוף נקי לעבוד את ה' בנקיות, וגם לילך למקוה, ובוודאי שאם יהיה לו פנאי יעיין אז בספה"ק, ומה טוב ומה נעים ללמוד קודם התפילה, וגם ספר תהלים מסוגל מאוד קודם התפילה, כמו שמבואר שזה מסלק החיצונים, וממילא יכולים התפילות לעלות למעלה.

ובוודאי ע"י כך נעשה הלב פתוח לתפלה, וממילא מדבר הדיבורים של התפלה ביותר התרגשות, (ובוודאי צריכים לידע פירוש של התפלה) וכשאומר דיבורי התפלה מתעורר עוד יותר ויותר לעבודתו יתברך שמו כל אחד ואחד כפי הכנתו וכפי בחינתו, ולא יהיה ח"ו דיבורי התפלה לעול ולמשא, רק אדרבא להיפך שירגיש עי"ז אהבת ה' בלבו ויהיה לו השתוקקות גדול שישאר לעולם, ואם מתבוננים באמונה, (וכמו שכתבתי במכתב הראשון) אז יתפלל ועכ"פ ירצה להתפלל כל התפלות בכוונה עד סוף התפלה.

ואח"כ ילך לאכול פת שחרית, וכיון שהתפלל בכוונה לא ירצה לאכול כמו בהמה שיהיה מאוס עליו, (כמו שיש טייטש לא תחרוש בשור וחמור יחדיו, דשור זה הבטה רוחניות וחמור זה גשמיות) אלא ילך לאכול במתינות, ולא יעשה מחלוקת או שטיפעריי על קצת מאכלים, אלא הכל במתינות שלא יפסיד מה שכבר קנה ע"י התפלה בכוונה.

וגם הברכות הנהנין יעשה בכוונה ולא יהיה כבלע את הקודש, וגם יעשה הברכות כתיקונן ויעשה ברכה הראוי' לו ואם יהיה לו ספק ישאל ולא יאכל עד שישאל, וממילא נכנס כח הקדושה במאכל, כמו שכתב ר' חיים ויטאל זי"ע בשם רבו הקדוש האר"י ז"ל שיכולים להשיג רוח הקודש ע"י ברכת הנהנין כתיקונן, והמאכל ישפיע לו שפע קודש וממילא יוכל לברך בהמ"ז כדבעי כיון שאכל בכוונה רצויה.

ועם זה יכולים להסביר המשנה עם פי' הברטנורא אבות פ"ג מ"ג, שלשה שאכלו על שולחן אחד ולא אמרו עליו דברי תורה כאלו אכלו מזבחי מתים, וכתב הברטנורא שבברכת המזון שמברכין על השלחן יוצאים ידי חובתן, וידוע הקושיא דא"כ א"א שיהיה שלחנו מזבחי מתים, וגם למה יוצא בזה, ותירצו שמדבר באדם שאוכל רק כדי לברך בהמ"ז, אבל זה מדריגה גדולה, ואפשר לומר ע"פ מה שכתבתי למעלה, דאם יכול אחר סעודתו לברך בהמ"ז כראוי אז ראיה שהוא אכל משלחן אשר לפני ה', אבל אם אינו יכול לברך כראוי א"כ ראיה שלא אכל כראוי, וע"ז כתב המשנה כאילו אכל מזבחי מתים, וכמו שכתוב בספ"ק דבפסוק אחד אומר ואכלת ושבעת וברכת וכו' ובפסוק אחד אומר ואכלת ושבעת וברכת ורם לבבך ושכחת וכו', ותירצו שהחילוק הוא איך שאוכלים.

וזה אינו מדריגה, משום דאי אפשר להיות דבוק בתוה"ק אם אוכלים כבהמה ומרבים כל היום בתאוות, כמו שידוע מספה"ק דכל זמן שמרבים בתאוות, (אפי' של היתר, דאיסור מאן דכר שמי') מרבה עי"ז הנפש הבהמיות ומכבה עי"ז הנפש דקדושה וההרגש, ובוודאי ע"ז כתבו חכז"ל שהיום אומר לו עשה כך ולמחר אומר לו עשה כך וכו', וגם אינו יכול להיזהר בכל מיני זהירות אודות הכשרות כיון דלהוט אחר האכילה, וגם בברכת הנהנין אינו יכול להיזהר, ראשית דכמה פעמים אינו יודע הברכה או יש ספק איזה ברכה צריכים לעשות, והוא אינו מבררו כיון שהוא רוצה לאכול תיכף ואינו יכול להתאפק, וגם הברכות הם בחיסרון תיבות, וממילא נעשה המאכל למשחית ח"ו הן ברוחניות והן בגשמיות, כמו שכתב הרמב"ם ז"ל שרוב חולאים רח"ל באים מאכילה, או ממה שאוכלים מה שאין צריכים, או שאוכל יותר מדי, (אין צריכים ראיות מהרופאים אבל גם הרופאים אומרים דהרבה מחלות רח"ל באים ע"י אכילה) וע"י הברכה בכוונה יכולים להינצל מכ"ז, כמו שמבואר בדברי המאור ושמש פרשת משפטים, בפסוק וברך את לחמך ואת מימך והסירותי מחלה מקרבך. וצריכים לעיין הרבה בזה, ובעיקר לפני האכילה, דבשעת האכילה האצטומכא פתוח וא"א להרגיש וחושבין שעדיין רעבים, אבל קודם האכילה יכולים לשער כמה צריכים לאכול, ושמעתי שהרה"ק ר' יודעל'ע זצוק"ל זי"ע אמר שצריכים ללכת למקוה קודם האכילה, משל לאדם שנכנס לבור שצריך שיהי' לו חבל במה לעלות אח"כ, וגם ידוע מאמר חכז"ל עד שתתפלל שיכנסו תורה לתוך פיך, תתפלל שלא יכנסו מעדנים לתוך פיך, וגם מאמר הזוה"ק אין היצה"ר מתרבה בתוך מיעו וזה ידוע ומפורסם לכל, וגם מה שכתוב בספר הקדוש חובת הלבבות דא"א להיות באדם אחד תאוות רוחניות ותאוות גשמיות ביחד כמו שא"א להיות אש ומים בכלי אחד.

אבל לא כוונתי כאן בזה המכתב לומר שצריך אדם כמונו לעשות סיגופים, ורק לאכול דבר מועט להחיות את גופו, שזה מדריגה גדולה, אלא העיקר הוא שלא להיות להוט אחר האכילה, ולא להיות ח"ו רעבתן, ולא לאכול רק לשם תאווה, וגם לעשות ברכה כתיקונו, ומפעם לפעם לעשות תענית הראב"ד ז"ל, דהיינו להפסיק באמצע האכילה, על כמה מינוט או אפי' מינוט, ואם יש "זמן טוב" פי' שהוא בכח ואינו במוחין דקטנות אנגעצויגן בלע"ז, ויש דבר שמתוק ממש לחיך, אבל אין זה דבר ברוי לקיים הגוף, אז יקיים מאחז"ל סעודה שהנאתך ממנו משוך ידך ממנו, וגם אם הובא לפניו דבר יאכל אותו אפי' כשאינו רוצה, וכל זה מרבה כח הקדושה באדם, ולאט לאט הוא מתהפך לאיש אחר, ואפי' שאוכל כמו כל אדם רק אוכל כמו שצריכים לאכול.

ואחר בהמ"ז כזה יש לו חשק ללמוד כמובן, וגם אם יכול לכמה מינוט לעיין ולומר בפה בספר מוסר, (והתרגשות הוא לפעול על הלב, דבאמת רוב דברי מוסר כבר ידועים רק שאין שמים על הלב, וע"י לימוד מוסר בקול מעורר הלב) וממילא אח"כ בשעת הלימוד מונח לפני עיניו האזהרה שלא יפסיק באמצע הלימוד, משום דהלב פתוח לדברי תורה וליראת שמים, ועי"ז מוסיף עליו קדושה, ועולה על הסולם מוצב ארצה וראשו מגיע השמימה, רק לזה צריכים לייגע את עצמו ממש, ולשום לפני עיניו דהקב"ה חדי בפילפולא דאורייתא ולימוד התוה"ק בעיון, שע"י כך נעשה כל המוח דבוק להבורא ב"ה, דאורייתא וישראל וקודשא בריך הוא חד הוא כידוע, ועיי' בספר הקדוש ליקוטי אמרים (תניא) בפרק ה' בסופו דמסביר זה באריכות, וגם רואים איך שהיצה"ר מתגבר מאד בענין זה במדה גדולה מאד, כידוע שהיצה"ר מסכים שיעשה כל מצוות שבעולם רק שלא ילמוד, ובפרט שלא ילמוד בעיון, שזה העיקר שמשברו לגמרי, כמאחז"ל בראתי יצה"ר בראתי לו תורה תבלין, וגם ידוע מאמחכז"ל דארבעה דברים צריכים חיזוק תמיד ואחד מהם הוא דברי תורה, כיון דזה דברי רוחני, וגם זה כגירא בעיני דשיטנא כנ"ל, (והארכתי קצת במכתבי הראשון).

ואחר שיעור לימוד כזה, ממילא מאוס עליו אח"כ בבין הסדרים לעשות מעשי תעתועים, וגם האכילה יהיה באופן אחר לגמרי, כיון דכבר טעם קצת טעם רוחני ולא ירצה לאבד אותו, ועושה כל צרכיו, הולך לטייל, או הולך לישון, הכל בדרך התורה, ואפי' שמדבר אינו מדבר סתם דברים האסורים, ואח"כ כשחוזר ללימודו הוא לומד בחשק נמרץ, כיון דיודע עד היכן הדברים מגיעים, והעיקר הוא שלא כבתה הגחלת של קדושה ויראת שמים ואהבת התורה, כיון שלא עשה שום דבר לכבות הגחלת, וכמעשהו בראשון כך מעשהו בשני, והתפילות כתיקונן. וידוע מה שאמרו חכז"ל שלעולם יהא אדם נזהר בתפילת המנחה, וגם שמעתי שיכולים להכיר אדם בתפילת המנחה, ועי' בנועם אלימלך דיכולים לשבור כח הדינים ע"י תפלת המנחה וגם אכילתו בערב ג"כ בלא רעבתנות ומחלוקת, ולימידו בערב, אפי' שאפשר שרוצה ללמוד דבר קל, אבל לו מבלה זמנו לריק ח"ו, ואח"כ הוא לומד או עושה דבר בחשבון לא סתם "פעניען" שזה עבירה גדולה, ובפרט בערב שצריכים ללכת לישן, אפי' שאוכל דבר מה או שמדבר איזה דברים, הוא הכל בחשבון, כמו ששמעתי מהר"ר יעקב דוד דאמב שליט"א בשם הרה"ק סטרעליסקער זצוק"ל זי"ע על הפסוק הגבל את ההר וקדשתו, שאם עושים גדרים וסייגים על הגשמיות זה נעשה אח"כ וקדשתו.

ואח"כ עושה הכנות והולך לישן, וככה יעמוד בבוקר בחשק ללמוד קודם התפילה כמו שהארכתי בתחילת מכתבי, כמו שידוע הענין הגדול של לימוד קודם התפילה שזה מזכך ומטהר את האור, ועי"ז יכולין התפילות לעלות למעלה למעלה, וגם אין יכולים לקטרג על תפילתו כ"כ כנ"ל, ובשביל זה היה הענין נורא ונשגב אצל החסידים ללמוד קודם התפילה, וזה הסדר חוזר כל יום, (והלואי שיהיה לו זה הסדר היום, כל יום). ביום שישי יעשה הכנות ליום ש"ק, דהיינו להעביר הסדרה, וגם להתבונן איך עבר ששת ימי החול, ועוד ללמוד דברים המדברים מקדושת השבת שהוא נורא מאוד, כמו הספה"ק סידורו של שבת, ויעשה כל ההצטרכות, וגם שינקה את הבית על הצד היותר טוב, ולנוח קצת, ולא ליקח את פנאי היקר של עש"ק לשטותים והבלים, ואיך אפשר להרגיש את קדושת השבת אם אינו עושה הכנה לזה, וח"ו עושה עוד להיפך, עיי' בספה"ק סידורו של שבת בשורש הראשון בענין זה, וממילא עושה הכנה, ומגרש את היצה"ר מלבו, ומקבל היום והלאה לעשות רצון אבינו שבשמים וטובל א"ע בכוונה זה, הכל עוזר לו לקבל קדושת השבת כדבעי' ויעשה הכל כתיקינו קודם שבא השבת, ולא לעשות הכל "די לעצטע מינוט" וממילא יבוא אל השבת בלי בהלה, ויש לו זמן עוד לעיין בספרי חסידות קודם מנחה, וידוע שאמר הבעשה"ק זי"ע שע"י תפילת המנחה של עש"ק יכולים להעלות כל התפילות של כל ימי החול.

ואח"כ אומר קבלת שבת, וממילא אז מען פראוועט אזא וואך, ועושים קצת הכנה לשבת, ממילא דאוונט זיך גאנץ אנדרעש, מלא הרגש מקדושת השבת וטעות גמור הוא מה שאומרים, שמה שמרגישים בקדושת השבת זה דמיונות ח"ו, עי' בסה"ק בסידורו של שבת ותמצא תירוץ, וגם עיי' במאור ושמש בפ' כי תשא, דלפי עבודתו יש להרגיש קדושת השבת, וגם הוא מעין עולם הבא, ומתיירא אני לומר, שאפשר שמי שאינו מרגיש קדושת השבת אפשר דאינו עושה הכנה כדבעי', וגם אפשר שח"ו שיש לו רק קצת חלק לעולם הבא, וכיון שהשבת הוא מעין עולם הבא, לכך אינו מרגיש, אבל מי שכבר טעם טעם זה, יודע שאין דבר מתוק ממנו שכל התפלות של שבת קודש הם בהשתפכות הנפש, ואם ח"ו אינו מרגיש ידע בנפשו שעדיין לא טיהר את עצמו כראוי, או שלא עשה הכנות כראוי כנ"ל, וממילא יעשה כל הצטדקות שירגיש קדושת השבת, ובשבוע הבא על"ט יהיה יותר נזהר מעבירות כמו שאמרו שכל עבירה הוא קוץ מכאיב לקדושה, וממילא א"א להרגיש קדושת השבת, דפשוט דמה ששב"ק הוא יותר מכל השבוע, הוא משום שיש התגלות אלוקותו יתברך יותר מימי החול, וא"כ מי של"ע מגושם, או ח"ו עושה עבירות ואינו עושה תשובה עליהם, איך ירגיש קדושת שבת וממילא חושב שזה רק דמיונות, או שזה רק חיצוניות, וממילא הוא ג"כ יוצא רק אם קצת חיצוניות, ואח"כ חוזר לדרכו כמקודם, ובאמת לא זו הדרך ישכון אור ה', וא"כ מי שטעם קדושתו, יודע מה שמפסיד עם מה שאינו עושה הכנה כראוי, וממילא משבר את עצמו מכל דבר רע בכל ימי השבוע, וממילא מיום ראשון בשבת הוא כבר מקיים זכור את יום השבת לקדשו, ואח"כ אומר הזמירות, ועוד קודם הזמירות הוא נזהר בנפשו הוא לא יפסיד קדושתו ואינו מדבר סתם דברים, וידוע מה שכתב הירושלמי דבקושי התירו לומר שלום בשבת, וגם הזמירות של קודם קידוש הוא אומר ומזמר ברגש, ועושה קידוש, וקודם קידוש הוא עושה תשובה כמו שכתוב באוה"ח הקדוש שצריכים לעשות תשיבה קודם קידוש, דקידוש הוא עדות, ורשע פסול לעדות, וגם בסעודתו ידע מה שכתוב בזמירות, אתקינו סעודתא דמזמין לסעודתו ממ"ה הקב"ה, ואוכל לפני המלך בשמחה רוחניות והזמירות והתורות, ואח"כ יברך ברה"מ כתיקינו.

ואח"כ הן בחורף שיש זמן ללמוד הוא הולך ללמוד, כמו ששמעתי ששבת הוה הלימוד עד תרי"ג פעמים יותר מימי החול, וגם הידוע מאחז"ל ששבת הוא בת זוג של התורה, הו בימות הקיץ מזמר זמירות, וקורא קר"ש שעל המטה בכוונה שלימה, והולך לישן (וגם אם טועם קצת דברים ערבים לכבוד ש"ק להשלים המאה ברכות, מקיים בזה דברי חכז"ל, אבל אינם צריכים לטעום דווקא טשאלענט, דע"י זה באים כמה פעמים לידי מכשולות ואיסורי שבת ל"ע, ואין זה לכבוד שבת בכלל.)

וממילא קמים בבוקר קודם התפילה עוד ברגש של ש"ק, וידוע מה שאומרים העולם, שזה ממש טעם גן עדן מה שלומדים בש"ק בבוקר קודם התפילה, וזה אחד מן הטעמים מה שהחסידים מתפללים במאוחר יותר בש"ק כדי לעשות הכנה לתפילה, וראשית ללמוד או גמ' או ש"ע ופוסקים, ואח"כ ללמוד חסידישער ספר, כדי שיתלהב את עצמו בתפילתו לפני בוראו, כיון שיש יותר התגלות בש"ק ממילא יכולים להתפלל בכוונה יותר, וכל התפלות של ש"ק הם בכוונה אחרת מימות החול, עיי' בספה"ק סידורו של שבת מענין זה, וגם בקריאת התורה להטות אזנו להקריאה כמו שכתוב בצעטיל קטן.

וגם מוסף של ש"ק היא במדריגה ובקדושה יתירה, כמו שמובא בספה"ק שבכל זמן של ש"ק הקדושה מוסיף והולך "ומוסף" אחד מהטייטען היא שהוספה לנו שאין אנו כדאי לקדושתו, ולא כמו שסוברים שאם מתפללים פסוקי דזמרה בכוונה כבר גמרו כל התפילה, ואפי' שהוא מתאחר ביותר צריכים עוד לסבול, ואדרבה צריכים להתבונן שיש לנו זכי' כ"כ להתפלל מוסף, וצריכים קודם התפילה לשתות אפי' כמה קאווע'ס כדי שלא יהיה רעב אפי' באמצע תפילת מוסף, וממילא יכולים להתפלל בכוונה יותר.

וגם ביום שב"ק אצל הסעודה כמעשהו בראשון כך מעשהו בשני, ואפי' שכבר עייף מעבודת היום צריכים לחזק א"ע, שזה שנותן כח וקדושה לכל ימי השבוע, כמו שכתוב רביה"ק זי"ע, בשם הרה"ק ר' מענעדלע מרימנוב זי"ע, במאמר חכז"ל כל המקיים שלש סעודות בשבת וכו', דלכאו' מזה הפי' מקיים, אלא שבשעת סעודת שב"ק רוצה לקבל על עצמו לעשות רצון השי"ת, וזה פי' כל המקיים, היינו שמקיים מה שקיבל על עצמו בשלש הסעודות של שב"ק ומזה רואים איזה סגולה יש בסעודות שב"ק, וגם ידוע שכל הענין של "טיש" בא מהבעש"ט הק', שאמר שהוא יכול להשפיע על כל אחד ישועה, ברוחניות ובגשמיות ע"י סעודת שב"ק, וממילא כל אחד אם עושה טיש לשם ה' יכול להשפיע כל ההשפעות טובות.

ואח"כ הולך לישן, (אם צריך לכך) וקם בזמן שיהא לו עדיין לעשות הכנה למנחה (בחורף דבימי הקיץ יש זמן הרבה ללמוד גמ' ופוסקים ושאר דברים קודם מנחה), ומתבונן קודם מנחה או אח"כ מה קנה בזה השבת דידוע מה שכתבו דבשעה שהנשמה יתירה בא במוש"ק למעלה שואלים לו מה חידש בשבת זו, והחידוש הגדול ביותר הוא מה קיבל על עצמו לעשות רצונו יתב' יותר משבוע שעברה.

ובסעודה שלישית שגבוה עוד יותר, שאז יושבים עם המלאכים וזמנו גבוה מעל גבוה, אז צריכים להתבונן ולומר שירות ותשבחות (לא ח"ו שמפטפטים בדברים של מה בכך) ומסתכלים בספר, ושומעים או לומדים תורות, וכשאומר ה' מלך וכו' מקבל על עצמו עול מלכות שמים דזה הזמן הגדול ביותר מכל השבוע, וכיון שש"ק בבחינתו הוא יותר חשוב מכל זמני השנה, ממילא נמצא שזה הזמן הוא הזמן יותר חשוב מכל זמני השנה ואח"כ יברך בהמ"ז בכוונה ומתפלל ערבית בכוונה שלימה.

וידוע מה שכתוב הקדוש החיד"א ז"ל, דהיצה"ר מתגבר יותר במוש"ק, וזה ידוע, ויעשה סדר היום למוש"ק, הן בחורף יעשה הכל בזריזות ולא "בפעניעריי" דיש סגולה במו"ש "לפעניעריי" דהיצה"ר יודע כבר שאם יזרז א"ע במו"ש אז אין לו כח בכל השבוע, וגם בימות הקיץ יעשה הכל בזריזות נוראה, ומעשיות צדיקים יספר, ראשית מעשיות אמיתיים שזה סגולה נפלאה לחזק א"ע באמונה, וגם מסוגל לשאר דברים, וגם מעשיות שמעורר את הלב, ואח"כ יעשה הכנה לישן כנ"ל, ואם כה יעשה יעזור השי"ת שיעלה מעלה ומעלה במדריגות התורה והחסידות לתפארת כל בני ישראל.

והנה עוד רגע אחד אדבר, דהנה מובא בספ"ק דכמה פעמים כשאדם רוצה ומתחיל לעבוד את ה' לפעמים מראים לו מן שמים התרחקות לנסות אותו האם יתייאש ח"ו, ולכן צריך להתחזק את עצמו אפי' אם כבר התחיל כמה פעמים, ואפי' יותר מכמה פעמים, אל יתייאש את עצמו בשום אופן ח"ו רק יתחיל עוד הפעם מחדש כמו שכתוב שבע פעמים יפול צדיק וקם, והעיקר הוא דכשיתחיל אז יתחיל לגמרי, היינו לנוס לגמרי מהרע, והסור מרע צריך להיות מרגע אחד לשני, (ורק העשה טוב צריך להיות במדריגות, שלא לילך על דרגה העשירית שבא על הראשונות) וכמו ששמעתי על מאחז"ל פתחו לי פתח כחידו של מחט וכו' דאין הכי נמי הפתח יכול להיות כחידו של מחט אבל צריך להיות פתח פתוח היינו "דורך און א דורך" ולא רק נקב בלבד, ואם יתחיל אפי' כמה פעמים אז יפתח לו הפתח של אולם ויעלה מעלה מעלה על הסולם העולה בית קל, והשי"ת יעזור שנזכה (לעבוד השי"ת) באמונה טהורה בקדושה ובטהרה, ושמחה רבה, ולהיות דבוק בתוה"ק ונזכה בקרוב להישועה שלימה.

 

מאת חבירכם המצפה להצלחתכם המרובה ומחכה לישועת ה' הק' משה יצחק לונצער